اخذ (ریشه): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ریشه «اخذ»''' (ˀH̬D̠)؛ گرفتن، حیازت، مجازات و عقوبت کردن. از این ریشه، فعل أخذ و مفاهیم اتّخاذ و مؤاخذۀ ساخته شده است. | |||
== معنای لغوی == | |||
به معنای گرفتن، حیازت و تسلط یافتن است. مصاديق اخذ و كيفيت آن در قرآن مختلف است، ولى در همه آنها معنى اولى ملحوظ ميباشد؛ مثل: اخذ پيمان، اخذ بعذاب، اخذ زمين زينت خود را از روئيدنيها، اخذ چيزى با دست، اخذ خُلق يعنى متخلق شدن بخلقى و نظائر اينها (قاموس قرآن، ج1، ص34). | |||
== ساخت‌های صرفی در قرآن == | |||
أخَذَ – یَأخُذُ (فعل مجرد) | |||
خُذ (فعل امر) | |||
أخذ (مصدر) | |||
آخِذ (اسم فاعل) | |||
أخذَۀ (مصدر مرّه: فَعلَۀ) | |||
اُخِذَ – یُأخَذُ (فعل مجهول) | |||
اتّخذَ (باب افتعال) | |||
إتّخاذ (مصدر افتعال) | |||
مُتَّخِذ (اسم فاعل) | |||
آخَذَ - یُؤاخِذُ (باب مفاعله) | |||
برای مشاهده تفصیلی آیات، نک: [[اخذ (واژگان)]] | |||
== ریشه‌شناسی == | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| rowspan="2" |'''زبان''' | | rowspan="2" |'''زبان''' | ||
| خط ۷: | خط ۳۴: | ||
| colspan="2" |'''آوانگاری''' | | colspan="2" |'''آوانگاری''' | ||
| colspan="2" |'''معنا''' | | colspan="2" |'''معنا''' | ||
| rowspan="2" |'''ارجاع''' | | rowspan="2" |'''ارجاع''' | ||
|- | |- | ||
| خط ۱۶: | خط ۴۲: | ||
|- | |- | ||
|'''آفروآسیایی باستان''' | |'''آفروآسیایی باستان''' | ||
|*ˀah̬uǯ | |||
|أخُژ | |||
| | | | ||
| | |گرفتن | ||
| | |take | ||
| | | rowspan="2" |Orel, 7 (No. 25) | ||
|Orel, | |||
|- | |- | ||
|'''سامی باستان''' | |'''سامی باستان''' | ||
|*ˀVh̬ud̠ | |||
|أخُذ | |||
| | | | ||
| | |گرفتن | ||
| | |take | ||
|- | |- | ||
|'''عبری''' | |'''عبری''' | ||
| خط ۳۹: | خط ۶۲: | ||
|'''فعل.''' گرفتن، نگه‌داشتن، در اختیار گرفتن، | |'''فعل.''' گرفتن، نگه‌داشتن، در اختیار گرفتن، | ||
|vb. grasp, take hold, take possession | |vb. grasp, take hold, take possession | ||
|Gesenius, 28 | |Gesenius, 28 | ||
|- | |- | ||
| خط ۴۸: | خط ۷۰: | ||
|فشار دادن، قبض کردن، نگه‌داشتن، گرفتن؛ روی دادن | |فشار دادن، قبض کردن، نگه‌داشتن، گرفتن؛ روی دادن | ||
|to press, seize, hold, keep; to befall | |to press, seize, hold, keep; to befall | ||
|Jastrow, 39 | |Jastrow, 39 | ||
|- | |- | ||
|'''سریانی''' | |'''سریانی''' | ||
|ܐܚܕ | |ܐܚܕ | ||
| | |اِحَد | ||
|eḥad | |eḥad | ||
|گرفتن، قبض کردن، در اختیار گرفتن | |گرفتن، قبض کردن، در اختیار گرفتن | ||
|to take, seize on, lay hold | |to take, seize on, lay hold | ||
|PayneSmith, 10 | |PayneSmith, 10 | ||
|- | |- | ||
| خط ۶۳: | خط ۸۳: | ||
|ah̬āzu(m) | |ah̬āzu(m) | ||
| | |اَخازو | ||
اَخازوم | |||
| | | | ||
|گرفتن، ازدواج کردن، یادگیری | |گرفتن، ازدواج کردن، یادگیری | ||
|to take, marry, learn | |to take, marry, learn | ||
|Black, 7 | |Black, 7 | ||
