سوره شوری
سوره شوری؛ چهل و دومین سوره قرآن، سوره‌ای مکی در جزء 25 ام و دارای 53 آیه. این سوره در آیه 38، به شوری به‌عنوان یکی از صفات مؤمنین اشاره کرده و به همین دلیل نیز به این نام، نامیده شده است.
معرفی سوره
چهل و دومین سوره قرآن کریم شوری (شورا) نام دارد. این سوره که ۵۳ آیه دارد، در جزء بیست و پنجم قرار گرفته است. شورا که سوره‌ای مکی است، شصت و دومین سوره‌ای است که بر پیامبر اسلام (ص) نازل شده است. علت نامگذاری این سوره به «شوری»، استفاده از این واژه به عنوان یکی از صفات مؤمنان در آیه ۳۸ است[۱].
غرض و محتوای سوره
موضوع محوری و هدف اصلی سوره شوری، مسئله وحی است. توصیه به استقامت رسول خدا(ص) در امر تبلیغ دین، دعوت مردم به سوی خدا، وحدت ادیان آسمانی، نهی مردم از تفرقه و اختلاف در دین خدا، عفو لغزش‌های دیگران و غلبه بر خشم خود از دیگر موضوعات این سوره است. در سوره شوری به مباحثی مانند مسئله توحید، معاد، توبه، توبه‌پذیری خداوند و امر به مشورت و همکاری در امور جامعه و حکومت نیز اشاره شده است.
در کل موضوعات این سوره را می‌توان به چهار بخش تقسیم کرد:
بخش اول كه مهم‌ترين بخش اين سوره را تشكيل مى‌دهد، در مورد وحى و ارتباط خداوند با پيامبران است. این موضوع در تمام بخش‌های سوره شورا دیده می‌شود.
بخش دوم اشاراتى است به دلایل توحيد و نشانه‌های خداوند در جهان آفرینش.
بخش سوم نیز به مسئله معاد و سرنوشت كفار در قيامت می‌پردازد.
در نهایت در بخش چهارم این سوره به مباحث اخلاقى همچون استقامت، توبه، عفو، گذشت، شكيبايى و فرونشاندن خشم اشاره و به آن‌ها دعوت می‌کند و از صفات ناپسندی مانند لجاجت، دنيا پرستى و غرور نهى مى‌كند[۲].
فضیلت سوره
در فضیلت تلاوت سوره شوری آمده است؛ «هرکسی سوره شوری را بخواند، فرشتگان بر او درود می‌فرستند و برای او استغفار و رحمت می‌خواهند»[۳].
تفسیر سوره
آیه مودت
«قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى» (سوره شوری آیه ۲۳)؛ «بگو بر این رساندن پیام از شما مزدی درخواست نمی‌کنم، جز دوستی با خویشانم».
این آیه که به آیه مودت موسوم است بر فضیلت اهل بیت پیامبر(ص) و موقعیت ویژه آنان دلالت دارد و «القربی» به خویشاوندان نبی اکرم(ص) معنا و بر آن‌ها تطبیق داده شده است. تمام مفسران شیعه و جماعتی از مفسران اهل تسنن «القربی» در این آیه را به خویشان پیامبر(ص) تفسیر کرده و این آیه را از فضائل اهل بیت(ع) آن حضرت به‌شمار آورده‌اند. روایات شیعه و سنی گویای آن است که منظور از «القربی» در این آیه، چهار نفر علی و فاطمه و حسن و حسین - صلوات الله علیهم - است و در برخی روایات به نه امام معصوم علیهم السلام پس از ایشان نیز تطبیق شده است که می‌توان گفت آن چهار نفر تنزیل و مصادیق زمان نزول آیه و آن نه امام تأویل و مصادیق آینده آیه بوده‌اند[۴].
هرکس به‌اندازه مصلحتش روزی می‌گیرد.
در آیه ۲۷ سوره شوری آمده است: «وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِي الْأَرْضِ وَلَكِنْ يُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِيرٌ بَصِيرٌ». «و اگر خدا روزی بندگان را وسیع و فراوان کند در روی زمین ظلم و طغیان بسیار کنند؛ لیکن به اندازه‌ای که بخواهد (و صلاح داند) نازل می‌گرداند، که خدا به احوال بندگانش آگاه و بیناست»[۵].
