علو (ریشه)

ریشه «علو» (ˁLW)؛ بلند، ارتفاع، بالا بودن. این ریشه در ساخت‌های گوناگونش جمعا 70 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.

معنای لغوی

علا: عُلُو: بلندى. علاء: برترى و رفعت شأن.

علو بمناسبت معنى اولى در قهر و غلبه و تكبّر نيز استعمال ميشود إِذاً لَذَهَبَ كُلُّ إِلهٍ بِما خَلَقَ وَ لَعَلا بَعْضُهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ‏ مؤمنون: 91. آنگاه هر خدا مخلوق خويش تصاحب ميكرد و يكى بر ديگرى غلبه و برترى ميكرد.

إِنَّ فِرْعَوْنَ‏ عَلا فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَها شِيَعاً قصص: 4. فرعون در زمين طغيان كرد و ظلم پيشه گرفت و مردم آنرا فرقه‏ها كرد.

علوّ: بمعنى ارتفاع است مثل عتوّ و در معنى تكبّر و طغيان نيز بكار رود مثل‏ وَ لَتَعْلُنَ‏ عُلُوًّا كَبِيراً كه گذشت.

تعالى: فَتَعالَى‏ اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ‏ اعراف: 190. تعالى فعل است از تفاعل يعنى برتر و بالاتر است خدا از آنچه شرك ميورزند. راغب گويد تفاعل در آن براى مبالغه است.

علّيّون: كَلَّا إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي‏ عِلِّيِّينَ‏. وَ ما أَدْراكَ ما عِلِّيُّونَ‏. كِتابٌ مَرْقُومٌ‏ مطففين: 17- 19.

ظهور اين دو آيه در آنست كه اولا علّيّون محل نوشته ابرار است و ثانياً عليّيون خودش كتابى است نوشته شده (قاموس قرآن، ج5، ص36-39).

ساخت‌های صرفی در قرآن

عَلَوَ (فعل مجرد): 6 بار

تَعالَیَ (فعل باب تفاعل): 22 بار

مُتَعالِی (اسم مفعول باب تفاعل): 1 بار

اِستَعلَیَ (فعل باب استفعال): 1 بار

عالی (اسم فاعل): 9 بار

اَعلَی (صفت تفضیل): 14 بار

عَلِیّ (صفت فعیل): 11 بار

عُلُوّ (اسم): 4 بار

عِلِّیُّون (صفت، جمع سالم): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	عَلَوَ	عَلَوَ	عَلَوَ	علا: علو بلندى		قاموس قرآن، ج‏5، ص: 36
آفروآسیایی	*ʕal-	عل	height, elevation, mountain	ارتفاع، بالا روی، کوه
آفروآسیایی	*ʕaly-	علی	rise, climb	بالا آمدن، صعود
آفروآسیایی	*ʕul[a]y-	علی	be high	بالا بودن
سامی	*ʕall- ~ *ʕVlʕVl- ~ *laʕl-	علل	'height, elevation, the above' 1, 'upper part' 2, 'be high, elevated' 3, 'raise, elevate' 4	"ارتفاع، بالاروی، بالا" 1، "قسمت بالایی" 2، "بالا، مرتفع" 3، "بالا بردن، بالا رفتن" 4
سامی	*ʕVlVy/w-	علی	'be high' 1, 'rise' 2, 'cross' 3	"بالا بودن" 1، "بالا رفتن" 2، "تقاطع یافتن" 3
سامی	*ʕuliy-	علی	'room with a high ceiling'	"اتاق با سقف بلند"
اکدی	elû 1	ِلُ
اگاریتی	ʕly/w 1	علی/و
عبری	ʕal 1 HAL 825	عَل  HAL 85
عبری	ʕly/w 1	علی/و
آرامی	ʕly/w 1	علی/و
عربی جنوبی	ʕly 3	علی
گعز	ʕalʕala 4, lāʕl 1	عَلعَلَ \ لَعل
گعز	ʕlw 2	علو
مهری	ʕly 3	علی
عربی	ʕall- 1, 2; ʕll 3	عَلل- \ \ علل
عربی	ʕly	علی
عربی	ʕulliyy-at-	عُللِیی-َت-

منابع

علو (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2