ویراستار
۳٬۴۸۵
ویرایش
(صفحهای تازه حاوی «وقف وقف؛ مقید کردن مالکیت و رها کردن منفعت برای عام یا یک قشر خاص. وقف یکی از برترین مصادیق نیکوکاری است که در ساماندهی زندگی فردی و اجتماعی، نقش فراوانی دارد و از اعمالی است که پیش از ظهور اسلام وجود داشته و بهوسیلهی اسلام امضا شده است. ف...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
وقف | '''وقف'''؛ مقید کردن مالکیت و رها کردن منفعت برای عام یا یک قشر خاص. وقف یکی از برترین مصادیق نیکوکاری است که در ساماندهی زندگی فردی و اجتماعی، نقش فراوانی دارد و از اعمالی است که پیش از ظهور اسلام وجود داشته و بهوسیلهی اسلام امضا شده است. | ||
== مفاهیم == | |||
مفاهیم | |||
=== معنای لغوی و اصطلاحی وقف === | |||
وقف در لغت به معنای ایستادن یا به حالت ایستاده ماندن و آرام گرفتن است و در اصطلاح فقهی، عقدی است که ثمرهی آن حبس کردن اصل و رها کردن منفعت آن است. بهعبارتدیگر، حبس کردن چیزی از طرف مالکش به وجهی از وجوه، بهنحویکه فروش آن ممنوع باشد، به ارث منتقل نگردد، قابل هبه نباشد، فروخته نشود و به رهن و اجاره و عاریت و از این قبیل داده نشود و صرف کردن آن مال در جهتی که واقف تعیین کرده است.<ref>تقویت روحیه تعاون؛ فلسفه میراث جاویدان وقف در اسلام، ص24.</ref> وقف بدین سبب پایدار میماند و بهنوعی با آثار باقیِ ارتباط دارد و مانع از انتقال املاک و داراییها بهصورت دستبهدست میشود.<ref>آیه 12 سوره یس از مصادیق بارز آثار باقیه است، ص10.</ref> | وقف در لغت به معنای ایستادن یا به حالت ایستاده ماندن و آرام گرفتن است و در اصطلاح فقهی، عقدی است که ثمرهی آن حبس کردن اصل و رها کردن منفعت آن است. بهعبارتدیگر، حبس کردن چیزی از طرف مالکش به وجهی از وجوه، بهنحویکه فروش آن ممنوع باشد، به ارث منتقل نگردد، قابل هبه نباشد، فروخته نشود و به رهن و اجاره و عاریت و از این قبیل داده نشود و صرف کردن آن مال در جهتی که واقف تعیین کرده است.<ref>تقویت روحیه تعاون؛ فلسفه میراث جاویدان وقف در اسلام، ص24.</ref> وقف بدین سبب پایدار میماند و بهنوعی با آثار باقیِ ارتباط دارد و مانع از انتقال املاک و داراییها بهصورت دستبهدست میشود.<ref>آیه 12 سوره یس از مصادیق بارز آثار باقیه است، ص10.</ref> | ||
ارکان وقف | == ارکان وقف == | ||
ارکان وقف عبارتاند از: | ارکان وقف عبارتاند از: | ||
خط ۵۹: | خط ۱۷: | ||
4. موقوف علیه یا هدف وقف که همیشه در وقفنامه مطرح میشود.<ref>وقف عام؛ راهکاری برای جهانیشدن فرهنگ اهلبیت(ع)، ص 30.</ref> | 4. موقوف علیه یا هدف وقف که همیشه در وقفنامه مطرح میشود.<ref>وقف عام؛ راهکاری برای جهانیشدن فرهنگ اهلبیت(ع)، ص 30.</ref> | ||
شرایط وقف | == شرایط وقف == | ||
در اسلام، وقف از ملکیت شخص خارجشده و دیگر به مالکیت فرد برنمیگردد<ref>ثبت شروط شرعی در وقفنامه، ص40.</ref> و هیچکس، حق فروش یا بخشیدن آن را ندارد.<ref>مشکینی، ص۵۶۷.</ref> اسلام علاوه بر اینکه به واقف امتیاز معنوی داده به او اجازه داده است تا در وقفنامه خواستههای شرعی خود را شرط قرار دهد.<ref>ثبت شروط شرعی در وقفنامه، ص40.</ref> ازنظر اسلام جایز نیست از درآمد وقف در جای دیگری غیر از محل موردنظر واقف استفاده شود.<ref>عبارت «الباقیات الصّالحات»؛ بهترین تشویق قرآن برای وقف، ص15.</ref> مگر آنکه در مورد وقف اولیه به هیچ نحو کاربردی نداشته باشد که در این صورت تغییر کاربری آن مجاز است.<ref>وقف برای رفع نیازهای فرهنگی؛ بهترین وقف در عصر حاضر، ص26.</ref> | در اسلام، وقف از ملکیت شخص خارجشده و دیگر به مالکیت فرد برنمیگردد<ref>ثبت شروط شرعی در وقفنامه، ص40.</ref> و هیچکس، حق فروش یا بخشیدن آن را ندارد.<ref>مشکینی، ص۵۶۷.</ref> اسلام علاوه بر اینکه به واقف امتیاز معنوی داده به او اجازه داده است تا در وقفنامه خواستههای شرعی خود را شرط قرار دهد.<ref>ثبت شروط شرعی در وقفنامه، ص40.</ref> ازنظر اسلام جایز نیست از درآمد وقف در جای دیگری غیر از محل موردنظر واقف استفاده شود.<ref>عبارت «الباقیات الصّالحات»؛ بهترین تشویق قرآن برای وقف، ص15.</ref> مگر آنکه در مورد وقف اولیه به هیچ نحو کاربردی نداشته باشد که در این صورت تغییر کاربری آن مجاز است.<ref>وقف برای رفع نیازهای فرهنگی؛ بهترین وقف در عصر حاضر، ص26.</ref> | ||
خط ۷۹: | خط ۳۶: | ||
