علو (ریشه)
ریشه «علو» (ˁLW)؛ بلند، ارتفاع، بالا بودن. این ریشه در ساخت‌های گوناگونش جمعا 70 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
علا: عُلُو: بلندى. علاء: برترى و رفعت شأن.
علو بمناسبت معنى اولى در قهر و غلبه و تكبّر نيز استعمال ميشود إِذاً لَذَهَبَ كُلُّ إِلهٍ بِما خَلَقَ وَ لَعَلا بَعْضُهُمْ عَلى بَعْضٍ مؤمنون: 91. آنگاه هر خدا مخلوق خويش تصاحب ميكرد و يكى بر ديگرى غلبه و برترى ميكرد.
إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَها شِيَعاً قصص: 4. فرعون در زمين طغيان كرد و ظلم پيشه گرفت و مردم آنرا فرقهها كرد.
علوّ: بمعنى ارتفاع است مثل عتوّ و در معنى تكبّر و طغيان نيز بكار رود مثل وَ لَتَعْلُنَ عُلُوًّا كَبِيراً كه گذشت.
تعالى: فَتَعالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ اعراف: 190. تعالى فعل است از تفاعل يعنى برتر و بالاتر است خدا از آنچه شرك ميورزند. راغب گويد تفاعل در آن براى مبالغه است.
علّيّون: كَلَّا إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي عِلِّيِّينَ. وَ ما أَدْراكَ ما عِلِّيُّونَ. كِتابٌ مَرْقُومٌ مطففين: 17- 19.
ظهور اين دو آيه در آنست كه اولا علّيّون محل نوشته ابرار است و ثانياً عليّيون خودش كتابى است نوشته شده (قاموس قرآن، ج5، ص36-39).
ساخت‌های صرفی در قرآن
عَلَوَ (فعل مجرد): 6 بار
تَعالَیَ (فعل باب تفاعل): 22 بار
مُتَعالِی (اسم مفعول باب تفاعل): 1 بار
اِستَعلَیَ (فعل باب استفعال): 1 بار
عالی (اسم فاعل): 9 بار
اَعلَی (صفت تفضیل): 14 بار
عَلِیّ (صفت فعیل): 11 بار
عُلُوّ (اسم): 4 بار
عِلِّیُّون (صفت، جمع سالم): 2 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | عَلَوَ | عَلَوَ | عَلَوَ | علا: علو بلندى | قاموس قرآن، ج5، ص: 36 | |
| آفروآسیایی | *ʕal- | عل | height, elevation, mountain | ارتفاع، بالا روی، کوه | ||
| آفروآسیایی | *ʕaly- | علی | rise, climb | بالا آمدن، صعود | ||
| آفروآسیایی | *ʕul[a]y- | علی | be high | بالا بودن | ||
| سامی | *ʕall- ~ *ʕVlʕVl- ~ *laʕl- | علل | 'height, elevation, the above' 1, 'upper part' 2, 'be high, elevated' 3, 'raise, elevate' 4 | "ارتفاع، بالاروی، بالا" 1، "قسمت بالایی" 2، "بالا، مرتفع" 3، "بالا بردن، بالا رفتن" 4 | ||
| سامی | *ʕVlVy/w- | علی | 'be high' 1, 'rise' 2, 'cross' 3 | "بالا بودن" 1، "بالا رفتن" 2، "تقاطع یافتن" 3 | ||
| سامی | *ʕuliy- | علی | 'room with a high ceiling' | "اتاق با سقف بلند" | ||
| اکدی | elû 1 | ِلُ | ||||
| اگاریتی | ʕly/w 1 | علی/و | ||||
| عبری | ʕal 1 HAL 825 | عَل HAL 85 | ||||
| عبری | ʕly/w 1 | علی/و | ||||
| آرامی | ʕly/w 1 | علی/و | ||||
| عربی جنوبی | ʕly 3 | علی | ||||
| گعز | ʕalʕala 4, lāʕl 1 | عَلعَلَ \ لَعل | ||||
| گعز | ʕlw 2 | علو | ||||
| مهری | ʕly 3 | علی | ||||
| عربی | ʕall- 1, 2; ʕll 3 | عَلل- \ \ علل | ||||
| عربی | ʕly | علی | ||||
| عربی | ʕulliyy-at- | عُللِیی-َت- | ||||