سوره غافر
سوره غافر؛ چهلمین سوره قرآن کریم «غافر» نام دارد. این سوره با ۸۵ آیه در جزء ۲۴ قرار گرفته است. سوره غافر که از سوره‌های مکی است، در ترتیب نزول، شصتمین سوره‌ای است که بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است.
معرفی سوره
«غافر» به معنای خطاپوش و بخشنده است. غافر یکی از صفات خداوند است که در آیه سوم این سوره آمده و به همین علت، «غافر» نام گرفته است. محور اصلی این سوره، باطل نشان‌دادن جدال کافران برای از بین بردن حقی (قرآن) است که بر آنان نازل شده است. بنابراین خداوند عاقبت تکذیب‌کنندگان پیامبران و آیات الهی و هم عذاب‌های وعده داده شده به آنان را یادآوری می‌کند.[۱]
محتوای سوره
مباحث این سوره را می‌توان در این موضوعات خلاصه کرد؛ آیات ابتدایی این سوره توجهی به خداوند و برخی نام‌های نیکوی او است؛ سپس به تهدید کافران به عذاب‌های دنیایی و آخرتی می پردازد و در ادامه به داستان موسی(ع) و فرعون و بیان داستان مؤمن آل فرعون اشاره می‌کند. نشانه‌های اثبات توحید و باطل‌بودن شرک و دعوت پیامبر به شکیبایی و ذکر گوشه‌ای از نعمت‌های الهی از دیگر مباحث این سوره است. در این سوره همچنین بر مسافرت به سرزمین‌های مختلف به منظور عبرت گرفتن از گذشتگان تأکید شده است.
آیات ۲۸ تا ۴۵ سوره غافر به داستان مؤمن آل فرعون می‌پردازد. مؤمن آل فرعون، پسرعمو و خزانه‌دار فرعون بود که در مدت عمر طولانی خود ایمانش را از فرعون پنهان می‌کرد. در زمان دعوت علنی حضرت موسی(ع)، مؤمن آل فرعون هم ایمان خود را آشکار کرد و در نهایت به دست فرعون کشته شد. دست‌ها و انگشتان او روی صلیب خشک و فلج شده بود و با همان حال به قومش اشاره می‌کرد و می‌گفت «از من پیروی کنید تا شما را به راه رشد و کمال هدایت کنم». از دیگر موضوعات این سوره، استحابت دعا از سوی خداوند است. در آیه ۶۰ سوره غافر آمده: «وَقَالَ رَ‌بُّکمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ: مرا بخوانید تا شما را استجابت کنم».در تفاسیر درباره شرایط استجابت هم آمده است دعای چهار گروه اجابت نمی‌شود: کسی که در خانه نشسته و می‌گوید خداوندا مرا روزی ده؛ مردی که از دست همسرش ناراضی است و دعا می‌کند از دست او خلاص شود؛ کسی که اموالش را بیهوده تلف کرده و می‌گوید خداوندا به من روزی بده و کسی که بدون شاهد به کسی قرض داده است.[۱]
آیه مشهور سوره مبارکه غافر آیه 60 سوره غافر: «وَقَالَ رَ‌بُّکمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ» (آیه ۶۰)مرا بخوانید تا شما را استجابت کنم.
در تفسیر نمونه در توضیح این آیه روایاتی درباره اهمیت دعا و شرایط استجابت آن بیان شده است. درباره اهمیت دعا نقل شده است: دعا عبادت است و کسی که بیشتر مشغول به دعاست، برتر از کسی است که بیشتر مشغول عبادت است. همچنین در این روایات آمده است مقام‌هایی نزد خداست که راه رسیدن به آنها فقط دعاست و اینکه دعا برتر از قرآن‌خواندن است.
درباره شرایط استجابت هم آمده است دعای چهار گروه اجابت نمی‌شود:
۱. کسی که در خانه نشسته و می‌گوید خداوندا مرا روزی ده.
۲. مردی که از دست همسرش ناراضی است و دعا می‌کند از دست او خلاص شود (به او گفته می‌شود مگر حق طلاق نداری؟)
۳. کسی که اموالش را بیهوده تلف کرده و می‌گوید خداوندا به من روزی ده.
