یسر (آسانی)
ریشه «یسر» (YSR)؛ مستقیم و سرراست، آسانی، راحتی. این ریشه 41 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
يسر: آسانى. إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً شرح: 6. راستى با دشوارى آسانى هست ظهور آيه آنست كه آسانى توأم با دشوارى است نه بعد از آن.
تَيَسُّر و اسْتِيسَار بمعنى آسان بودن و مقدور بودن است فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ بقره: 196. اگر محصور و ممنوع شديد و نتوانستيد عمل حجّ را بپايان بريد آنچه از قربانى مقدور است بفرستيد.
تَيْسِير: آسان كردن وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ قمر: 17. حقّا كه قرآن را براى پند گرفتن آسان كردهايم آيا پند گيرندهاى هست؟ وَ نُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرى اعلى: 8.
فَأَمَّا مَنْ أَعْطى وَ اتَّقى. وَ صَدَّقَ بِالْحُسْنى. فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرى ليل: 5- 7 يسرى مؤنّث ايسر است بمعنى آسانتر موصوف آن بايد مثل خصلت و طاعت مؤنّث باشد مراد از تيسير در آيه توفيق است كه نوعى آسان كردن كار ميباشد.
يَسِير بمعنى قليل نيز آيد مثل: وَ نَزْدادُ كَيْلَ بَعِيرٍ ذلِكَ كَيْلٌ يَسِيرٌ يوسف: 65.
مَيْسَرَة: آسانى و توانگرى. كه بوسيله ثروت كارها آسان ميشود وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى مَيْسَرَةٍ بقره: 280. اگر قرضدار در تنگى باشد وظيفه مهلت دادنست تا زمان وسعت و سهولت اداء دين (قاموس قرآن، ج7، ص263).
ساخت‌های صرفی در قرآن
یَسَّرَ (فعل باب تفعیل): 11 بار
تَیَسَّرَ (فعل باب تفعّل): 2 بار
اِستَیسَرَ (فعل باب استفعال): 2 بار
مَیسور (اسم مفعول): 1 بار
یُسرَی (صفت تفضیل. مؤنث): 2 بار
یَسیر (صفت فعیل): 15 بار
یُسر (اسم): 7 بار
مَیسَرَة (مصدر): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | یَسَّرَ | یَسَّرَ | یَسَّرَ | يسر: آسانى | قاموس قرآن، ج7، ص: 262 | |
| آفروآسیایی | *yasar- | یسر | straight | سر راست | سر=شر | |
| سامی | *yašar- | یشر | 'straight' | 'سر راست' | سر=شر | |
| اکدی | išaru | ِشَرُ | ||||
| عبری | yāsar | یَسَر | ||||
| آرامی | yašrā | یَشرَ |