طبق (ریشه)
ریشه «طبق» (ṬBQ)؛ طبقه، سینی و تابه. این ریشه 4 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
طبق: «لَتَرْكَبُنَّ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ» انشقاق: 19. در مجمع فرموده: اصل طبق بمعنى حال است چنانكه شاعر گفته:
إذَا صَفَا لَكَ مِنْ مَسْرُورِهَا طَبَقٌ أَهْدَى لَكَ الدَّهْرُ مِنْ مَكْرُوهِهَا طَبَقاً
چون روزگار حالى از شادى براى تو پيش آورد حال ديگرى از ناپسندش ارمغانت ميفرستد.
معنای آیه: از حالى بحالى سوار ميشويد و از نطفه بجنينى و از آن بطفوليت تا جوانى و پيرى و مرگ بالا ميرويد تا مقدّرات خداوند درباره شما بجاى خويش رسند.
«الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً» ملك: 3. طباق بمعنى مطابقت است ظاهرا مراد از آن بودن بعضى بالاى بعضى است. آنرا مشابهت نيز گفتهاند (قاموس قرآن، ج4، ص207).
ساخت‌های صرفی در قرآن
طَبَق (اسم): 2 بار
طِباق (مصدر باب مفاعله): 2 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | طَبَق | طَبَق | طَبَق | طبق: «لَتَرْكَبُنَ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ» انشقاق: 19. در مجمع فرموده: اصل طبق بمعنى حال است چنانكه شاعر گفته: | قاموس قرآن، ج4، ص: 206 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| سامی | *ṭabaḳ- | طبق | 'tray' 1, 'pan' 2 | "سینی" 1، "تابه" 2 | ||
| آرامی | ṭabāḳ- 2 | طَبَق- | ||||
| عربی | ṭabaḳ- 1 | طَبَق- | ||||