حیات در کرات دیگر
با توجه به آيه ۲۹ سوره مباركه شوری، می‌خوانیم: «وَمِنْ آیَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا بَثَّ فِيهِمَا مِن دَابَّةٍ وَ هُوَ عَلَى جَمْعِهِمْ إِذَا یَشَاءُ قَدِيرٌ؛ و از نشانههاى [قدرت] اوست آفرينش آسمان‌ها و زمين و آنچه از [انواع] جنبنده در ميان آن دو پراكنده است و او هرگاه بخواهد بر گردآوردن آنان تواناست.»
اين آيه يكی ديگر از نشانه‌های خداشناسی را مطرح می‌كند و آن خلقت آسمان‌ها و زمين است. آنچه در اين آيه قابل ملاحظه است اينكه قرآن با جمله «وَ ما بَثَّ فِيهِما مِنْ دابَّةٍ»؛ آنچه در آسمان و زمين از جنبندگان گسترده است»، با صراحت اين حقيقت را اعلام مىدارد كه در پهنه آسمان نيز جنبندگان زنده فراوان است.
«دابة» در لغت به معنای هر جنبنده‌ای است كه در روی زمين حركت می‌كند و اين كلمه شامل همه حيوانات (جانداران مادی) می‌شود. بعضی از مفسران جنبندگان آسمان را به ملائكه تفسير كرده‌اند كه نمی‌تواند صحيح باشد؛ زيرا آيه مطلق است و بدون دليل نمی‌توان آن را مقيد كرد و از سوی ديگر، واژه دابة بر فرشتگان اطلاق نمی‌شود. آنچه از ظاهر آيه به دست می‌آيد وجود انواع موجودات زنده در آسمان‌هاست[۶]. .
نقش اعمال انسان در بروز مصائب
در آيه ۳۰ سوره شوری آمده است: «وَ ما اَصابَكُم مِن مُصيبةٍ فَبِما كَسَبَت اَيديكُم وَ یَعفوُا عَن كَثيرٍ؛ هر مصيبتی به شما رسيد به خاطر اعمالی است كه انجام داده‌ايد و بسياری را نيز عفو می‌كند».
نكته مهمی كه از اين آيه برداشت می‌شود، اين است كه كلمه مصيبت به معنای هر باد ناملايمی است كه به انسان برسد، گويی از راه دور به قصد آدمی حركت كرده تا به او رسيده است. مخاطب اين آيه اجتماع متوجه جامعه‌ای بوده و لازمه‌اش اين است كه مراد به مصيبت هم مصائب عمومی و همگانی از قبيل قحطی، گرانی و زلزله و امثال آن باشد. اما منظور از «يعفوا عن كثير» اين است كه خداوند بسياری از همان گناهان و زشتی‌هايتان را می‌بخشايد و شما را به جرم آن نمی‌گيرد.
اين آيات و آيات ديگر همه دلالت بر اينكه بين اعمال آدمی و نظان عالم ارتباط خاصی برقرار است، اگر جوامع بشری عقايد و اعمال خود را بر طبق آنچه فطرت اقتضا دارد، وفق دهد، خيرات به سويش سرازير و درهای بركت به سويش باز می‌شود و اگر در اين دو مرحله بسوی فساد بگرايند، آسمان و زمين هم تباه می‌شود و زندگيشان را تباه می‌كند.
ممكن هم هست خطاب در آيه متوجه فردفرد بشر شود آن وقت مراد از مصيبت، ناملايماتی است كه متوجه جان و مال و فرزند می‌شود و ناشی از گناهانی است كه هركس خودش مرتكب شده و خدا از بسياری از گناهان درمی‌گذرد[۷].
مشورت، پشتوانه محکمی برای مؤمنین
آيه ۳۸ سوره مباركه «شوری» می‌فرمايد: «وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَیْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ و كسانى كه [نداى] پروردگارشان را پاسخ [مثبت] داده و نماز برپا كرده‌اند و كارشان در ميانشان مشورت است و از آنچه روزيشان دادهايم انفاق مىكنند.»
آیه بیان می‌دارد مومنان کساني هستند که دعوت پروردگارشان را اجابت کرده و نماز را برپا مي دارند و کارهايشان به صورت مشورت در ميان آنهاست[۸]. این آیه بر امر مشورت تأكيد بسيار دارد و البته روايات بسياری از ائمه(ع) در تفسير اين آيه شريفه نقل شده است. در كتاب «غرر الحكم» آمده است: «كسی كه مشورت كند گمراه نمی‌شود» و از اميرالمؤمنين(ع) نقل شده «هيچ پشتوانه‌ای مانند مشورت نيست». پس می‌توان دريافت كه مشورت كردن پيشتوانه محكمی برای مؤمنان است.
