سیطر (ریشه)

ریشه «سیطر» (SYṬR)؛ سیطره، سلطه و مراقبت. این ریشه تنها دو مرتبه در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

سيطر: «أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ‏ الْمُصَيْطِرُونَ‏» طور: 37. «فَذَكِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَكِّرٌ. لَسْتَ عَلَيْهِمْ‏ بِمُصَيْطِرٍ» غاشيه: 21 و 22. ابو عبيده گويد: مصيطرون در اصل با سين است و هر سين كه ما بعد آن طاء باشد جايز است به صاد تبديل شود.

مسيطر اصل آن از سطر بمعنى مراقب و مسلّط و احوال نويس است در اقرب گويد «سَيْطَرَ عَلَيْهِمْ وَ سَوْطَرَ و تَسَيْطَرَ: رَاقَبَهُمْ وَ تَعَهَّدَ أَحْوَالَهُمْ» (قاموس قرآن، ج3، ص267).

ساخت‌های صرفی در قرآن

مُصَیطِر (اسم فاعل): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	مُصَیطِر	مُصَیطِر	مُصَیطِر	مسلط- احوال نویس- ناظر و مدیر- سيطر: «أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ‏ الْمُصَيْطِرُونَ‏» طور: 37. «فَذَكِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَكِّرٌ. لَسْتَ عَلَيْهِمْ‏ بِمُصَيْطِرٍ» غاشيه: 21 و 22.
آفروآسیایی	*sVṭ-	سط	go, come, stride	رفتن، آمدن، قدم زدن
سامی	*šVṭVw-	شطو	'make large steps'	"گام های بزرگ برداشتن"
عربی	sṭw	سطو

نیز رجوع کنید: سطو (ریشه)

منابع

سطر (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2