روح: تفاوت میان نسخه‌ها

== تعریف ==

== روح در قرآن ==

=== معانی روح در قرآن ===

روح در قرآن بسيار به كار رفته كه از جهت موارد استعمال و چگونگی كاربرد متفاوتند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1761735/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C-%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86- نگاهی به موارد كاربرد واژه‌ روح در قرآن]</ref> معانی گوناگون این کلمه در آیات مختلف، با توجه به آن‌چه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان (ذیل آیه ۸۵ سوره اسراء) بیان کرده است، به این شرح است: ۱. در برخی آیات همچون آیه 4 سوره قدر<ref>«تَنزَّلُ الْمَلَئكَةُ وَ الرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبهِّم مِّن كُلِّ‏ أَمْر؛ در آن [شب‏] فرشتگان، با روح، به فرمان پروردگارشان، براى هر كارى [كه مقرّر شده است‏] فرود آيند» (قدر/ 4).</ref> منظور از روح غیر از روح انسانی و غیر از ملائکه است. ۲. با توجه به آیات 97 بقره؛<ref>«قُلْ مَن كاَنَ عَدُوًّا لِّجِبرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلىَ‏ قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِّمَا بَینَ يَدَيْهِ وَ هُدًى وَ بُشْرَى‏ لِلْمُؤْمِنِين؛ بگو: «كسى كه دشمن جبرئيل است [در واقع دشمن خداست‏] چرا كه او، به فرمان خدا، قرآن را بر قلبت نازل كرده است، در حالى كه مؤيد [كتابهاى آسمانى‏] پيش از آن، و هدايت و بشارتى براى مؤمنان است.» (بقره/ 97).</ref> 193 شعراء؛<ref>«نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِين؛ «روح الامين» آن را بر دلت نازل كرد» (شعراء/ 193).</ref> و 102 نحل<ref>«قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّکَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هُدًى وَ بُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ‌؛ بگو : « آن را روح القدس از طرف پروردگارت به حق فرود آورده ، تا كسانى را كه ايمان آورده‏اند استوار گرداند ، و براى مسلمانان هدايت و بشارتى است» (نحل‏/ 102).</ref> جبرئیل آورندۀ روح و روح حامل قرآن است. ۳. در آیاتی همچون 72 ص،<ref>فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ‌؛ پس چون او را [ كاملاً ] درست كردم و از روح خويش در آن دميدم ، سجده‏كنان براى او [ به خاك ] بيفتيد» (ص/ 72).</ref>  به‌معنای روح انسانی است که در عموم آدمیان دمیده می‌شود. ۳. در آیه 22 مجادله،<ref>لاَ تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُولٰئِکَ کَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَ يُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ أُولٰئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلاَ إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌؛ قومى را نيابى كه به خدا و روز بازپسين ايمان داشته باشند [ و ] كسانى را كه با خدا و رسولش مخالفت كرده‏اند هر چند پدرانشان يا پسرانشان يا برادرانشان يا عشيره آنان باشند دوست بدارند . در دل اينهاست كه [ خدا ] ايمان را نوشته و آنها را با روحى از جانب خود تأييد كرده است ، و آنان را به بهشتهايى كه از زير [ درختان ] آن جويهايى روان است در مى‏آورد هميشه در آنجا ماندگارند. خدا از ايشان خشنود و آنها از او خشنودند. اينانند حزب خدا . آرى ، حزب خداست كه رستگارانند» (مجادلة/ 22).</ref> به‌معنای حقیقتی است که با مؤمنین است و خداوند به‌وسیلۀ او آن‌ها را تأیید می‌کند. ۴. در آیاتی همچون آیه 2 نَحل،<ref>يُنَزِّلُ الْمَلاَئِکَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنْذِرُوا أَنَّهُ لاَ إِلهَ إِلاَّ أَنَا فَاتَّقُونِ؛ فرشتگان را با «روح»، به فرمان خود، بر هر كس از بندگانش كه بخواهد نازل مى‏كند ، كه بيم دهيد كه معبودى جز من نيست. پس، از من پروا كنيد» (نحل‏/ 2).</ref> حقیقتی است که پیامبران با وی در تماس‌اند. ۵. گاهی نیز به‌معنای حقیقتی است که در حیوانات و نباتات وجود دارد و مایۀ زندگی آن‌هاست. بنابراین روح دارای مراتب مختلف است. در آیه 85 سوره اسراء،<ref>وَ يَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَ مَا أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلاً؛ و در باره روح از تو مى‏پرسند ، بگو: «روح از [ سنخ ] فرمان پروردگار من است ، و به شما از دانش جز اندكى داده نشده است» (إسراء/ 85).</ref> خداوند در پاسخ به سئوالی که از چیستی روح از پیامبر (ص) می‌شد، آن را «امر پروردگار» می‌داند یعنی آن را از سنخ عالم امر و ملکوت می‌داند و اظهار می‌دارد که دانش آدمیان دربارۀ آن اندکی از بسیار است، زیرا روح موقعیتی در جهان هستی دارد و آثار و خواصی در این عالم بروز می‌دهد که بسیار بدیع است و آدمیان از آن بی‌خبرند.<ref>الميزان في تفسير القرآن، ج‏13، ص: 195</ref>

