جنب (ریشه)

از قرآن پدیا

ریشه «جنب» (ǦNB)؛ کنار، پهلو / دور، بعید / جنابت حاصل از خروج منی. این ریشه در سه معنای مختلف در قرآن کریم آمده است. کاربردهای این ریشه در قرآن جمعا 33 بار است.

معنای لغوی

جنب‏: (بر وزن عقل) پهلو، طرف. در اقرب الموارد هست: «الْجَنْبُ‏ ...: شَقُّ الْإِنْسَانِ وَ غَيْرِهِ تقول جَلَسْتُ إِلَى‏ جَنْبِ‏ فُلَانٍ ... و النَّاحِيَةُ». فَتُكْوى‏ بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ‏ ... (توبه: 35). با آنها پهلوهايشان و پيشانيهايشان داغ كرده ميشود (قاموس قرآن، ج2، ص53).

ساخت‌های صرفی در قرآن

معنای دور

جَنَبَ (فعل مجرد): 1 بار

جَنَّبَ (فعل باب تفعیل): 1 بار

تَجَنَّبَ (فعل باب تفعّل): 1 بار

اِجتَنَبَ (فعل باب افتعال): 9 بار

جُنُب1 (صفت: دور): 2 بار

معنای کنار، پهلو

جَنب (اسم): 8 بار

جانِب (اسم): 9 بار

معنای جنابت

جُنُب (صفت): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان لفظ لفظ با آوانویسی عربی معنای انگلیسی معنای فارسی توضیح منبع
قرآن جَنب جَنب جَنب جنب‏: پهلو و کنار قاموس قرآن، ج‏2، ص: 53
آفروآسیایی *gab- جب side, bank, beach کنار، کناره، ساحل
سامی *ga(n)b- جب side; beside; back; body سمت؛ در كنار؛ پشت؛ بدن
عبری gab جَب 'back' 'body, esp. back' 'پشت' بدن، به ویژه کمر' [KB 170]; PB
آرامی OLD PLM gb   جب 'side' 'سمت' [HJ 207]
آرامی بایبل gab جَب 'Seite' صفحه [KB deutsch 1684]
آرامی یهودی gabbā جَببَ 'back, body' 'tail' "پشت، بدن" 'دم' [Ja 203]; cf. gōnǝbā, gǝnūbtā
سریانی gabbā, st. abs. and cstr. genb جَببَ\ َجِنب 'latus' سمت' [Brock 123]
مندایی gamba, ganba جَمبَ\ جَنبَ 'flank, side, border'  'body, trunk; thickness' "جانب، کنار، مرز" بدن، تنه؛ ضخامت [DM 76]; cf. also guba
مهری ganb, gǝnbēt جَنب\ جنبِت 'side' 'سمت' [JM 122]
جبالی ganb do. جَنب  [JJ 77]
عربی ǯanb- جَنب- 'côté' سمت [BK 1 334]

منابع

جنب (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2