از دیگر شرایط وقف این است که واقف، حقوق دیگران را ضایع نکند،<ref>وقف باوجود حضور در تمامی ادیان از ابتکارات حضرت رسول(ص) است، ص28.</ref> بنابراین، نمیتواند تمام اموال خود را یکدفعه وقف نماید بلکه باید برای وراثش نیز چیزی باقی گذارد.<ref>ثبت شروط شرعی در وقفنامه، ص40.</ref> وقف نمیتواند برای شخص معینی باشد، چون با مرگ او وقف پایان مییابد.<ref>محقق حلی، شرایعالاسلام، ۱۴۰۸، ج۲، ص۱۷۰-۱۷۱.</ref> عقد وقف باید بهصورت دائم جاری شود<ref>ثبت شروط شرعی در وقفنامه، ص41.</ref> و گروهی که برای آنها وقف میشود باید موجود و معین باشند و وقفکردن برایشان حرام نباشد.<ref>محقق حلی، شرایعالاسلام، ۱۴۰۸، ج۲، ص۱۶۸.</ref> | از دیگر شرایط وقف این است که واقف، حقوق دیگران را ضایع نکند،<ref>وقف باوجود حضور در تمامی ادیان از ابتکارات حضرت رسول(ص) است، ص28.</ref> بنابراین، نمیتواند تمام اموال خود را یکدفعه وقف نماید بلکه باید برای وراثش نیز چیزی باقی گذارد.<ref>ثبت شروط شرعی در وقفنامه، ص40.</ref> وقف نمیتواند برای شخص معینی باشد، چون با مرگ او وقف پایان مییابد.<ref>محقق حلی، شرایعالاسلام، ۱۴۰۸، ج۲، ص۱۷۰-۱۷۱.</ref> عقد وقف باید بهصورت دائم جاری شود<ref>ثبت شروط شرعی در وقفنامه، ص41.</ref> و گروهی که برای آنها وقف میشود باید موجود و معین باشند و وقفکردن برایشان حرام نباشد.<ref>محقق حلی، شرایعالاسلام، ۱۴۰۸، ج۲، ص۱۶۸.</ref> | ||
انواع وقف | == انواع وقف == | ||
وقف به اعتبار موقوف علیه بر عام و خاص تقسیم میشود؛ وقف عام، وقفی است که مقصود از آن امور خیریه است و مخصوص گروه معینی نیست مانند وقف بر فقرا، وقف بر طلاب و مدارس و مساجد و مقابل آن وقف خاص است و آن وقفی است که مخصوص دستهی معین و خاصی است؛ مانند وقف بر اولاد یا افراد و یا طبقهای خاص از مردم. بهبیاندیگر وقف عام وقفی است که برای انتفاع کل مردم قرار دادهشده است و وقف خاص حق انتفاع را برای گروهی خاص در نظر دارد.<ref>تقویت روحیه تعاون؛ فلسفه میراث جاویدان وقف در اسلام، ص24</ref> در حالتی که وقف برای اولاد صورت میگیرد قصد قربت لازم نیست. در وقفهای عام مثل وقف برای مساجد و اقدامات خیریه و کارهایی که موردعنایت خداوند و شرع مقدس است، قصد قربت لازم است.<ref>عبارت «الباقیات الصّالحات»؛ بهترین تشویق قرآن برای وقف، ص15.</ref> | وقف به اعتبار موقوف علیه بر عام و خاص تقسیم میشود؛ وقف عام، وقفی است که مقصود از آن امور خیریه است و مخصوص گروه معینی نیست مانند وقف بر فقرا، وقف بر طلاب و مدارس و مساجد و مقابل آن وقف خاص است و آن وقفی است که مخصوص دستهی معین و خاصی است؛ مانند وقف بر اولاد یا افراد و یا طبقهای خاص از مردم. بهبیاندیگر وقف عام وقفی است که برای انتفاع کل مردم قرار دادهشده است و وقف خاص حق انتفاع را برای گروهی خاص در نظر دارد.<ref>تقویت روحیه تعاون؛ فلسفه میراث جاویدان وقف در اسلام، ص24</ref> در حالتی که وقف برای اولاد صورت میگیرد قصد قربت لازم نیست. در وقفهای عام مثل وقف برای مساجد و اقدامات خیریه و کارهایی که موردعنایت خداوند و شرع مقدس است، قصد قربت لازم است.<ref>عبارت «الباقیات الصّالحات»؛ بهترین تشویق قرآن برای وقف، ص15.</ref> | ||
خط ۸۷: | خط ۴۳: | ||
در تقسیمی دیگر، موقوفات به متصرفی و غیرمتصرفی تقسیم میشود. موقوفات متصرفی، موقوفهای است که فرد، متولی موقوفه را سازمان اوقاف اعلام میکند و یا وقتی متولی ملکی از دنیا رفت و دیگر متولی برای آن وجود نداشت خودبهخود تحت نظارت سازمان اوقاف قرار میگیرد و یا در مواردی که فرد صلاحیت تولیت را ازدستداده آنهم با دلایل خاصی که محاکم قضایی تأیید کردهاند در این شرایط هم موقوفه تحت نظارت اوقاف قرار میگیرد. موقوفات غیرمتصرفی به دست خود مردم اداره میشود.<ref>دلایل وقف فطرت، عقل، کتاب و سنت است، ص37.</ref> | در تقسیمی دیگر، موقوفات به متصرفی و غیرمتصرفی تقسیم میشود. موقوفات متصرفی، موقوفهای است که فرد، متولی موقوفه را سازمان اوقاف اعلام میکند و یا وقتی متولی ملکی از دنیا رفت و دیگر متولی برای آن وجود نداشت خودبهخود تحت نظارت سازمان اوقاف قرار میگیرد و یا در مواردی که فرد صلاحیت تولیت را ازدستداده آنهم با دلایل خاصی که محاکم قضایی تأیید کردهاند در این شرایط هم موقوفه تحت نظارت اوقاف قرار میگیرد. موقوفات غیرمتصرفی به دست خود مردم اداره میشود.<ref>دلایل وقف فطرت، عقل، کتاب و سنت است، ص37.</ref> | ||
پیشینهی وقف | == پیشینهی وقف == | ||
وقف، از دیرباز به اشکال گوناگون در تاریخ بشر وجود داشته است. در بابل، انواعی از تصرفات مالی شبیه وقف وجود داشت که در آن پادشاه، زمینی از املاک خود را در اختیار بعضی از کارکنان خود میگذاشت تا از درآمد آن بهره بگیرند، بدون آنکه مالک زمین شوند. رومیان قدیم نیز با نظام (مؤسسات کنیسه) و (مؤسسات خیریه) آشنا بودند. اموالی به این مؤسسات اختصاص مییافت که نمیشد آنها را خریدوفروش کرد و برای ادارهی فقیران و ناتوانان مورداستفاده قرار میگرفت. در یونان قدیم نیز با توجه به معابدی از قبیل معبد دلفی و معبد آرتمیس و وجود کاهنان، شبه وقف وجود داشته که از آن جمله آکادمی افلاطون را میتوان نام برد. البته همانطور که در قرآن کریم عنوان وقف به معنی خاص آن، بهطور صریح نیامده است، در سرودههای کتاب اوستا، در تورات و انجیل، وقف و شبه وقف بهطور صریح نیامده است؛ اما این مفهوم از عمومات آیات کتب قابل استنباط است و وجود آتشکدهها، کنیسهها و کلیساهای بهجای مانده بهترین سند وقف در این ادیان است. به همین ترتیب وقف در اکثر جوامع بشری در کنار دین به ارائهی خدمت به جامعه میپرداخت و وقفهای گستردهای برای معابد، کنیسهها و کلیساها و اماکن مقدس سایر ادیان صورت میگرفت. البته این به معنای عدم حضور وقف در سایر جنبههای اجتماعی نبود بلکه به دلیل تأثیر عمیق دین در جوامع گذشته و محوریت مراکز دینی برای ارائهی خدمات به مردم بهخصوص محرومان، بیشتر موقوفات در اختیار متصدیان دینی جامعه بود.