نشأ (ریشه)
ریشه «نشأ» (NŠˀ)؛ پدید آمدن، رشد کردن، ایستادن. این ریشه 28 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
نشأ: پديد آمدن. در مصباح گفته: «نَشَأَ الشىء نَشْأً: حدث و تجدّد» صحاح و قاموس و اقرب مثل مصباح آنرا لازم گفتهاند ولى راغب آنرا مثل انشاء پديد آوردن توأم با تربيت گفته است. تربيت شدن و تربيت كردن بلند شدن و بلند كردن نيز كه در معنى نشأ و انشاء گفتهاند، نوعى پديد آمدن و پديد آوردن است، آفريدن نيز پديد آوردن ميباشد.
وَ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ مؤمنون: 78. اوست كه براى شما گوشها، چشمها و قلبها پديد آورد و آفريد. وَ أَنْشَأْنا بَعْدَها قَوْماً آخَرِينَ انبياء: 11. بعد از آنها قوم ديگرى پديد آورديم.
نَشْأَة: چنانكه در مصباح و صحاح گفته اسم مصدر است بمعنى پديد آمده و خلق شده. ثُمَّ اللَّهُ يُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ عنكبوت: 20. سپس خدا خلقت ديگر را پديد ميآورد منظور قيامت است وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُولى فَلَوْ لا تَذَكَّرُونَ واقعة: 62. حقّا كه خلقت اوّلى (خلقت در دنيا) را دانستهايد چرا متذكّر نميشويد (قاموس قرآن، ج7، ص63).
ساخت‌های صرفی در قرآن
اَنشَأَ (فعل باب افعال): 20 بار
نَشَّأَ (فعل باب تفعیل، مجهول): 1 بار
ناشِئ (اسم فاعل): 1 بار
نَشأَة (اسم): 3 بار
اِنشاء (مصدر باب افعال): 1 بار
مُنشِئ (اسم فاعل، باب افعال): 1 بار
مُنشَأ (اسم مفعول، باب افعال): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | اَنشَأَ | اَنشَأَ | اَنشَأَ | نشأ: پديد آمدن | قاموس قرآن، ج7، ص: 63 | |
| آفروآسیایی | *ĉawVʔ- ~ *w/nVĉaʔ- | شوء | stand up | ایستادن | ||
| آفروآسیایی | ||||||
| سامی | *nVŝaʔ- | نشء | 'grow, raise' | "رشد، بزرگ کردن" | ||
| سامی | *ʔVnVš- | ءنش | be weak, sick, small | ضعیف، بیمار، کوچک بودن | ||
| اکدی | enēš- | ِنِش- | 'be weak' | "ضعیف بودن" | ||
| اگاریتی | ʔnš | ءنش | 'languidecer, ponerse enfermo' | سست شدن، مریض شدن | ||
| عبری | ʔnš (nif) | ءنش | 'be sickly, decrease' | "بیمار بودن، کاهش یافتن" | ||
| گعز | nǝʔus | نءُس | 'small' | کوچک | ||
| سقطری | ʔénes | ءِنِس | 'ê. petit', ʔíns(y)e 'un peu, un petit nombre' | کوچک، 'کمی، یک عدد کوچک' | LS 68 | |
| عربی | nšʔ a/u | نشء َ/ُ | ||||
آیا معنای سامی ضعیف، بیمار به این ریشه ارتباط دارد؟