|- | |- | ||
| خط ۷۴: | خط ۹۵: | ||
|اَخَزَ | |اَخَزَ | ||
| | | | ||
|گرفتن، قاپیدن، نگه‌داشتن، قبض کردن، به‌چنگ آوردن، در اختیار گرفتن، کنترل کردن، تسلط | |گرفتن، قاپیدن، نگه‌داشتن، قبض کردن، به‌چنگ آوردن، در اختیار گرفتن، کنترل کردن، تسلط یافت، ... | ||
|take, catch, hold, seize, grasp, possess, control, dominate, … | |take, catch, hold, seize, grasp, possess, control, dominate, … | ||
|Leslau, 14 | |Leslau, 14 | ||
|- | |- | ||
| خط ۸۵: | خط ۱۰۵: | ||
|گرفتن، قبض کردن | |گرفتن، قبض کردن | ||
|take, seize | |take, seize | ||
|Beeston, 3 | |Beeston, 3 | ||
|- | |- | ||
| خط ۹۴: | خط ۱۱۳: | ||
|گرفتن | |گرفتن | ||
| | | | ||
|مشکور، ج1، ص8 | |||
|مشکور، | |||
Zammit, 69-70 | Zammit, 69-70 | ||
|} | |} | ||
== منابع == | |||
[[اخذ (واژگان)]] | |||
[[منابع ریشه شناسی]] | |||
[[رده:ریشه شناسی واژگان قرآن]] | |||
[[رده:الف (ریشه)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۶
ریشه «اخذ» (ˀH̬D̠)؛ گرفتن، حیازت، مجازات و عقوبت کردن. از این ریشه، فعل أخذ و مفاهیم اتّخاذ و مؤاخذۀ ساخته شده است.
معنای لغوی
به معنای گرفتن، حیازت و تسلط یافتن است. مصاديق اخذ و كيفيت آن در قرآن مختلف است، ولى در همه آنها معنى اولى ملحوظ ميباشد؛ مثل: اخذ پيمان، اخذ بعذاب، اخذ زمين زينت خود را از روئيدنيها، اخذ چيزى با دست، اخذ خُلق يعنى متخلق شدن بخلقى و نظائر اينها (قاموس قرآن، ج1، ص34).
ساخت‌های صرفی در قرآن
أخَذَ – یَأخُذُ (فعل مجرد)
خُذ (فعل امر)
أخذ (مصدر)
آخِذ (اسم فاعل)
أخذَۀ (مصدر مرّه: فَعلَۀ)
اُخِذَ – یُأخَذُ (فعل مجهول)
اتّخذَ (باب افتعال)
إتّخاذ (مصدر افتعال)
مُتَّخِذ (اسم فاعل)
آخَذَ - یُؤاخِذُ (باب مفاعله)
برای مشاهده تفصیلی آیات، نک: اخذ (واژگان)
ریشه‌شناسی
| زبان | واژه | آوانگاری | معنا | ارجاع | ||
| فارسی | بین‌المللی | فارسی | انگلیسی | |||
| آفروآسیایی باستان | *ˀah̬uǯ | أخُژ | گرفتن | take | Orel, 7 (No. 25) | |
| سامی باستان | *ˀVh̬ud̠ | أخُذ | گرفتن | take | ||
| عبری | אָחַז | آحَز | āḥaz | فعل. گرفتن، نگه‌داشتن، در اختیار گرفتن، | vb. grasp, take hold, take possession | Gesenius, 28 |
| آرامی | אָחַז | آحَز | āḥaz | فشار دادن، قبض کردن، نگه‌داشتن، گرفتن؛ روی دادن | to press, seize, hold, keep; to befall | Jastrow, 39 |
| سریانی | ܐܚܕ | اِحَد | eḥad | گرفتن، قبض کردن، در اختیار گرفتن | to take, seize on, lay hold | PayneSmith, 10 |
| اکدی و آشوری | ah̬āzu(m) | اَخازو
اَخازوم |
گرفتن، ازدواج کردن، یادگیری | to take, marry, learn | Black, 7 | |
| حبشی | ˀah̬aza | اَخَزَ | گرفتن، قاپیدن، نگه‌داشتن، قبض کردن، به‌چنگ آوردن، در اختیار گرفتن، کنترل کردن، تسلط یافت، ... | take, catch, hold, seize, grasp, possess, control, dominate, … | Leslau, 14 | |
| سبائی | ˀH̠D̠ | أخذ | گرفتن، قبض کردن | take, seize | Beeston, 3 | |
| عربی | اخذ | گرفتن | مشکور، ج1، ص8
Zammit, 69-70 | |||