<ref>تلألؤ وقف، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و جریان آن در تمدن اسلام، ص20 و 21.</ref> اقوام آریایی نیز موقوفات و نذورات بسیاری برای نگهداری معابد و آتشکدههای خود داشتند که پارهای از این موقوفات، هماکنون نیز در نزد زرتشتیان برخی از شهرهای ایران دایر است.<ref>تقویت روحیه تعاون؛ فلسفه میراث جاویدان وقف در اسلام، ص24</ref> | وقف، از دیرباز به اشکال گوناگون در تاریخ بشر وجود داشته است. در بابل، انواعی از تصرفات مالی شبیه وقف وجود داشت که در آن پادشاه، زمینی از املاک خود را در اختیار بعضی از کارکنان خود میگذاشت تا از درآمد آن بهره بگیرند، بدون آنکه مالک زمین شوند. رومیان قدیم نیز با نظام (مؤسسات کنیسه) و (مؤسسات خیریه) آشنا بودند. اموالی به این مؤسسات اختصاص مییافت که نمیشد آنها را خریدوفروش کرد و برای ادارهی فقیران و ناتوانان مورداستفاده قرار میگرفت. در یونان قدیم نیز با توجه به معابدی از قبیل معبد دلفی و معبد آرتمیس و وجود کاهنان، شبه وقف وجود داشته که از آن جمله آکادمی افلاطون را میتوان نام برد. البته همانطور که در قرآن کریم عنوان وقف به معنی خاص آن، بهطور صریح نیامده است، در سرودههای کتاب اوستا، در تورات و انجیل، وقف و شبه وقف بهطور صریح نیامده است؛ اما این مفهوم از عمومات آیات کتب قابل استنباط است و وجود آتشکدهها، کنیسهها و کلیساهای بهجای مانده بهترین سند وقف در این ادیان است. به همین ترتیب وقف در اکثر جوامع بشری در کنار دین به ارائهی خدمت به جامعه میپرداخت و وقفهای گستردهای برای معابد، کنیسهها و کلیساها و اماکن مقدس سایر ادیان صورت میگرفت. البته این به معنای عدم حضور وقف در سایر جنبههای اجتماعی نبود بلکه به دلیل تأثیر عمیق دین در جوامع گذشته و محوریت مراکز دینی برای ارائهی خدمات به مردم بهخصوص محرومان، بیشتر موقوفات در اختیار متصدیان دینی جامعه بود.<ref>تلألؤ وقف، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و جریان آن در تمدن اسلام، ص20 و 21.</ref> اقوام آریایی نیز موقوفات و نذورات بسیاری برای نگهداری معابد و آتشکدههای خود داشتند که پارهای از این موقوفات، هماکنون نیز در نزد زرتشتیان برخی از شهرهای ایران دایر است.<ref>تقویت روحیه تعاون؛ فلسفه میراث جاویدان وقف در اسلام، ص24</ref> | ||
وقف در آغاز ظهور اسلام | == وقف در آغاز ظهور اسلام == | ||
با ظهور اسلام، حضرت رسول(ص) با اقدام به وقف، این عمل خیر را تأیید نمودند. در تاریخ، موقوفاتی ازجمله وقف زمین برای درراه ماندگان، وقف نخلستان برای فقیران و بینوایان برای پیامبر اکرم(ص) نقلشده است.<ref>تلألؤ وقف، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و جریان آن در تمدن اسلام، ص21.</ref> بنابراین، وقف مطلبی است که قبل از اسلام بوده و اسلام آن را امضا کرده است.<ref>مصرف دقیق اوقاف در جای خود، مردم را به وقف تشویق خواهد کرد، ص7.</ref> مسئلهی وقف در احادیث و روایات با صراحت مطرحشده و در سنت پیامبر اکرم(ص) و امامان نیز در اولویت قرار داشته است.<ref>وقف قرضالحسنهای که خدا گیرنده آن است، ص12.</ref> طبق گفتهی جابر بن عبدالله انصاری، هیچ صحابی توانگری نبود جز آنکه چیزی را وقف کرده باشد. بدینصورت وقف با عمل پیامبر(ص) به یک امر بنیادی و نهادینهشده در میان مسلمانان تبدیل شد. از موقوفات حضرت فاطمه(س) و حضرت علی(ع) نیز میتوان بهعنوان سیرهی عملی تشویق مسلمانان به وقف و رفع مشکلات جاری آنان نام برد. مزارع کشاورزی، نخلستانها، قنوات و چشمهها موقوفاتی بودند که به دست حضرت علی(ع) ایجاد و وقف شدند. پیروی از سیرهی عملی رسول خدا(ص) درزمینهی وقف در میان ائمهی اطهار(ع) نیز تداومیافته و به پیروان و علاقهمندان به ائمهی اطهار(ع) تسری یافت.<ref>تلألؤ وقف، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و جریان آن در تمدن اسلام، ص21.</ref> در نهجالبلاغه آمده است که امیرالمؤمنین(ع) پیش از آنکه به شهادت برسند بخش زیادی از اموال خود را وقف جامعه کرده و اولین متولی را امام حسن(ع) و دومین متولی را نیز امام حسین(ع) قراردادند و تصمیم برای تعیین متولیان بعدی نیز از سوی سایر امامان(ع) انجام میشد.<ref>وقف قرضالحسنهای که خدا گیرنده آن است، ص13.</ref> | با ظهور اسلام، حضرت رسول(ص) با اقدام به وقف، این عمل خیر را تأیید نمودند. در تاریخ، موقوفاتی ازجمله وقف زمین برای درراه ماندگان، وقف نخلستان برای فقیران و بینوایان برای پیامبر اکرم(ص) نقلشده است.<ref>تلألؤ وقف، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و جریان آن در تمدن اسلام، ص21.</ref> بنابراین، وقف مطلبی است که قبل از اسلام بوده و اسلام آن را امضا کرده است.