رفق (ریشه)
ریشه «رفق» (RFQ)؛ آرنج؛ آسایش، همراهی. این ریشه در معانی گوناگونش 5 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
رفق: (بكسر اول) مدارا. ايضا مِرْفَق (بكسر اول و فتح فاء) و آن ضد خشونت است (اقرب).
رفيق: مدارا كننده (دوست) «وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً» نساء: 69. «يُهَيِّئْ لَكُمْ مِنْ أَمْرِكُمْ مِرْفَقاً» كهف: 16.
«مُتَّكِئِينَ فِيها عَلَى الْأَرائِكِ نِعْمَ الثَّوابُ وَ حَسُنَتْ مُرْتَفَقاً» كهف: 31. در مجمع گويد: مُرْتفق متّكا و مخدّه است گويند: ارتفق يعنى بآرنج خود تكيه كرد
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ» مائده: 6. مرافق جمع مرفق بمعنى آرنج است (قاموس قرآن، ج3، ص111).
ساخت‌های صرفی در قرآن
معنای آرنج
مَرافِق (جمع مِرفَق): 1 بار
معنای آسایش
مِرفَق (مصدر): 1 بار
مُرتَفَق (اسم مفعول باب افتعال): 2 بار
معنای همراه
رَفیق (صفت فعیل): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | مُرتَفَق | مُرتَفَق | مُرتَفَق | متکّا و مخدّه- محل گذاشتن آرنج- «مُتَّكِئِينَ فِيها عَلَى الْأَرائِكِ نِعْمَ الثَّوابُ وَ حَسُنَتْ مُرْتَفَقاً» كهف: 31. | قاموس قرآن، ج3، ص: 111 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| سامی | *ma-rpiḳ- | م | elbow | آرنج | ||
| عبری | PB marpēḳ | مَرفِق | 'elbow' | 'آرنج' | [Ja 846] | |
| آرامی یهودی | marpǝḳā | مَرفقَ | 'elbow' | 'آرنج' | [Ja 846] | |
| عربی | marfiḳ-, mirfaḳ- | مَرفِق-\ مِرفَق- | 'coude' | آرنج' | [BK 1 900] | |