غضض (ریشه)

ریشه «غضض» (ĠḌḌ)؛ کم کردن، کوتاه کردن (صدا و نگاه). این ریشه 4 مرتبه در قرآن کریم به‌کار رفته است.

معنای لغوی

غض: كم كردن صدا و كم كردن نگاه چشم. عبارت راغب چنين است: «الْغَضُ‏: النُّقْصَانُ مِنَ الطَّرْفِ وَ الصَّوْتِ ...». در مجمع البيان فرموده: اصل غضّ بمعنى نقصان است گويند: «غضّ‏ مِنْ صَوْتِهِ وَ بَصَرِهِ» يعنى از صدا و نگاهش كاست.

وَ اقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَ اغْضُضْ‏ مِنْ صَوْتِكَ ... لقمان: 19. در رفتنت معتدل باش و از صدايت بكاه يعنى صوت خويش را ملايم كن.

إِنَّ الَّذِينَ‏ يَغُضُّونَ‏ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوى‏ ... حجرات: 3. آنانكه صدايشان را در نزد رسول خدا ملايم ميكنند آنها كسانى‏اند كه خدا قلوبشان را براى تقوى آزموده است.

قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ‏ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ‏ ... وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ‏ يَغْضُضْنَ‏ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ ... نور: 30- 31. اين دو آيه درباره نگاه مردان بزنان و زنان بمردان است ولى چنانكه گفته شد مراد از آن چشم بستن و مثل كور بودن نيست بلكه مراد كوتاه كردن نگاه و عدم توجّه است‏ (قاموس قرآن، ج5، ص105).

ساخت‌های صرفی در قرآن

غَضَّ (فعل مجرد): 4 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	غَضَّ	غَضَّ	غَضَّ	غض: كم كردن صدا و كم كردن نگاه چشم		قاموس قرآن، ج‏5، ص: 104
آفروآسیایی	*ɣuyVĉ̣-	غیض	be small	کوچک بودن	1 غض
سامی	*ɣVyVṣ̂-	غیض	'become small'	"کوچک شدن"	1 غض
عربی	ɣyḍ i,1	غیض ِ\

منابع

غضض (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2