<ref>مصرف دقیق اوقاف در جای خود، مردم را به وقف تشویق خواهد کرد، ص7.</ref> مسئلهی وقف در احادیث و روایات با صراحت مطرحشده و در سنت پیامبر اکرم(ص) و امامان نیز در اولویت قرار داشته است.<ref>وقف قرضالحسنهای که خدا گیرنده آن است، ص12.</ref> طبق گفتهی جابر بن عبدالله انصاری، هیچ صحابی توانگری نبود جز آنکه چیزی را وقف کرده باشد. بدینصورت وقف با عمل پیامبر(ص) به یک امر بنیادی و نهادینهشده در میان مسلمانان تبدیل شد. از موقوفات حضرت فاطمه(س) و حضرت علی(ع) نیز میتوان بهعنوان سیرهی عملی تشویق مسلمانان به وقف و رفع مشکلات جاری آنان نام برد. مزارع کشاورزی، نخلستانها، قنوات و چشمهها موقوفاتی بودند که به دست حضرت علی(ع) ایجاد و وقف شدند. پیروی از سیرهی عملی رسول خدا(ص) درزمینهی وقف در میان ائمهی اطهار(ع) نیز تداومیافته و به پیروان و علاقهمندان به ائمهی اطهار(ع) تسری یافت.<ref>تلألؤ وقف، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و جریان آن در تمدن اسلام، ص21.</ref> در نهجالبلاغه آمده است که امیرالمؤمنین(ع) پیش از آنکه به شهادت برسند بخش زیادی از اموال خود را وقف جامعه کرده و اولین متولی را امام حسن(ع) و دومین متولی را نیز امام حسین(ع) قراردادند و تصمیم برای تعیین متولیان بعدی نیز از سوی سایر امامان(ع) انجام میشد.<ref>وقف قرضالحسنهای که خدا گیرنده آن است، ص13.</ref> | ||
وقف در جوامع اسلامی | == وقف در جوامع اسلامی == | ||
هرچند با دور شدن از صدر اسلام ضربات جبرانناپذیری بر ارزشهای مکتبی وارد شد، اما درعینحال، سنت وقف گسترش یافت و از انحصار بر فقرا و مسکینان خارج شد و به تأسیس مراکز علم و تأمین زندگی طلاب، مدرسان، خادمان و ایجاد کتابخانهها تعمیم یافت. توجه مردم به وقف و گسترش آن، موجب شد که برای ادارهی امور موقوفهها تشکیلات منظمی به وجود آید. در اوایل، موقوفهها توسط خود واقفان و یا متولیان اداره میشد و دولتها دخالتی در ادارهی وقف نداشتند؛ ولی کثرت موقوفهها و تطور حیات اجتماعی در جوامع اسلامی، دخالت دولتها و تأسیس ادارهی اوقاف را الزامی کرد. در ابتدا قضات بر موقوفهها نظارت میکردند و متولیان را به محاسبه و محاکمه میکشاندند و در صورت قصور در نگهداری موقوفات، آنان را منع و احیاناً تأدیب میکردند. | هرچند با دور شدن از صدر اسلام ضربات جبرانناپذیری بر ارزشهای مکتبی وارد شد، اما درعینحال، سنت وقف گسترش یافت و از انحصار بر فقرا و مسکینان خارج شد و به تأسیس مراکز علم و تأمین زندگی طلاب، مدرسان، خادمان و ایجاد کتابخانهها تعمیم یافت. توجه مردم به وقف و گسترش آن، موجب شد که برای ادارهی امور موقوفهها تشکیلات منظمی به وجود آید. در اوایل، موقوفهها توسط خود واقفان و یا متولیان اداره میشد و دولتها دخالتی در ادارهی وقف نداشتند؛ ولی کثرت موقوفهها و تطور حیات اجتماعی در جوامع اسلامی، دخالت دولتها و تأسیس ادارهی اوقاف را الزامی کرد. در ابتدا قضات بر موقوفهها نظارت میکردند و متولیان را به محاسبه و محاکمه میکشاندند و در صورت قصور در نگهداری موقوفات، آنان را منع و احیاناً تأدیب میکردند. | ||
خط ۱۱۷: | خط ۷۰: | ||
باروی کار آمدن حکومت پهلوی در ایران و تصویب قانون فروش املاک موقوفه ضربهی سختی به وقف در ایران وارد شد. این قانون در جریان اصلاحات ارضی تصویب شد و بر اساس آن بسیاری از اراضی موقوفه از حالت وقفی خارج گشت.<ref>تلألؤ وقف، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و جریان آن در تمدن اسلام، ص22و23.</ref> | باروی کار آمدن حکومت پهلوی در ایران و تصویب قانون فروش املاک موقوفه ضربهی سختی به وقف در ایران وارد شد. این قانون در جریان اصلاحات ارضی تصویب شد و بر اساس آن بسیاری از اراضی موقوفه از حالت وقفی خارج گشت.<ref>تلألؤ وقف، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و جریان آن در تمدن اسلام، ص22و23.</ref> | ||
وقف در جمهوری اسلامی | == وقف در جمهوری اسلامی == | ||
در روزهای آغازین پیروزی انقلاب در سوم اردیبهشت 1358 مصوبه شورای انقلاب در ابطال مصوبات قانونی بودن فروش موقوفات به تصویب رسید.<ref>دستیابی به اهداف چشمانداز توسعهی کشور با منابع وقف امکانپذیر است، ص35.</ref> ازآنپس مسئولیت ادارهی موقوفات به سازمانی تحت عنوان سازمان حج و اوقاف و امور خیریه واگذار شد.<ref>تلألؤ وقف، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و جریان آن در تمدن اسلام، ص22و23.</ref> اگرچه وقف نسبت به سالهای قبل از انقلاب از رشد فراوانی برخوردار گشت،<ref>گرایش مردم به موقوفات سهلالوصولتر، ص61.</ref> اما به مدت دو دهه بعد از انقلاب کمتوجهی و حتی بیتوجهی محرزی در برنامهریزی کلان مملکت به وقف و موقوفات دیده میشود.<ref>دستیابی به اهداف چشمانداز توسعهی کشور با منابع وقف امکانپذیر است، ص35.</ref> در ماده 55 قانون مدنی ایران به مسئلهی وقف اشارهشده است.<ref>وقف باوجود حضور در تمامی ادیان از ابتکارات حضرت رسول(ص) است، ص29.