حدد (ریشه)

ریشه «حدد» (ḤDD)؛ مرز، تیزی، آهن. این ریشه و مشتقاتش جمعا 25 بار در قرآن آمده است.

معنای لغوی

حدّ: مرز. راغب گويد: واسطه ميان دو چيز كه از اختلاط آندو جلوگيرى ميكند. تِلْكَ‏ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوها (بقره: 187). آنهاست مرزهاى خدا پس بآنها نزديك نشويد.

إِنَّ الَّذِينَ‏ يُحَادُّونَ‏ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ كُبِتُوا كَما كُبِتَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ‏ (مجادله: 5). محادّه بمعنى دشمنى و مخالفت است زيرا حالتى عارض انسان ميشود كه از اطاعت خدا و رسول بازش ميدارد مثل كبر و غرور.

وَ أَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ‏ (حديد: 25). آهن را از آن حديد گويند كه منع و دفع كننده است (صحاح)

فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ‏ حَدِيدٌ (ق: 22) چشم تو امروز تيز است (قاموس قرآن، ج2، ص112).

ساخت‌های صرفی در قرآن

حُدود (جمع حَدّ): 14 بار

حادَّ (فعل باب مفاعله): 4 بار

حَدید (اسم: آهن): 5 بار

حَدید (صفت: تیز): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	حُدود	حُدود	حُدود	حدّ: مرز		قاموس قرآن، ج‏2، ص: 112
آفروآسیایی	*had(Vd)-	هد	forge	شکل دادن (با ریخته گری و آهنگری)
سامی	*ḥVdVd-	حدد	'forge, sharpen'	شکل دادن (با ریخته گری و آهنگری)، تیز کردن
عربی	ḥdd u/i,1	حدد

منابع

حدد (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2