فلسفه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فلسفه اسلامی'''؛ یکی از شاخه های علوم اسلامی محسوب می¬شودکه روابط جهان، انسان و خدا را در سطح نظری و عملی و با روش عقلی و برهانی بررسی می¬کند. خاستگاه این فلسفه، از زمان عباسیان و با ترجمه کتاب های یونانی به عربی بوده است و با تغییر و تحول در مبانی یونانی و تلفیق مبانی اسلامی به شکل مستقلی درآمده است. به تدریج، مبانی مستقل اسلامی با بهره¬گیری از مبانی قرآنی، روایی، عرفانی و عقلی تکامل یافتندکه در نتیجه آن، مکاتب فلسفی مختلفی شکل گرفت. مکاتبی همانند مکتب مشاء ، مکاتب عرفانی، مکتب اشراق و حکمت متعالیه از مهمترین مکاتب اسلامی بوده¬اند. آخرین مکتب اسلامی، حکمت متعالیه است که در قرون اخیر توسط علامه طباطبایی و شاگردانش ادامه پیدا کرد؛ اما توسط فیلسوفان کنونی اسلام بروزرسانی نشد تا با توجه به نیازهای روز جامعه به حل مشکلات کمک کند. دلایل ناکارآمدی فلسفه اسلامی بویژه مکتب ملاصدرا عبارتنداز: عدم پیشرفت فلسفه اسلامی همپا با فلاسفه غربی، ورود نکردن فلسفه اسلامی به مسائل مهم جهان امروز همانند محیط زیست، مدیریت امور سیاسی و آموزش و پرورش، محصور کردن مسائل فلسفه اسلامی به مسائل مابعد الطبیعه و اخروی و کمرنگ شدن مباحث عقلی و استدلالی در برخی از مناطق اسلامی همانند مکه و مدینه و تسری افکار وهابی به سایر نقاط اسلامی.

علامه طباطبایی و شاگردانش ادامه دهنده راه فلسفه اسلامی و کارآمدی آن در دوره قرون اخیر بوده¬¬اند. حائری یزدی هم از جمله کسانی است که در این جهت کوشش‌هایی در کتاب علم حضوری و در کتاب حکمت و حکومت داشته‌اند تا فلسفه اسلامی را با نیازهای روز منطبق کند؛ اما این جریان در دوره کنونی متوقف شده است و متجددان و فیلسوفان دوره کنونی نیز کاری انجام نداده‌ و هنوز فلسفه اسلامی مطابق با این دوره شکل نگرفته است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3732379/%D8%AA%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%DB%8C-%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AF-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7-%D9%87%D9%86%D9%88%D8%B2-%D8%B4%DA%A9%D9%84-%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D9%86%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%85 . تکنولوژی بدون فلسفه توسعه و سازماندهی نمی‌یابد/ فلسفه دوران ما هنوز شکل نگرفته و متن‌های خوبی ننوشته‌ایم]</ref> دلایل مختلفی برای توقف این جریان وجود دارد که این دلایل سبب شد تا فلسفه اسلامی از زندگی روزمره و عادی جهان معاصر خارج شود و قابلیت به روز رسانی خود را از دست بدهد. یکی از دلایل این بود که فلاسفه بعدی فکر کردند که فلسفه اسلامی به کمال رسیده و دیگر به فلسفه‌های جدید که ظهور کردند، توجه نکردند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3762878/%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D8%B1%D9%88-%DA%AF%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%A8%D8%A7-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B7%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA . نوآوری در گرو گفت‌وگو با فلسفه غرب است/ علامه طباطبایی نقطه عطفی که تداوم نیافت؛  ثمره مدرنیته رفاه بدون رضایتمندی است/ شباهت‌های تکنولوژی غربی به حمله مغول‌ها.]</ref> بی¬توجهی به فلسفه¬های جدید در دوره معاصر سبب شد که فلسفه اسلامی از زندگی روزمره جهان معاصر بیرون رود و ضرورتی برای کاربردی شدن و به روز رسانی آن نباشد. <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3725225/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D9%85%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%88-%DA%A9%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B9%D8%AF%D9%85-%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87 . فلسفه؛ مبنای بینش‌ها و کنش‌ها/ عدم توجه جریان روشنفکری به فلسفه]</ref> یکی دیگر از این دلایل، غلبه تفکر ظاهرگرایی و نفی استدلال و تعقل در برخی از مناطق مهم اسلامی است. نمونه