شیء (چیز)

ریشه «شیء» (ŠYˀ)؛ شیء، چیز. این واژه 283 بار در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

شى‏ء: هر چيزيكه علم بآن تعلق گيرد و از آن خبر داده ميشود. لفظ آن مذكّر است ولى بر مذّكر و مؤنث اطلاق ميشود. و بر واجب و ممكن گفته ميشود جمع آن اشياء است (اقرب).

راغب گويد «قُلِ اللَّهُ خالِقُ كُلِ‏ شَيْ‏ءٍ» بمعنى مفعول و مشى‏ء است‏ «قُلْ أَيُ‏ شَيْ‏ءٍ أَكْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ» انعام: 19. بمعنى فاعل است يعنى كدام خواهنده و مريد بزرگتر است از حيث گواهى (قاموس قرآن، ج4، ص94).

ساخت‌های صرفی در قرآن

شَیء (اسم): 283 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	شَیا	شَیا	شَیا	شى‏ء: هر چيزيكه علم بآن تعلق گيرد و از آن خبر داده ميشود.		قاموس قرآن، ج‏4، ص: 93
آفروآسیایی	*ĉayʔ-	شیء	thing; what?	چیز؛ چه چیز؟
آفروآسیایی	*ĉVw/yaʔ-	شوء	want	خواستن	*ĉVw/yaʔ-
آفروآسیایی	*ŝaʔ-/*ŝaw-	شء	wish, like	آرزو، پسندیدن	*ŝaʔ-/*ŝaw-
سامی	*ŝayʔ-	شیء	'thing' 1, 'what?' 2	"چیز" 1، "چه چیز؟" 2
سامی	*ŝVyaʔ-	شیء	'want'	"خواستن"
سامی	*ŝVyaʔ-	شیء	'wish'	'آرزو کردن'
مهری	ŝī	شِ	'thing, anything, something', obl. ŝīǝn, -ŝǝn, hɛ̄ŝǝn 2	"چیز، هر چیزی، چیزی"
جبالی	ŝé 1	شِ
حرصوصی	ŝī, ŝǝy	شِ\ شی
سقطری	ŝī, ŝiʔ 1	شِ\ شِء
عربی	šayʔ- 1, 2	شَیء- \
عربی	šyʔ a,1	شیء َ\
عربی	šyʔ	شیء

رابطه معنای «خواستن» با معنای «چیز، شیء» (خواسته؟) ؟؟

منابع

شیا (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2