</ref> | در روزهای آغازین پیروزی انقلاب در سوم اردیبهشت 1358 مصوبه شورای انقلاب در ابطال مصوبات قانونی بودن فروش موقوفات به تصویب رسید.<ref>دستیابی به اهداف چشمانداز توسعهی کشور با منابع وقف امکانپذیر است، ص35.</ref> ازآنپس مسئولیت ادارهی موقوفات به سازمانی تحت عنوان سازمان حج و اوقاف و امور خیریه واگذار شد.<ref>تلألؤ وقف، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و جریان آن در تمدن اسلام، ص22و23.</ref> اگرچه وقف نسبت به سالهای قبل از انقلاب از رشد فراوانی برخوردار گشت،<ref>گرایش مردم به موقوفات سهلالوصولتر، ص61.</ref> اما به مدت دو دهه بعد از انقلاب کمتوجهی و حتی بیتوجهی محرزی در برنامهریزی کلان مملکت به وقف و موقوفات دیده میشود.<ref>دستیابی به اهداف چشمانداز توسعهی کشور با منابع وقف امکانپذیر است، ص35.</ref> در ماده 55 قانون مدنی ایران به مسئلهی وقف اشارهشده است.<ref>وقف باوجود حضور در تمامی ادیان از ابتکارات حضرت رسول(ص) است، ص29.</ref> | ||
وقف در غرب | == وقف در غرب == | ||
در مغرب زمین بحث وقف و امور خیریه بسیار گسترده است و درآمدهای بسیار زیادی را ایجاد میکند به صورتی که بخشهای خیریه توان اقتصادی بالایی را دارا بوده و کارشناسان مجربی را در اختیار میگیرند و در بازارهای بورس حضور فعالی دارند.<ref>اقدامات علمی درزمینهٔ وقف نسبت به ظرفیت آن اندک است، ص56 و 57.</ref> | در مغرب زمین بحث وقف و امور خیریه بسیار گسترده است و درآمدهای بسیار زیادی را ایجاد میکند به صورتی که بخشهای خیریه توان اقتصادی بالایی را دارا بوده و کارشناسان مجربی را در اختیار میگیرند و در بازارهای بورس حضور فعالی دارند.<ref>اقدامات علمی درزمینهٔ وقف نسبت به ظرفیت آن اندک است، ص56 و 57.</ref> | ||
وقف در قرآن | == وقف در قرآن == | ||
واژهی وقف بهطور صریح در قرآن مجید نیامده است؛ اما اکثر مفسران از دلالت برخی آیات بر وقف سخن گفته و وقف را یکی از مصادیق واژههای «احسان و انفاق»، «قرض الحسنه»، «تعاون»، «صدقه»، «باقیات الصالحات» و «خیر» عنوان کردهاند.<ref>وقف در قرآن، ص6</ref> برای نمونه آثار باقی در آیهی 12 سور یس،<ref>آیه 12 سوره یس از مصادیق بارز آثار باقیه است، ص10.</ref> «باقیات الصالحات» در آیه 46 سورهی کهف،<ref>عبارت «الباقیات الصّالحات»؛ بهترین تشویق قرآن برای وقف، ص14.</ref> «فاستبقوالخیرات» در آیه 148 سوره بقره،<ref>وقف؛ میراث جاودان، ص 18.</ref> «وافعلواالخیر» در آیه 77 سورهی حج از مصادیق وقف دانسته شده است.<ref>آیه 12 سوره یس از مصادیق بارز آثار باقیه است، ص10 و 11.</ref> | واژهی وقف بهطور صریح در قرآن مجید نیامده است؛ اما اکثر مفسران از دلالت برخی آیات بر وقف سخن گفته و وقف را یکی از مصادیق واژههای «احسان و انفاق»، «قرض الحسنه»، «تعاون»، «صدقه»، «باقیات الصالحات» و «خیر» عنوان کردهاند.<ref>وقف در قرآن، ص6</ref> برای نمونه آثار باقی در آیهی 12 سور یس،<ref>آیه 12 سوره یس از مصادیق بارز آثار باقیه است، ص10.</ref> «باقیات الصالحات» در آیه 46 سورهی کهف،<ref>عبارت «الباقیات الصّالحات»؛ بهترین تشویق قرآن برای وقف، ص14.</ref> «فاستبقوالخیرات» در آیه 148 سوره بقره،<ref>وقف؛ میراث جاودان، ص 18.</ref> «وافعلواالخیر» در آیه 77 سورهی حج از مصادیق وقف دانسته شده است.<ref>آیه 12 سوره یس از مصادیق بارز آثار باقیه است، ص10 و 11.</ref> | ||
در ارتباط با شأن نزول آیه 92 سورهی آلعمران بیانشده که وقتی برخی از صحابه داراییهای خود را وقف کردند، این آیه نازل شد و در حقیقت این آیه علاوهبر آنکه این عمل آنها را تصدیق کرد، مسلمین را تشویق نمود تا بهترین چیزهایی که در اختیاردارند را وقف کنند.<ref>همان، ص10.</ref> همچنین در شأن نزول آیهی 18 سورهی حدید آوردهاند که برخی از انصار و مسلمانان بخشی از اموال خود را وقف کردهبودند که خداوند با این آیه عمل آنها را تأیید کرد و با نزول این آیات، بر مشروعیت وقف تأکید شد.<ref>همان، ص11.</ref> | در ارتباط با شأن نزول آیه 92 سورهی آلعمران بیانشده که وقتی برخی از صحابه داراییهای خود را وقف کردند، این آیه نازل شد و در حقیقت این آیه علاوهبر آنکه این عمل آنها را تصدیق کرد، مسلمین را تشویق نمود تا بهترین چیزهایی که در اختیاردارند را وقف کنند.<ref>همان، ص10.</ref> همچنین در شأن نزول آیهی 18 سورهی حدید آوردهاند که برخی از انصار و مسلمانان بخشی از اموال خود را وقف کردهبودند که خداوند با این آیه عمل آنها را تأیید کرد و با نزول این آیات، بر مشروعیت وقف تأکید شد.<ref>همان، ص11.</ref> | ||
فواید و آثار وقف | == فواید و آثار وقف == | ||
