رفق (ریشه)

ریشه «رفق» (RFQ)؛ آرنج؛ آسایش، همراهی. این ریشه در معانی گوناگونش 5 بار در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

رفق: (بكسر اول) مدارا. ايضا مِرْفَق (بكسر اول و فتح فاء) و آن ضد خشونت است (اقرب).

رفيق: مدارا كننده (دوست) «وَ حَسُنَ أُولئِكَ‏ رَفِيقاً» نساء: 69. «يُهَيِّئْ لَكُمْ مِنْ أَمْرِكُمْ‏ مِرْفَقاً» كهف: 16.

«مُتَّكِئِينَ فِيها عَلَى الْأَرائِكِ نِعْمَ الثَّوابُ وَ حَسُنَتْ‏ مُرْتَفَقاً» كهف: 31. در مجمع گويد: مُرْتفق متّكا و مخدّه است گويند: ارتفق يعنى بآرنج خود تكيه كرد

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلَى‏ الْمَرافِقِ‏ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ» مائده: 6. مرافق جمع مرفق بمعنى آرنج است (قاموس قرآن، ج3، ص111).

ساخت‌های صرفی در قرآن

معنای آرنج

مَرافِق (جمع مِرفَق): 1 بار

معنای آسایش

مِرفَق (مصدر): 1 بار

مُرتَفَق (اسم مفعول باب افتعال): 2 بار

معنای همراه

رَفیق (صفت فعیل): 1 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	مُرتَفَق	مُرتَفَق	مُرتَفَق	متکّا و مخدّه- محل گذاشتن آرنج- «مُتَّكِئِينَ فِيها عَلَى الْأَرائِكِ نِعْمَ الثَّوابُ وَ حَسُنَتْ‏ مُرْتَفَقاً» كهف: 31.		قاموس قرآن، ج‏3، ص: 111
آفروآسیایی
سامی	*ma-rpiḳ-	م	elbow	آرنج
عبری	PB marpēḳ	مَرفِق	'elbow'	'آرنج'		[Ja 846]
آرامی یهودی	marpǝḳā	مَرفقَ	'elbow'	'آرنج'		[Ja 846]
عربی	marfiḳ-, mirfaḳ-	مَرفِق-\ مِرفَق-	'coude'	آرنج'		[BK 1 900]

منابع

رفق (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2