اید (ریشه)

ریشه «اید» (ˀYD)؛ نیرو و توان. این ریشه با ریشه «ید» به معنای دست در ارتباط بوده و جمعا 11 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.

معنای لغوی

اَيْد: نيرو. قوّه. «وَ اذْكُرْ عَبْدَنا داوُدَ ذَا الْأَيْدِ» (ص: 17). ياد كن بنده ما داود را كه نيرومند بود، در الميزان فرموده: نيرومند بود در تسبيح خدا و در حكومت و در علم و در جنگ كه جالوت را كشت چنانكه در سوره بقره هست. «وَ السَّماءَ بَنَيْناها بِأَيْدٍ» (ذاريات: 47). آسمانرا از نيرو ساختيم (قاموس قرآن، ج‏1، ص: 151).

ساخت‌های صرفی در قرآن

أیَّدَ (فعل باب تفعیل): 9 بار

أید (اسم): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	أیَّدَ	أیَّدَ	أیَّدَ	أَيْد: نيرو		قاموس قرآن، ج‏1، ص: 151
آفروآسیایی	*yad- ~ *ʔid-	ید	hand	دست
سامی	*yad- ~ *ʔid-	ید	hand	دست
اکدی	idu OA on	ِدُ				[CAD i 10], [AHw 363].
اگاریتی	yd	ید				[Aist 127]
فنیقی	yd	ید				[T 123]
عبری	yād	یَد				[KB 386]
آرامی	SML DAL OLD OFF NBT PLM yd	ید				[HJ 435]
آرامی بایبل	*yad (the attested forms are det. yǝdā, du. yǝdayin, etc.)	یَد یدَا یدَیِن )				[KB deutsch 1717]
آرامی یهودی	yǝdā	یدَ	'hand, forefoot, handle'	"دست، جلو پا، دسته"		[Ja 564]; also ʔīdā, ʔayd_ā (only TargYer) [ibid. 45]; yad, ʔīd, det. yǝdā
سریانی	ʔīdā	ءِدَ				[Brock 295].
آرامی جدید	MAL īd_a	ِذَ	'Hand, (seltener) Arm'  'hand'	دست، بازو		[Berg 19] TUR īd_o
مندایی	ʕda	عدَ				[DM 341]
عربی جنوبی	SAB yd	ید				[SD 164], QAT yd [Ricks 81], MIN yd [LM 108]
گعز	ʔǝd	ءد				[LGz 7].
مهری	ḥayd	حَید	'hand, arm'	"دست، بازو"		[JM 460] (with the ḥ- article)
جبالی	éd	ِد	'arm (from fingertip to shoulder), hand'	بازو (از نوک انگشت تا شانه)، دست		[JJ 313]
حرصوصی	ḥayd	حَید	'hand, arm, forepaw' (with the ḥ- article)	«دست، بازو، پیش پا»		[JH 146]
سقطری	ʔed	ءِد				[LS 52].
عربی	yad-	یَد-				[BK 2 1624]

منابع

اید (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2