همچنین امام صادق(ع) برای مشورت با افراد چهار شرط را ذكر می‌كند كه عبارتند از «عاقل‌بودن»، «دلسوز بودن»، «متدين» و «كتمان‌كننده سر». پس بايد توجه كنيم كه هرگاه خواستيم در اموری مشورت كنيم، فرد مورد مشورت اين چهار شرط را داشته باشد تا نتيجه مطلوب را از مشورت دريافت كنيم[۹].
منابع
ایکنا
ارجاعات
- ↑ مشورت کردن؛ از ویژگی‌های انسان مؤمن
- ↑ مشورت کردن؛ از ویژگی‌های انسان مؤمن
- ↑ در محضر قرآن + اینفوگرافی
- ↑ منظور از «القربی» در آیه مودت چه کسانی هستند
- ↑ راهکار زندگی موفق با مروری بر آیه ۲۷ سوره شوری
- ↑ ارائه طرح پژوهشی «حيات در كرات ديگر» با توجه به آيه ۲۹ سوره شوری
- ↑ اشاره آيه ۳۰ سوره «شوری» به نقش اعمال انسان در مصائب
- ↑ آیه ای از قرآن در مورد مشورت
- ↑ آيه ۳۸ شوری مشورت را پشتوانه محكمی برای مؤمنين می‌داند
فهرست سوره‌ها
| سوره قبلی:
1.- |
2.- | سوره بعدی:
3.- |
۱.الفاتحة ۲.البقرة ۳.آل عمران ۴.النساء ۵.المائدة ۶.الأنعام ۷.الأعراف ۸.الأنفال ۹.التوبة ۱۰.يونس ۱۱.هود ۱۲.يوسف ۱۳.الرعد ۱۴.ابراهيم ۱۵.الحجر ۱۶.النحل ۱۷.الإسراء ۱۸.الكهف ۱۹.مريم ۲۰.طه ۲۱.الأنبياء ۲۲.الحج ۲۳.المؤمنون ۲۴.النور ۲۵.الفرقان ۲۶.الشعراء ۲۷.النمل ۲۸.القصص ۲۹.العنكبوت ۳۰.الروم ۳۱.لقمان ۳۲.السجدة ۳۳.الأحزاب ۳۴.سبإ ۳۵.الفاطر ۳۶.يس ۳۷.الصافات ۳۸.ص ۳۹.الزمر ۴۰.غافر ۴۱.فصلت ۴۲.الشورى ۴۳.الزخرف ۴۴.الدخان ۴۵.الجاثية ۴۶.الأحقاف ۴۷.محمد ۴۸.الفتح ۴۹.الحجرات ۵۰.ق ۵۱.الذاريات ۵۲.الطور ۵۳.النجم ۵۴.القمر ۵۵.الرحمن ۵۶.الواقعة ۵۷.الحديد ۵۸.المجادلة ۵۹.الحشر ۶۰.الممتحنة ۶۱.الصف ۶۲.الجمعة ۶۳.المنافقون ۶۴.التغابن ۶۵.الطلاق ۶۶.التحريم ۶۷.الملك ۶۸.القلم ۶۹.الحاقة ۷۰.المعارج ۷۱.نوح ۷۲.الجن ۷۳.المزمل ۷۴.المدثر ۷۵.القيامة ۷۶.الانسان ۷۷.المرسلات ۷۸.النبإ ۷۹.النازعات ۸۰.عبس ۸۱.التكوير ۸۲.الإنفطار ۸۳.المطففين ۸۴.الإنشقاق ۸۵.البروج ۸۶.الطارق ۸۷.الأعلى ۸۸.الغاشية ۸۹.الفجر ۹۰.البلد ۹۱.الشمس ۹۲.الليل ۹۳.الضحى ۹۴.الشرح ۹۵.التين ۹۶.العلق ۹۷.القدر ۹۸.البينة ۹۹.الزلزلة ۱۰۰.العاديات ۱۰۱.القارعة ۱۰۲.التكاثر ۱۰۳.العصر ۱۰۴.الهمزة ۱۰۵.الفيل ۱۰۶.قريش ۱۰۷.الماعون ۱۰۸.الكوثر ۱۰۹.الكافرون ۱۱۰.النصر ۱۱۱.المسد ۱۱۲.الإخلاص ۱۱۳.الفلق ۱۱۴.الناس