شمل (فراگیری)

ریشه «شمل» (ŠML)؛ شمول، فراگرفتن. این ریشه تنها دو بار در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

شمول: فرا گرفتن. احاطه. آنرا پيچيدن نيز گفته‏اند مثل جامه بخود پيچيدن در اقرب گويد «اشْتَمَلَ‏ عَلَيْهِ الْأَمْرُ: أَحَاطَهُ بِهِ» «قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ‏ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ» انعام: 143 و 144. بگو: آيا آندو نر را حرام كرده يا آندو ماده را؟! يا آن بچه‏اى را كه رحمهاى آندو ماده در بر گرفته؟! اشتمال فقط در دو آيه فوق آمده است (قاموس قرآن، ج4، ص72)

ساخت‌های صرفی در قرآن

اِشتَمَلَ (فعل باب افتعال): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	اِشتَمَلَ	اِشتَمَلَ	اِشتَمَلَ	شمول: فرا گرفتن		قاموس قرآن، ج‏4، ص: 72
آفروآسیایی
سامی	*ŝimaʔl- {} *ĉimaʔl-	شمءل	left (side, hand)	چپ (سمت، دست)
اکدی	šumēlu, šumīlu	شُمِلُ\ شُمِلُ	'left side, left hand' OB on	"سمت چپ، دست چپ"		[CAD š 267], [AHw 1271].
اگاریتی	šmʔal	شمءَل	'die, das Linke'	چپ		[Aist 307].
عبری	ŝǝmō(ʔ)l	شمُ(ء)ل	'left side, left'	"سمت چپ، چپ"		[KB 1332].
آرامی یهودی	sǝmālā	سمَلَ	'left side'	'سمت چپ'		[Ja 1002].
سریانی	sǝmālā	سمَلَ	'sinistra', adj. 'sinister'	چپ		[Brock 481]
آرامی جدید	HRT šumala	شُمَلَ	'links' 'left hand, left side'	چپ" "دست چپ، سمت چپ"		[J Hert 199] NASS simǟlä
مندایی	smal(a)	سمَل(َ)	'left (hand, arm, side)'	"چپ (دست، بازو، پهلو)"		[DM 332].
مهری	ŝaymǝl	شَیمل	'left, left hand'	"چپ، دست چپ"		[JM 380]
جبالی	ŝĩyɛ̄l	شِیِل	'left-hand, left (direction)'  'left'	"سمت چپ، دست چپ"		[JJ 253], ŝǝmli, ŝǝmlɛ̄t
حرصوصی	ŝémel	شِمِل	'left, left-hand'	"چپ، دست چپ"		[JH 120]
سقطری	ŝímhil (ŝémhel, ŝémel)	شِمهِل (شِمهِل\ شِمِل)	'gauche'	چپ		[LS 430] (also [SSL LS 1473; SSL 4 97])
عربی	šimāl-	شِمَال-	'main gauche'  'côté gauche'	دست چپ "سمت چپ"		[BK 1 1273], šamāl-

منابع

شمل (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2