شیب (ریشه)
ریشه «شیب» (ŠYB)؛ سفید یا خاکستری شدن مو، پیری. این ریشه 3 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
شيب: سفيد شدن موى همچنين است مشيب (راغب) «شاب الرجل يشيب شيبا: ابيض شعره» «إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَ اشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْباً» مريم: 4. آن در آيه كنايه از پيرى است. شيب بكسر اول در آيه «يَوْماً يَجْعَلُ الْوِلْدانَ شِيباً» مزمّل: 17، جمع اشيب بمعنى پيران، موسفيدان است (مجمع) (قاموس قرآن، ج4، ص94).
ساخت‌های صرفی در قرآن
شَیب (اسم): 1 بار
شِیب (اسم، جمع): 1 بار
شَیبَة (اسم): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | شَیب | شَیب | شَیب | شيب: سفيد شدن موى همچنين است مشيب (راغب) «شاب الرجل يشيب شيبا: ابيض شعره» «إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَ اشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْباً» مريم: 4 | قاموس قرآن، ج4، ص: 94 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| آفروآسیایی | *sa/u(m)bVb- | سبب | tuft of hair | دسته مو | ||
| آفروآسیایی | *ŝab- | شب | set fire | آتش روشن کردن | ||
| سامی | *ŝyb {} *ĉyb | شیب | to have grey hair | داشتن موهای خاکستری | ||
| سامی | *(ʔi-)š/sayb- ~ *š/sabib- | سیب | tuft of hair | دسته مو | ||
| سامی | *ŝxVbVb- 1, 2, 3, 5 ~ *ŝxa(m)bib- 4 | شبب | 'burn, be hot' 1, 'set fire' 2, 'warm' (v.) 3, 'spark' 4, 'be dry, arid' 5 | «سوختن، داغ بودن» 1، «آتش زدن» 2، «گرم کردن» 3، «جرقه» 4، «خشک بودن، بایر بودن» 5 | ||
| اکدی | šībtu | شِبتُ | 'grey hair' Mari, SB | "موهای خاکستری" | [CAD š2 386], [AHw 1228], šâbu | |
| اکدی | šabābu 1, šibīb- 2? | شَبَبُ \ شِبِب- | ||||
| اگاریتی | šb | شب | 'Greis', šbt 'graues Haar' | «پیرمرد»، «موی خاکستری» | [Aist 300] | |
| عبری | ŝyb | شیب | 'to be grey headed, old', ŝēb 'grey-headness; old age', ŝēbā 'the grey hair; advanced age' | "سر خاکستری بودن، پیر بودن"، سر خاکستری؛ پیری، موهای خاکستری؛ سن بالا | ||
| عبری | šbb 1, *šābīb 4 | شبب \ شَبِب | ||||
| آرامی | BIB ŝābē (pl. constr.), ŝābayyā (det.) | شَبِ ( )\ شَبَییَ () | 'Graukopf; Aelteste' 'elders; old' | سر خاکستری؛ قدیمی ترین؛ بزرگان؛ قدیمی | [KB deutsch 1783], OFF šb | |
| آرامی یهودی | sǝʔēb, sā(ʔ)b | سءِب\ سَ(ء)ب | 'to be old' 'grey, old', sīb | "پیر بودن" "خاکستری، قدیمی" | [Ja 947] (-ʔ- is difficult to explain), sāb(ā) | |
| آرامی یهودی | šābīb- 4 | شَبِب- | ||||
| سریانی | sābā | سَبَ | 'senex', sābǝtā 'anus', saybātā (pl.) 'crines albi' | «پیرمرد»، «موی سفید» | ||
| سریانی | šāb- 5 | شَب- 5 | ||||
| مندایی | SAB, SIB | \ سI | 'to be grey' 'old man, grey-beard' | "خاکستری بودن" "پیرمرد، ریش خاکستری" | [DM 308], saba, sibato | |
| مندایی | šambibia 2 | شَمبِبَِ | ||||
| گعز | ŝeba | شِبَ | 'to turn grey (hair)', ŝibat 'grey hair' | «سفید شدن (مو)»، 'موی خاکستری' | [LGz 539] | |
| مهری | ŝyīb | شیِب | 'to go white in the hair of the head', ŝayb 'white hair' | «سفید شدن در موهای سر». 'موی سفید' | [JM 391] | |
| مهری | mǝnsōb | منسُب | [JM 299] | |||
| جبالی | eŝŝéb | ِششِب | 'to have white hair', ŝub 'white hair' | " داشتن موهای سفید"، 'موی سفید' | [JJ 259] | |
| جبالی | mɔ́sɔ̄t | مَسُت | [JJ 192] (<*mVsVb-Vt) | |||
| حرصوصی | ŝayb | شَیب | 'white hair' | 'موی سفید' | [JH 123] | |
| سقطری | ŝíbab (ŝaibib) | شِبَب (شَِبِب) | 'vieux, grand, important' | قدیمی، بزرگ، مهم | [LS 428]. | |
| سقطری | mǝ́nsub | مِنسُب | [ibid.] (cf. also [LS 268; SSL LS 1467]); QALAN-V ʔǝ́nsöb [SSL 4 96] | |||
| سقطری | šbb 3 | شبب | ||||
| عربی | šyb | شیب | 'blanchir, devenir blanc, chenu', šayb-at- 'canitie, cheveux blancs' | سفيد شدن، زيبا شدن | [BK 1 1294] | |
| عربی | ʔisb- | ءِسب- | 'pubis, poil autour des parties naturelles et de l'anus' 'crins de la queue du cheval' | موی زهار؟- موهای اطراف قسمت های طبیعی و مقعد "موی دم اسب" | [BK 1 31]; sayb- | |
| عربی | šbb | شبب | ||||