یکی از ابعاد مهم وقف، اهتمام به امور و مسائل جامعهی دینی و بشری است.<ref>کمبود برنامههای تبلیغی توسعه فرهنگ وقف را با چالش روبرو کرده است، ص48.</ref> وقف برای حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی طراحیشده است. نگاه به وقف در اسلام بیشتر نگاه به اقدامات ماندگار اجتماعی است و در اسلام سعی شده تا جامعه و انسانهایی که برخوردار بوده هم در دنیا و هم در آخرت برای خود اجر و ثواب ذخیره کنند و از این راه اقدامات ماندگار اجتماعی را برای رفع خلأها و نیازهای موجود در جامعه انجام دهند.<ref>نگاه اسلام به وقف، نگاه به اقدامات ماندگار اجتماعی، ص8</ref> با توجه به اینکه وقف عمدتاً در سرمایه محقق میشود و آنچه موتور توسعهی کشور را به حرکت درمیآورد، سرمایه است، اگر کشوری با کمبود سرمایه مواجه باشد و افراد بتوانند سرمایهی خود را در این زمینه وقف کنند، وقف میتواند راهکاری مؤثر برای برونرفت از این معضل باشد. وقف میتواند بخشی از سرمایه لازم برای توسعه را در مناطق محروم تأمین کند.<ref>وقف؛ محرّک موتور توسعه کشور، ص32.</ref> | یکی از ابعاد مهم وقف، اهتمام به امور و مسائل جامعهی دینی و بشری است.<ref>کمبود برنامههای تبلیغی توسعه فرهنگ وقف را با چالش روبرو کرده است، ص48.</ref> وقف برای حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی طراحیشده است. نگاه به وقف در اسلام بیشتر نگاه به اقدامات ماندگار اجتماعی است و در اسلام سعی شده تا جامعه و انسانهایی که برخوردار بوده هم در دنیا و هم در آخرت برای خود اجر و ثواب ذخیره کنند و از این راه اقدامات ماندگار اجتماعی را برای رفع خلأها و نیازهای موجود در جامعه انجام دهند.<ref>نگاه اسلام به وقف، نگاه به اقدامات ماندگار اجتماعی، ص8</ref> با توجه به اینکه وقف عمدتاً در سرمایه محقق میشود و آنچه موتور توسعهی کشور را به حرکت درمیآورد، سرمایه است، اگر کشوری با کمبود سرمایه مواجه باشد و افراد بتوانند سرمایهی خود را در این زمینه وقف کنند، وقف میتواند راهکاری مؤثر برای برونرفت از این معضل باشد. وقف میتواند بخشی از سرمایه لازم برای توسعه را در مناطق محروم تأمین کند.<ref>وقف؛ محرّک موتور توسعه کشور، ص32.</ref> | ||
از دیگر برکات وقف، زنده کردن روحیهی ایمان، برادری، تعاون و اعتماد در جامعه است و با توجه به روایات، آثار و برکاتی چون نجات از آتش جهنم خواهد داشت. وقف میتواند باعث ایجاد اشتغال در جامعه، تعدیل ثروت و کاهش فاصلهی طبقاتی، حفظ فرهنگ و تمدن اسلامی،<ref>در نشست «وقف در آیینه قرآن و سنت» مطرح شد؛ فرهنگ وقف با استخراج آثار معنوی و مادی آن از قرآن و احادیث نهادینه میشود، ص80.</ref> ماندگاری افراد در اذهان،<ref>کمبود برنامههای تبلیغی توسعه فرهنگ وقف را با چالش روبرو کرده است، ص48.</ref> فقرزدایی و نشر فرهنگ اسلامی شده و مبین علاقهی گذشتگان به آیندگان، پاسداری آیندگان از میراث گذشتگان، نوعدوستی و... باشد.<ref>گرایش مردم به موقوفات سهلالوصولتر، ص60.</ref> | از دیگر برکات وقف، زنده کردن روحیهی ایمان، برادری، تعاون و اعتماد در جامعه است و با توجه به روایات، آثار و برکاتی چون نجات از آتش جهنم خواهد داشت. وقف میتواند باعث ایجاد اشتغال در جامعه، تعدیل ثروت و کاهش فاصلهی طبقاتی، حفظ فرهنگ و تمدن اسلامی،<ref>در نشست «وقف در آیینه قرآن و سنت» مطرح شد؛ فرهنگ وقف با استخراج آثار معنوی و مادی آن از قرآن و احادیث نهادینه میشود، ص80.</ref> ماندگاری افراد در اذهان،<ref>کمبود برنامههای تبلیغی توسعه فرهنگ وقف را با چالش روبرو کرده است، ص48.</ref> فقرزدایی و نشر فرهنگ اسلامی شده و مبین علاقهی گذشتگان به آیندگان، پاسداری آیندگان از میراث گذشتگان، نوعدوستی و... باشد.<ref>گرایش مردم به موقوفات سهلالوصولتر، ص60.</ref> | ||
موانع گسترش وقف | == موانع گسترش وقف == | ||
بیتوجهی به موضوع وقف در چشمانداز 20 ساله،<ref>تقویت روحیه تعاون؛ فلسفه میراث جاویدان وقف در اسلام، ص25</ref> نبود اطلاعرسانی و تبلیغات درست از موضوع وقف، بیاعتمادی در میان افراد به دلیل استفاده نشدن موقوفات در جهت درست خود و نیات فرد واقف،<ref>نگاه اسلام به وقف، نگاه به اقدامات ماندگار اجتماعی، ص9.</ref> ضعیف شدن بنیهی اقتصادی مردم، کم شدن اعتقادات وقفی در برخی از اقشار،<ref>خلأ قانونی؛ مهمترین مشکل حوزه وقف، ص55.</ref> تعویض نام اموال وقفی و ایجاد ناراحتی و بیاعتمادی میان واقفان، وجود تشکیلات و بروکراسی اداری و سرگردانی در ادارات مختلف برای وقف اموال<ref>تغییر نام موقوفات عامل مهمی در افول سنت وقف است، ص62.</ref> عدم بهروزرسانی موقوفات با نیازهای روز جامعه، استفادهی شخصی متولیان از اوقاف، عدم اطلاع ثروتمندان از آثار و برکات وقف،<ref>در نشست «وقف در آیینه قرآن و سنت» مطرح شد؛ فرهنگ وقف با استخراج آثار معنوی و مادی آن از قرآن و احادیث نهادینه میشود، ص83.</ref> بزرگنمایی برخی از نقاط منفی اوقاف، عدم بیان این مسئله که درآمدهای وقف کجا مصرف میشود، عدم تبیین ابعاد و جنبههای مختلف وقف توسط مراکز علمی باعث شده که وقف مغفول بماند.<ref>فرهنگ وقف را با توسعه زیرساختها نهادینه کنیم، ص58.</ref> از طرفی اسناد و مدارک قانونی محکمهپسند در مورد برخی از موقوفات در دسترس نیست و یک سری از اسناد نیز به دلیل سهلانگاری مسئولان سابق از بین رفته است و نمیتوان به آنها استناد کرد.<ref>خلأ قانونی؛ مهمترین مشکل حوزه وقف، ص54.