عینی آن وضع مکه و مدینه در جهان معاصر است که با غلبه تفکر وهابی، باب هرگونه تعقل و استدلال را در فلسفه اسلامی بسته است. مکه و مدینه امروز با غلبه تفکر سلفی نماد ارتجاع شده است. یکی دیگر از دلایل ناکارآمدی فلسفه اسلامی در جهان معاصر، محصور کردن فلسفه اسلامی به امور متافیزیکی است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3729301/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B7%D8%A7%D8%B7-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C . شکاکیت، خداگریزی و اومانیسم الحادی؛ دستاورد فلسفه مدرن/ انحطاط تمدن با دوری از مبانی فلسفه اسلامی]</ref> همین امر سبب می¬شود تا فلسفه اسلامی در مراکز علمی و دانشگاهی و یا زندگی عادی افراد قابلیت به روزرسانی نداشته باشد؛ در صورتی که باید کارکردهای فلسفه اسلامی را با توجه نیازهای روز گسترش داد و ارتقاء بخشید.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3936373/%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%81%D9%87-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%AF . خدمات متقابل قرآن و فلاسفه مسلمان / مسیر اسلامی‌سازی علوم از فلسفه می‌گذرد]</ref> از دلایل دیگر، محدود شدن فیلسوفان معاصر به نگارش آثار غیرکاربردی است که منجر به نظریه سازی و کاربرد آن در زندگی نمی¬شود. به عنوان نمونه، با وجود اینکه فلاسفه غربی در بیشتر موارد با کمرنگ کردن مبانی وحیانی و الهی به بن بست خورده¬اند؛ اما حداقل با نگارش کتاب و نظریه پردازی، فلسفه را وارد طبیعت و زندگی مردم کرده اند؛ درصورتی که فلسفه اسلامی در دوره کنونی در رکود به سر می¬برد و فلاسفه اسلامی بنیادهای نظری و عملی قابل توجهی با توجه به نیازهای روز تعریف نکرده¬اند تا در مقابل فلسفه رقیب از نظریات کاربردی و برتری برخوردار باشد. <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3740541/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D8%B3%D8%A4%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C . فلسفه اسلامی در خواب است و سؤال جدیدی مطرح نمی‌کند/ بازآموزی فلسفه غرب و بازسازی فلسفه اسلامی]</ref>درواقع، برای انسان معاصر ضروری است تا شیوه ساماندهی فلسفه اسلامی را در مورد مسائل بسیار بنیادینی مانند هوا، آب و محیط زیست و مدیریت امر سیاسی، آموزش و پرورش و آشفتگی دانشگاه‌ها بداند. <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3731782/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%88%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B5%D9%84%D9%87-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C . فلسفه در فرامحسوس از هویت فاصله می‌گیرد/ موانع تفکر فلسفی در فضای عمومی]</ref> به روزرسانی و کارآمد کردن فلسفه اسلامی در دوره معاصر توانایی می‌خواهد که تسلط کافی بر نظریه های فلسفه اسلامی و وضع موجود انسان معاصر داشته باشد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3731782/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%88%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B5%D9%84%D9%87-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AA%D9%81%DA%A9%D8%B1-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C . فلسفه در فرامحسوس از هویت فاصله می‌گیرد/ موانع تفکر فلسفی در فضای عمومی]</ref> در این شرایط، به جای اینکه فلسفه در خدمت شریعت باشد و دین صورت بندی عقلانی پیدا کند، این فلسفه است که یک صورت بندی دینی پیدا کرده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3730850/%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C-%D9%88-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84-%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%85%DA%A9%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%DB%8C%DA%A9-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1<nowiki>.بدون نگاه فلسفی و صورت‌بندی عقلانی تحول بنیادین ممکن نیست/ نیاز امروز به یک فارابی دیگر]</nowiki></ref>