نکس (ریشه)
ریشه «نکس» (NKS)؛ چرخیدن، خم کردن، وارونه کردن. این ریشه 3 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
نكس: وارونه كردن. «نَكَسَهُ نَكْساً: قلّبه على رأسه و جعل أسفله اعلاه» يعنى آنرا وارونه كرد. نكس الولد آنست كه در حين تولد پايش پيش از سرش بيرون آيد. «نكس رأس» پائين انداختن سر است از ذلت يا شرم. وَ لَوْ تَرى إِذِ الْمُجْرِمُونَ ناكِسُوا رُؤُسِهِمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ سجده: 12.
ايكاش به بينى گناهكارانرا كه نزد پروردگارشان سر بزير انداختگانند. ثُمَ نُكِسُوا عَلى رُؤُسِهِمْ لَقَدْ عَلِمْتَ ما هؤُلاءِ يَنْطِقُونَ انبياء: 65.
وَ مَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَ فَلا يَعْقِلُونَ يس: 68. تنكيس نيز بمعنى وارونه كردن است. تنكيس در خلقت آنست كه شخص كاملا پير و از كار افتاده باشد گوئى همه چيزش وارونه شده است (قاموس قرآن، ج7، ص111).
ساخت‌های صرفی در قرآن
نَکسَ (فعل مجرد. مجهول): 1 بار
ناکِس (اسم فاعل): 1 بار
نَکَّسَ (فعل باب تفعیل): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | نَکسَ | نَکسَ | نَکسَ | نكس: وارونه كردن | قاموس قرآن، ج7، ص: 111 | |
| آفروآسیایی | *kVs- | کس | turn, bend | چرخیدن، خم کردن | ||
| سامی | *nVkuš- | نکش | 'turn up, incline' | "بالا، شیب" | ||
| عربی | nks u,1 | نکس ُ\ | ||||