</ref> | بیتوجهی به موضوع وقف در چشمانداز 20 ساله،<ref>تقویت روحیه تعاون؛ فلسفه میراث جاویدان وقف در اسلام، ص25</ref> نبود اطلاعرسانی و تبلیغات درست از موضوع وقف، بیاعتمادی در میان افراد به دلیل استفاده نشدن موقوفات در جهت درست خود و نیات فرد واقف،<ref>نگاه اسلام به وقف، نگاه به اقدامات ماندگار اجتماعی، ص9.</ref> ضعیف شدن بنیهی اقتصادی مردم، کم شدن اعتقادات وقفی در برخی از اقشار،<ref>خلأ قانونی؛ مهمترین مشکل حوزه وقف، ص55.</ref> تعویض نام اموال وقفی و ایجاد ناراحتی و بیاعتمادی میان واقفان، وجود تشکیلات و بروکراسی اداری و سرگردانی در ادارات مختلف برای وقف اموال<ref>تغییر نام موقوفات عامل مهمی در افول سنت وقف است، ص62.</ref> عدم بهروزرسانی موقوفات با نیازهای روز جامعه، استفادهی شخصی متولیان از اوقاف، عدم اطلاع ثروتمندان از آثار و برکات وقف،<ref>در نشست «وقف در آیینه قرآن و سنت» مطرح شد؛ فرهنگ وقف با استخراج آثار معنوی و مادی آن از قرآن و احادیث نهادینه میشود، ص83.</ref> بزرگنمایی برخی از نقاط منفی اوقاف، عدم بیان این مسئله که درآمدهای وقف کجا مصرف میشود، عدم تبیین ابعاد و جنبههای مختلف وقف توسط مراکز علمی باعث شده که وقف مغفول بماند.<ref>فرهنگ وقف را با توسعه زیرساختها نهادینه کنیم، ص58.</ref> از طرفی اسناد و مدارک قانونی محکمهپسند در مورد برخی از موقوفات در دسترس نیست و یک سری از اسناد نیز به دلیل سهلانگاری مسئولان سابق از بین رفته است و نمیتوان به آنها استناد کرد.<ref>خلأ قانونی؛ مهمترین مشکل حوزه وقف، ص54.</ref> | ||
راههای ترویج فرهنگ وقف | == راههای ترویج فرهنگ وقف == | ||
بهترین راهکار در جهت گسترش فرهنگ وقف این است که افرادی که برای پیگیری امور وقف مورداستفاده قرار میگیرند، از افراد شناختهشده و باایمان در جامعه باشند تا بتوانند علاوه بر جلب اعتماد فرد واقف از نیات آنان نیز محافظت کنند.<ref>نگاه اسلام به وقف، نگاه به اقدامات ماندگار اجتماعی، ص9.</ref> | بهترین راهکار در جهت گسترش فرهنگ وقف این است که افرادی که برای پیگیری امور وقف مورداستفاده قرار میگیرند، از افراد شناختهشده و باایمان در جامعه باشند تا بتوانند علاوه بر جلب اعتماد فرد واقف از نیات آنان نیز محافظت کنند.<ref>نگاه اسلام به وقف، نگاه به اقدامات ماندگار اجتماعی، ص9.</ref> | ||
شناسایی نیازهای نو پیدای جامعه، تبلیغ صحیح، همهجانبه و همگانی در ارتباط با وقف،<ref>آیه 12 سوره یس از مصادیق بارز آثار باقیه است، ص11.</ref> ترویج فرهنگ وقف توسط خطبای نماز جمعه، انتشار و توزیع نشریات و مجلاتی درزمینهی وقف،<ref>وقف قرضالحسنهای که خدا گیرنده آن است، ص13.</ref> آشنا نمودن همهی افراد جامعه با نتایج آن، بیان نمودن برکات آن در کتابهای درسی، توجه نمودن دانشگاهها به مسئله وقف و تشویق دانشجویان به تهیهی پایاننامهها، مجلات و مقالاتی با موضوع وقف، تلاش صداوسیما، خبرگزاریها، وبسایتها و سایر رسانهها در ترویج و فرهنگسازی وقف،<ref>وقف باوجود حضور در تمامی ادیان از ابتکارات حضرت رسول(ص) است، ص29.</ref> ارائهی تسهیلات خاص به واقفان و ثبت اموال وقفی به نام شخص،<ref>تغییر نام موقوفات عامل مهمی در افول سنت وقف است، 63.</ref> تبیین اثرات و نقش عظیم وقف در منافع عمومی در طول تاریخ،<ref>مردم را با نقش عظیم وقف در تاریخ اسلام آشنا کنیم، ص70.</ref> تبیین آثار و برکات مادی و معنوی وقف با استفاده از آیات و روایات<ref>در نشست «وقف در آیینه قرآن و سنت» مطرح شد؛ فرهنگ وقف با استخراج آثار معنوی و مادی آن از قرآن و احادیث نهادینه میشود، ص79.</ref> و مبارزه با موقوفه خواری،<ref>تقویت روحیه تعاون؛ فلسفه میراث جاویدان وقف در اسلام، ص25</ref> از راهکارهای ترویج و گسترش وقف است. | شناسایی نیازهای نو پیدای جامعه، تبلیغ صحیح، همهجانبه و همگانی در ارتباط با وقف،<ref>آیه 12 سوره یس از مصادیق بارز آثار باقیه است، ص11.</ref> ترویج فرهنگ وقف توسط خطبای نماز جمعه، انتشار و توزیع نشریات و مجلاتی درزمینهی وقف،<ref>وقف قرضالحسنهای که خدا گیرنده آن است، ص13.</ref> آشنا نمودن همهی افراد جامعه با نتایج آن، بیان نمودن برکات آن در کتابهای درسی، توجه نمودن دانشگاهها به مسئله وقف و تشویق دانشجویان به تهیهی پایاننامهها، مجلات و مقالاتی با موضوع وقف، تلاش صداوسیما، خبرگزاریها، وبسایتها و سایر رسانهها در ترویج و فرهنگسازی وقف،<ref>وقف باوجود حضور در تمامی ادیان از ابتکارات حضرت رسول(ص) است، ص29.</ref> ارائهی تسهیلات خاص به واقفان و ثبت اموال وقفی به نام شخص،<ref>تغییر نام موقوفات عامل مهمی در افول سنت وقف است، 63.</ref> تبیین اثرات و نقش عظیم وقف در منافع عمومی در طول تاریخ،<ref>مردم را با نقش عظیم وقف در تاریخ اسلام آشنا کنیم، ص70.</ref> تبیین آثار و برکات مادی و معنوی وقف با استفاده از آیات و روایات<ref>در نشست «وقف در آیینه قرآن و سنت» مطرح شد؛ فرهنگ وقف با استخراج آثار معنوی و مادی آن از قرآن و احادیث نهادینه میشود، ص79.</ref> و مبارزه با موقوفه خواری،<ref>تقویت روحیه تعاون؛ فلسفه میراث جاویدان وقف در اسلام، ص25</ref> از راهکارهای ترویج و گسترش وقف است. | ||
