سید محمدعلی ایازی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سید محمد علی ایازی'''(1333)؛ محقق و قرآن پژوه معاصر. ایشان از اساتید دانشگاه آازاد اسلامی است که به خاطر فعالیت های قرآنی، خادم قرآن نام گرفت. آثار فراوانی دارد و دیدگاه هایی در زمینه مسایل فقهی و تفسیری و اخلاقی دارد.

سید محمدعلی ایازی (متولد ۱۳۳۳ خورشیدی) قرآن پژوه معاصر، مجتهد شیعه و استادیار دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران است. در سال ۱۳۷۷ در ششمین دوره خادمان نشر قرآن کریم، به دلیل تلاش در گسترش پژوهش‌های قرآنی و تألیفات بسیار در حوزه قرآن‌پژوهی به نام خادم قرآن برگزیده شد و مورد تقدیر قرار گرفت.<ref>[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C HYPERLINK "https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C" ویکی پدیا.]</ref>  

سیر تطور تفاسیر شیعه، کاوشی در تاریخ جمع قرآن، چهره پیوسته قرآن، قرآن و فرهنگ زمانه، قرآن و تفسیر عصری، جامعیت قرآن، قرآن اثری جاویدان بخشی از آثاری است که توسط ایشان نگاشته شده است<ref>[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C HYPERLINK "https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C" ویکی پدیا.]</ref>  

از نظر ایازی تفسیر باید تفسیر عصری بشود یعنی باید تفسیری باشد که نیازهای امروز ما را بشناسد، چالش‌های امروز را بشناسد، جامعه خود را بشناسد و مفسر بتواند شکاف تاریخی‌ای را که بین امروز و متن اتفاق افتاده، پر کند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1408648/%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D9%82%D8%B5%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B5%D8%AF%DB%8C HYPERLINK "https://iqna.ir/fa/news/1408648/%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D9%82%D8%B5%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B5%D8%AF%DB%8C"  ویژگی‌های تفسیر مقاصدی.]</ref>

تفسیر عصری یعنی تفسیری که از سوی انسان‌هایی که در عصر خودشان زندگی می‌کنند عرضه می‌شود. رابطه تنگاتنگی میان شناخت و تحول در دانش و بینش مفسر با متن وجود دارد. وقتی مناسبات زندگی اجتماعی این مفسر تغییر می‌کند و حقوق و رابطه میان انسان‌ها و درک بسیاری از مسائل دگرگون می‌شود، ما شاهد فهم‌های جدیدی از این متن ثابت خواهیم بود؛ به گونه‌ای که یک مفسر در زمان زندگی خود به نکاتی می‌رسد که مفسران گذشته به آن نرسیدند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3965999/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%A8-%D8%AA%D8%A7-%D9%81%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 HYPERLINK "https://iqna.ir/fa/news/3965999/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%A8-%D8%AA%D8%A7-%D9%81%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85" تفسیر معاصرانه قرآن»؛ از سردرگمی مخاطب تا فقدان انسجام. ]</ref>