۴. کسی که بدون شاهد به کسی قرض داده است [و او منکر آن شده]. به چنین کسی گفته می‌شود مگر به تو دستور ندادم در این هنگام شاهد بگیر.[۲]خدای سبحان در اين آيه هيچ شرطی برای استجابت قرار نداده است و به استجابت دعا اهتمام و عنايت دارد، بلكه تنها شرط آن تحقق دعای واقعی است. خداوند در قرآن در باره برتری دعا نسبت به قرائت قرآن می‌فرمايد: «قُلْ ما یَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُكُمْ؛ بگو اگر دعايتان نبود، پروردگارتان چه اعتنایى به شما داشت» و از امام صادق(ع) است كه فرمودند: «دعا افضل‌ترين عبادت است» و شايد دليل اين امر اين است كه قرائت قرآن سخن گفتن خدا به انسان است، ولی در دعا انسان عجز و ناتوانی و تمام نيازهايش را به درگاه مخلوقش عرضه می‌كند. انسان دو نوع نياز مادی(دنيوی) و معنوی(اخروی) دارد و رفع نيازهای مادی او مختص به دنيا و كوتاه مدت است و رفع نيازهای اخروی بلند مدت است و عقل به انسان حكم می‌كند ابتدا در درگاه خدا نيازهای معنوی را مطرح كند.[۳]
فضایل سوره
از پیامبر(ص) نقل شده است اگر کسی سوره غافر را بخواند، در روز قیامت امیدش قطع نخواهد شد و از کسانی خواهد بود که در دنیا از خداوند می‌ترسیدند. همچنین اگر کسی این سوره را بنویسد و بر دیوار باغ نصب کند، آن باغ سرسبز می‌شود و رشد خواهد کرد و اگر کسی آن را بنویسد و بر مغازه‌اش نصب کند، کسب و کارش رونق می‌گیرد.در روایتی دیگر از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است اگر کسی می‌خواهد در باغ‌های بهشت قدم بزند، سوره‌هایی را که با «حم» آغاز می‌شود، در نماز شب بخواند.[۴]
منابع
خبرگزاری ایکنا
ارجاعات
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ شرایط استجابت دعا در سوره «غافر»+ تلاوت
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۰، ص۱۵۰.
- ↑ خداوند در آيه ۶۹سوره «غافر» هيچ شرطی برای استجابت دعای واقعی قرار نداده است
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۵۸ش، ج۲۱، ص۲۲۴.
فهرست سوره‌ها
| سوره قبلی:
1.- |
2.- | سوره بعدی:
3.- |
۱.الفاتحة ۲.البقرة ۳.آل عمران ۴.النساء ۵.المائدة ۶.الأنعام ۷.الأعراف ۸.الأنفال ۹.التوبة ۱۰.يونس ۱۱.هود ۱۲.يوسف ۱۳.الرعد ۱۴.ابراهيم ۱۵.الحجر ۱۶.النحل ۱۷.الإسراء ۱۸.الكهف ۱۹.مريم ۲۰.طه ۲۱.الأنبياء ۲۲.الحج ۲۳.المؤمنون ۲۴.النور ۲۵.الفرقان ۲۶.الشعراء ۲۷.النمل ۲۸.القصص ۲۹.العنكبوت ۳۰.الروم ۳۱.لقمان ۳۲.السجدة ۳۳.الأحزاب ۳۴.سبإ ۳۵.الفاطر ۳۶.يس ۳۷.الصافات ۳۸.ص ۳۹.الزمر ۴۰.غافر ۴۱.فصلت ۴۲.الشورى ۴۳.الزخرف ۴۴.الدخان ۴۵.الجاثية ۴۶.الأحقاف ۴۷.محمد ۴۸.الفتح ۴۹.الحجرات ۵۰.ق ۵۱.الذاريات ۵۲.الطور ۵۳.النجم ۵۴.القمر ۵۵.الرحمن ۵۶.الواقعة ۵۷.الحديد ۵۸.المجادلة ۵۹.الحشر ۶۰.الممتحنة ۶۱.الصف ۶۲.الجمعة ۶۳.المنافقون ۶۴.التغابن ۶۵.الطلاق ۶۶.التحريم ۶۷.الملك ۶۸.القلم ۶۹.الحاقة ۷۰.المعارج ۷۱.نوح ۷۲.الجن ۷۳.المزمل ۷۴.المدثر ۷۵.القيامة ۷۶.الانسان ۷۷.المرسلات ۷۸.النبإ ۷۹.النازعات ۸۰.عبس ۸۱.التكوير ۸۲.الإنفطار ۸۳.المطففين ۸۴.الإنشقاق ۸۵.البروج ۸۶.الطارق ۸۷.الأعلى ۸۸.الغاشية ۸۹.الفجر ۹۰.البلد ۹۱.الشمس ۹۲.الليل ۹۳.الضحى ۹۴.الشرح ۹۵.التين ۹۶.العلق ۹۷.القدر ۹۸.البينة ۹۹.الزلزلة ۱۰۰.العاديات ۱۰۱.القارعة ۱۰۲.التكاثر ۱۰۳.العصر ۱۰۴.الهمزة ۱۰۵.الفيل ۱۰۶.قريش ۱۰۷.الماعون ۱۰۸.الكوثر ۱۰۹.الكافرون ۱۱۰.النصر ۱۱۱.المسد ۱۱۲.الإخلاص ۱۱۳.الفلق ۱۱۴.الناس