قمر (ریشه)
ریشه «قمر» (QMR)؛ ماه. این واژه 27 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
قمر: ماه. وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رعد: 2. اين كلمه 27 بار در قرآن مجيد بكار رفته و مراد از همه قمر معلوم است نه اقمار كرات ديگر. آنچه قرآن درباره قمر فرموده بقرار زير است:
1- قمر مثل آفتاب و ستارگان بامر خدا مسخّر و در مدار خويش پيوسته در گردش است و همه چيز آن روى حساب است الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ بِحُسْبانٍ رحمن: 5. وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِأَمْرِهِ اعراف: 54. وَ سَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ دائِبَيْنِ ابراهيم 33.
2- ماه مثل آفتاب و ساير موجودات عمر معيّنى دارد و سرانجام از بين رفتنى است وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي إِلى أَجَلٍ مُسَمًّى لقمان: 29. ايضا رعد: 2- فاطر: 13- زمر: 5.
3- ماه مانند ساير موجودات بخدا سجده ميكند و بامر او خاضع است أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ حج: 18.
4- ماه و آفتاب تا اين دنيا و اين نظم هست در اين وضع و فاصله خواهند بود لَا الشَّمْسُ يَنْبَغِي لَها أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ يس: 40. ولى در آخرت بهم خواهند پيوست وَ خَسَفَ الْقَمَرُ. وَ جُمِعَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ قيامة: 8 و 9 (قاموس قرآن، ج6، ص34).
ساخت‌های صرفی در قرآن
قَمَر (اسم): 27 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | قَمَر | قَمَر | قَمَر | قمر: ماه | قاموس قرآن، ج6، ص: 33 | |
| آفروآسیایی | *ḳVmar- (?) | قمر | moon | ماه | ||
| سامی | *ḳamar- | قمر | 'moon' | 'ماه' | ||
| عربی | ḳamar- | قَمَر- |