در آداب تفسیر یکی از هشدارها، تفسیر به رأی است. علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان می‌نویسند: «کسی که آگاه به قواعد تفسیر نباشد تفسیرش، تفسیر به رای می‌شود»، یا نظریه‌ای را برمی‌گزیند که شاهد و قرینه بر آن ندارد و یا تحمیل رأی می‌کند. یکی دیگر از موارد آسیب‌شناسی منقح نکردن مبانی تفسیر موضوعی است؛ مفسر تفسیر موضوعی برای تفسیر از مبانی استفاده می‌کند اگر این مبانی و مواضع را مشخص نکند و از آن‌ها به صورت مغشوش بهره‌گیری کند دچار آسیب در تفسیر می‌شود. گاهی مفسرین مبانی خود را در جایی منقح می‌کنند، اما خود به آن مبناها پایبندی نشان نمی‌دهد بدین‌گونه که آغاز و انجام تفسیرشان بر یک مبانی استوار نیست و اگر از وی بپرسند مبانی تفسیرت چیست خود نمی‌داند. مفسر باید موضع خود در تفسیرش را مشخص و منقح کند که آیا ما مخاطب قرآن هستیم، همان گونه که افراد در عصر رسول اکرم(ص) بوده‌اند؟ آیا ما حق تفسیر علمی داریم یا نداریم؟ قلمرو قرآن کجاست و انتظار ما از قرآن برای بیان معارف چیست؟ و زبان قرآن کدام است؟ وقتی درباره مبانی صحبت می‌کنم مفسر باید دسته‌بندی خود را از موضوعات اصلی و فرعی و نسبت آنها مشخص کند. اگر مشخص نکند انسجام و نظم منطقی و علمی ندارد و قطعاً دچار آسیب می‌شود. نکته دیگر بحث درباره آسیب‌شناسی پیش فرض‌هاست. منظور از پیش‌فرض‌ها چیست؟ منظور از پیش‌فرض‌ها چیزهایی است که ناخودگاه به ذهن مفسر می‌رسد و موجب تحمیل عقاید می‌شود. یکی از چالش‌های امروز بحث درباره حقوق زن است. اگر مفسر با نگاه مردسالارانه به آیات بنگرد، با پیش‌فرض‌های مردسالارانه می‌گوید زن‌ها عقل‌شان ضعیف است و با مردان تفاوت دارند. این مساله شامل عقاید مذهبی، قومی و یا تأثیر فضای تاریخی، فرهنگی و سیاسی می‌شود؛ پس اگر مفسر در تفسیر خود پیش‌فرض‌های خود را دخالت بدهد، دچار آسیب در تفسیر می‌شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3483039/%D8%AE%D8%B7%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%B6%D8%B1%D8%A8-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 HYPERLINK "https://iqna.ir/fa/news/3483039/%D8%AE%D8%B7%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%B6%D8%B1%D8%A8-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" خطای مخالفین تفسیر موضوعی در استناد به حدیث «ضرب قرآن به قرآن».]</ref>  

در ایران نیز رفتار کسانی که مدعی دین‌داری هستند، نقش پررنگی در میزان دین‌گریزی داشته که این دین‌گریزی عواقب خطرناکی به همراه دارد، زیرا اگر حکومت بخواهد ظاهر دین را رعایت کند، نوعی دوگانگی میان عقیده و رفتار به وجود می‌آید، یعنی افرادی در نظام اجتماعی طوری رفتار می‌کنند که با آن چیزی که در باطنشان هست تفاوت دارد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3778358/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%A8%D8%A8-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86 HYPERLINK "https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3778358/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%A8%D8%A8-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86" خطر دوگانگی میان رفتار و ادعای داعیان دین.]</ref>  

ممکن است کسانی که انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر را بر عهده می‌گیرند، آن را خوب انجام ندهند و یا اینکه اولویت‌ها را در نظر نگرفته و به مسائل جزئی و موردی بپردازند. از طرف دیگر، امکان دارد که جامعه آمادگی پذیرش مسئله‌ای را نداشته باشد و آمران به معروف و ناهیان از منکر بخواهند آن را مطرح کنند، در اینصورت زمینه‌سازی و ایجاد آگاهی لازم است. قرآن در آیه ۱۲۵ سوره نحل می‌فرماید:«اُدعُ الی سَبیلِ رَبِکَ بِالحِکمَۀِ وَ المَوعِظۀ الحَسَنۀ وَ جادِلهُم بالتی هِیَ اَحسَن»، برای دعوت و ارشاد مردم باید از حکمت و منطق و موعظه و اگر کسی اهل موعظه نیست، باید از جدال احسن استفاده کرد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3708535/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81-%D9%88-%D9%86%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%DA%A9%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%84%D9%88%D8%AB-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA HYPERLINK "https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3708535/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81-%D9%88-%D9%86%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%DA%A9%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%84%D9%88%D8%AB-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA" شیوه اجرای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه لوث شده است.]</ref>