عقر (ریشه)

ریشه «عقر» (ˁQR)؛ عقیم بودن، ناباروری. این ریشه 8 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.

معنای لغوی

عقر: بريدن. «عَقَرَ الْكَلْبَ وَ الْفَرَسَ وَ الْإِبِلَ: قَطَعَ قَوائِمَها بِالسَّيْفِ» طبرسى و راغب گفته‏اند: عُقْر (بر وزن قفل) بمعنى اصل است «عَقَرْتُ‏ النَّخْلَ» خرما را از بيخش بريدم‏. فَعَقَرُوا النَّاقَةَ وَ عَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ‏ پس شتر را پى كردند و بكشتند و از دستور پروردگارشان سرپيچى كردند «عَقَرُوا» ظاهرا اشاره است كه كشتن شتر با قطع پاهايش بوده است (قاموس قرآن، ج5، ص27).

عاقر: زن عقيم و مرد عقيم‏ قالَ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي غُلامٌ وَ كانَتِ امْرَأَتِي‏ عاقِراً مريم: 8. عاقر در قرآن فقط در زن نازا بكار رفته نه در مرد و آن سه بار و همه درباره زن زكريا عليه السّلام آمده است. راغب گويد: گوئى زن نطفه مرد را عقر و قطع ميكند (قاموس قرآن، ج5، ص28)

ساخت‌های صرفی در قرآن

عَقَرَ (فعل مجرد): 5 بار

عاقِر (اسم فاعل): 3 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	عَقَرَ	عَقَرَ	عَقَرَ	عقر: بريدن		قاموس قرآن، ج‏5، ص: 27
آفروآسیایی
سامی	*ʕḳr	عقر	to be sterile, without offspring (of man and woman)	عقیم بودن، بدون فرزند (زن و مرد)	عقر: عقیم کردن؟
عبری	ʕāḳār	عَقَر	'infertile, with no descendants'	"نابارور، بدون نسل"		[KB 874].
آرامی یهودی	ʕăḳar (ʕaḳrā)	عَقَر (عَقرَ)	'sterile, barren'  'barren woman/female'	"عقیم" "زن عقیم"		[Ja 1108]; ʕḳrh, det. ʕḳrth
سریانی	ʕaḳrā, ʕăḳartā	عَقرَ\ عَقَرتَ	'sterilis (vir, femina)'	عقیم (نر، ماده)		[Brock 544]
مندایی	aḳra	َقرَ	'sterile, impotent'	"عقیم، ناتوان"		[DM 33]
گعز	ʕarḳa	عَرقَ	'to be orphaned, to be childless'	"یتیم ماندن، بی فرزند ماندن"		[LGz 70] (metathesis).
عربی	ʕḳr (-i-, -u-)	عقر (-ِ-\ -ُ-)	'être stérile'	عقیم بودن		[BK 2 314]

منابع

عقر (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2