ضیر (ریشه)
ریشه «ضیر» (ḌYR)؛ ضرر رساندن. این ریشه تنها یک بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
ضير: ضرر رساندن. «ضَارَهُ الْأَمْرُ ضَيْراً: أَضَرَّ بِهِ» «قالُوا لا ضَيْرَ إِنَّا إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ» شعراء: 50. گفتند: در اينكه ما را بكشى ضررى نيست كه ما در آنصورت بسوى پروردگار خويش بر ميگرديم. طبرسى آنرا ضرر فرموده و ضير و ضرّ را يكى ميداند (قاموس قرآن، ج4، ص203).
ساخت‌های صرفی در قرآن
ضَیر (اسم): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | ضَیر | ضَیر | ضَیر | ضير: ضرر رساندن | قاموس قرآن، ج4، ص: 203 | |
| آفروآسیایی | *ĉ̣ayr- | ضیر | be hostile | خصمانه بودن | ||
| سامی | *ṣ̂arr- 1, *ṣ̂rr- 2, 3 | ضرر | 'enemy' 1, 'be hostile' 2, 'inflict harm' 3 | "دشمن" 1، "خصومت داشتن" 2، "ضرر وارد کردن" 3 | ||
| اکدی | ṣerru 1 | صِررُ | 'Feindschaft; Feind' | دشمنی؛ دشمن» | (CAD ṣ, 137)
(AHw., 1093) | |
| اگاریتی | ṣr-t 1 | صر-ت | (DUL, 792)
(DUL\ 79) | |||
| فنیقی | ṣrt | صرت | 'fellow wife' | "همسر همکار" | (T 281) | |
| عبری | ṣar 1, ṣwr 2 | صَر صور | (KB deutsch, 984-5)
(KB deutsch, 952) | |||
| آرامی | Samal *ṣr, DA Pl. abs. ḳrn 1 | صر\ فل. َبس. قرن (\ 97) | (HJ, 974) | |||
| آرامی بایبل | Bib. *ʕar | عَر | 'Widersacher' | دشمن | (KB deutsch, 1762) | |
| آرامی یهودی | JPA ʕrr | عرر | 'to make an objection, protest, to make a claim against someone', ʕrʕr'to contest' | "مخالفت کردن، اعتراض کردن، ادعا کردن بر علیه کسی"، "رقابت" | (Sokoloff 421)
(Sokoloff 420) | |
| عربی جنوبی | Sab. ḍr 1; ḍrrw 2; Qat. ḍr | سبائی. ضر \ ضررو قتبانی. ضر | 'war', Min. ḍr 'guerre' | جنگ | (SD, 42)
(Ricks, 140) (LM, 31) | |
| گعز | ḍar 1, ḍrr 2 | ضَر \ ضرر | (LGz., 152)
(L.\ 5) | |||
| مهری | źǝr | ضر | 'to harm' | آسیب رساندن | (JM, 477) | |
| جبالی | ź_err | ضِرر | 'to harm' | آسیب رساندن | (JJ, 326) | |
| حرصوصی | źer/yeźráwr | ضِر/یِضرَور | 'to harm' | آسیب رساندن | (JH, 152) | |
| سقطری | ḍér(r) | ضِر(ر) | 'battre' | کوبیدن | (LS, 364) | |
| عربی | ḍrr | ضرر | ||||
| عربی جدید | ḍar 1 | ضَر | ||||
نیز رجوع کنید: ضرر (ریشه)