مجازات موقوفه خواری | == مجازات موقوفه خواری == | ||
در قانون مدنی برای افرادی که موقوفات را تغییر کاربری داده و یا غصب کردهاند، مجازات تعیینشده است (تعزیرات)، اما اسلام برای مجازات موقوفه خواری حد قرار نداده است و قاضی با توجه به شرایط هر پرونده و میزان خسارت وارده به موقوفه مجازاتی را تعیین میکند تا مجازات متعدیان به وقف موجب اجتناب از موقوفهخواری شود.<ref>ثبت شروط شرعی در وقفنامه، ص42.</ref> | در قانون مدنی برای افرادی که موقوفات را تغییر کاربری داده و یا غصب کردهاند، مجازات تعیینشده است (تعزیرات)، اما اسلام برای مجازات موقوفه خواری حد قرار نداده است و قاضی با توجه به شرایط هر پرونده و میزان خسارت وارده به موقوفه مجازاتی را تعیین میکند تا مجازات متعدیان به وقف موجب اجتناب از موقوفهخواری شود.<ref>ثبت شروط شرعی در وقفنامه، ص42.</ref> | ||
نیازهای امروزی وقف | == نیازهای امروزی وقف == | ||
وقف در هر دورهای از تاریخ باید بر اساس کمبودها و نیازهای هر جامعه انجام شود و در جامعهی امروز، پیشرفت در حوزههای علمی و معرفتی در حوزههای علمیه و دانشگاهها، تولید علم در حوزهی علوم دینی و فعالیتهای قرآنی،<ref>فعالیتهای قرآنی در سطوح مختلف از طریق موقوفات پشتیبانی شود، ص75.</ref> آموزش قرآن و ترویج فرهنگ قرآنی،<ref>آموزش قرآن و ترویج فرهنگ قرآنی در اولویت وقف قرار گیرد، ص74.</ref> صرف منافع موقوفات برای مسائل تربیتی، تهیهی نرمافزارهایی برای مسائل اعتقادی، تشکیل مجامعی برای سخنرانیهای اعتقادی، چاپ و نشر کتابهای سودمند، پرداخت هزینهی سفرهای زیارتی،<ref>وقف برای رفع نیازهای فرهنگی؛ بهترین وقف در عصر حاضر، ص27.</ref> ایجاد مکانهایی برای کارهای فرهنگی و برخی نیازهای مادی مثل نداشتن خانه برای نیازمندان و فقرا،<ref>عبارت «الباقیات الصّالحات»؛ بهترین تشویق قرآن برای وقف، ص15.</ref> تأمین مسکن برای زوجهای جوان و ایجاد پشتوانهی مالی برای تحقیق و محققان<ref>دلایل وقف فطرت، عقل، کتاب و سنت است، ص39.</ref> از مهمترین نیازهایی است که اکنون میتوان برای آن اقدام به وقف کرد. | وقف در هر دورهای از تاریخ باید بر اساس کمبودها و نیازهای هر جامعه انجام شود و در جامعهی امروز، پیشرفت در حوزههای علمی و معرفتی در حوزههای علمیه و دانشگاهها، تولید علم در حوزهی علوم دینی و فعالیتهای قرآنی،<ref>فعالیتهای قرآنی در سطوح مختلف از طریق موقوفات پشتیبانی شود، ص75.</ref> آموزش قرآن و ترویج فرهنگ قرآنی،<ref>آموزش قرآن و ترویج فرهنگ قرآنی در اولویت وقف قرار گیرد، ص74.</ref> صرف منافع موقوفات برای مسائل تربیتی، تهیهی نرمافزارهایی برای مسائل اعتقادی، تشکیل مجامعی برای سخنرانیهای اعتقادی، چاپ و نشر کتابهای سودمند، پرداخت هزینهی سفرهای زیارتی،<ref>وقف برای رفع نیازهای فرهنگی؛ بهترین وقف در عصر حاضر، ص27.</ref> ایجاد مکانهایی برای کارهای فرهنگی و برخی نیازهای مادی مثل نداشتن خانه برای نیازمندان و فقرا،<ref>عبارت «الباقیات الصّالحات»؛ بهترین تشویق قرآن برای وقف، ص15.</ref> تأمین مسکن برای زوجهای جوان و ایجاد پشتوانهی مالی برای تحقیق و محققان<ref>دلایل وقف فطرت، عقل، کتاب و سنت است، ص39.</ref> از مهمترین نیازهایی است که اکنون میتوان برای آن اقدام به وقف کرد. | ||
بزرگترین موقوفه جهان | == بزرگترین موقوفه جهان == | ||
آستان قدس رضوی بیتردید بزرگترین موقوفه جهان است. هماکنون بیش از یک هزار سند و مدرک وقف در این آستان مقدس وجود دارد. مجموعه موقوفات آستان قدس رضوی به دو بخش اموال منقول و غیرمنقول تقسیم میشود. اموال منقول شامل: قرانها، کتابهای خطی جواهرات، اشیای نفیس، ظروف، پارچهها، تابلوها و... است که بیشتر در موزهها و خزانه نگهداری میشود و اموال غیرمنقول شامل: املاک، اراضی، کشتزارها، باغها، نهرها، ابنیه و امارتها هستند که هرکدام طبق مقررات خاص خودشان اداره میشوند. موقوفات دوران صفویه حدود 40 درصد موقوفات این آستان را شامل میشود.<ref>آستان قدس رضوی؛ بزرگترین موقوفهی جهان، ص69.</ref> | آستان قدس رضوی بیتردید بزرگترین موقوفه جهان است. هماکنون بیش از یک هزار سند و مدرک وقف در این آستان مقدس وجود دارد. مجموعه موقوفات آستان قدس رضوی به دو بخش اموال منقول و غیرمنقول تقسیم میشود. اموال منقول شامل: قرانها، کتابهای خطی جواهرات، اشیای نفیس، ظروف، پارچهها، تابلوها و... است که بیشتر در موزهها و خزانه نگهداری میشود و اموال غیرمنقول شامل: املاک، اراضی، کشتزارها، باغها، نهرها، ابنیه و امارتها هستند که هرکدام طبق مقررات خاص خودشان اداره میشوند. موقوفات دوران صفویه حدود 40 درصد موقوفات این آستان را شامل میشود.<ref>آستان قدس رضوی؛ بزرگترین موقوفهی جهان، ص69.</ref> | ||
منابع | == منابع == | ||
مجله رایحه | مجله رایحه | ||
خط ۱۶۶: | خط ۱۰۹: | ||
ویکی شیعه | ویکی شیعه | ||
== پاورقی ها == |