خرج (ریشه)
ریشه «خرج» (H̬RǦ)؛ بیرون شدن، خارج شدن. این ریشه و مشتقات آن جمعا 179 بار در قرآن کریم بهکار رفته است.
معنای لغوی
خروج: بيرون شدن. آشكار شدن. وَ لَوْ أَرادُوا الْخُرُوجَ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّةً ... توبه: 46 اگر ببيرون رفتن از براى جهاد مايل ميبودند وسيله آنرا فراهم ميكردند (قاموس قرآن، ج2، ص234).
ساختهای صرفی در قرآن
خَرَجَ (فعل مجرد): 53 بار
اَخرَجَ (فعل باب افعال): 99 بار
اِخراج (مصدر باب افعال): 6 بار
مُخرِج (اسم فاعل باب افعال): 3 بار
مُخرَج (اسم مفعول باب افعال): 5 بار
مَخرَج (مصدر میمی): 1 بار
خارِج (اسم فاعل): 3 بار
خُروج (اسم): 5 بار
اِستَخرَجَ (فعل باب استفعال): 4 بار
ریشهشناسی
زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
قرآن | خَرَجَ | خَرَجَ | خَرَجَ | خروج: بيرون شدن | قاموس قرآن، ج2، ص: 234 | |
آفروآسیایی | *ḫarug- | خرج | go/send away | رفتن یا فرستادن به دور | ||
سامی | *ḫVrug- | خرج | 'go out, drive out' | "بیرون رفتن، بیرون راندن (اخراج)" | ||
عبری | ḥrg | حرج | ||||
مهری | ḫrūg | خرُج | 'take/draw/pull out' JM 447 | برداشتن/کشیدن/بیرون کشیدن' | ||
جبالی | ḫárɔ́g | خَرَج | 'die' | مردن | ||
حرصوصی | ḥerōg | حِرُج | ||||
عربی | ḫrg | خرج |