=== تقدم خلقت روح ===

=== تفاوت روح با بدن ===

روح و بدن در نظر اسلام دو واقعيت مخالف همديگر می‌باشند. بدن بواسطه مرگ خواص حيات را از دست می‌دهد و تدريجا متلاشى می‌شود ولى روح  اينگونه نیست بلكه حيات بالاصاله از آن روح است و تا روح به بدن متعلق است بدن نيز از وى كسب حيات می‌كند و هنگامی‌‌كه روح از بدن جدا شد و ارتباط خود را قطع کرد، بدن از كار می‌افتد و روح همچنان به حيات خود ادامه می‌دهد. خداى متعال در كتاب خود می‌فرمايد: « وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْانسَنَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِينٍ، ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فىِ قَرَارٍ مَّكِينٍ، ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَمًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا ءَاخَرَ  فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الخْالِقِين؛ و به يقين، انسان را از عصاره‏اى از گِل آفريديم، سپس او را [به صورت‏] نطفه‏اى در جايگاهى استوار قرار داديم، آن گاه نطفه را به صورت علقه درآورديم. پس آن علقه را [به صورت‏] مضغه گردانيديم، و آن گاه مضغه را استخوانهايى ساختيم، بعد استخوانها را با گوشتى پوشانيديم، آن گاه [جنين را در] آفرينشى ديگر پديد آورديم. آفرين باد بر خدا كه بهترين آفرينندگان است» (مؤمنون/ 14-12). از سياق آيات روشن است كه صدر آيات، آفرينش تدريجى مادى را وصف می‌كند و در ذيل كه به پيدايش روح يا شعور و اراده اشاره می‌كند آفرينش ديگرى را بيان می‌كند كه با نوع آفرينش قبلى مغاير است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1695270/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9%8A%D8%A8-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D9%88-%D8%A8%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C بررسی تركيب انسان از روح و بدن در نگاه قرآنی]</ref>

== وسایل آرامش و پریشانی روح ==

دعا یکی از بهترین ابزارها  برای تخلیه روانی ترس‌ها، دلهره‌ها و رسیدن به آرامش روح و جان است و از ائمه اطهار(ع) نیز توصیه‌های زیادی در این خصوص مطرح شده است. <ref>[https://ardabil.iqna.ir/fa/news/3914619/%D8%AF%D8%B9%D8%A7-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B4-%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA دعا بهترین ابزار برای رسیدن به آرامش روح و جان است]</ref> امام جعفرصادق(ع) می‌فرمایند: «عَلَیكَ بِالدُّعاءِ فَاِنَّه شِفاءٌ مِن كُلِّ داءٍ»، همیشه خودت را به دعا ملزم کن، دعا شفادهنده هر درد و بیماری است.<ref>اصول کافی، ج ٤، ص ٢١٧.</ref> همچنین در حدیثی از مولی الموحدین امیرالمؤمنین علی(ع) آمده است: «الدُّعاءُ مِفتاحُ الرَّحمَةِ وَ مِصباحُ الظُّلمَة»،<ref>بحار، ج ٩٣، ص ٣٤١.</ref> دعا کلید رحمت الهی و چراغ ظلمت و تاریکی‌ها است.  

در نگاه قرآن کریم دنیا طلبی و کفر ورزیدن و کافر شدن همه آفت است و موجبات عدم سلامت روان؛ قرآن دارنده‌ این صفات را صاحب خسران می‌داند و درسوره هود آیات شریفه ۲۱ و ۲۲<ref>«أُولئِکَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ مَا کَانُوا يَفْتَرُونَ‌، لاَ جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ‌؛ اينانند كه به خويشتن زيان زده و آنچه را به دروغ برساخته بودند از دست داده‏اند، شك نيست كه آنان در آخرت زيانكارترند» (هود، 22).</ref> از آنان به عنوان کسانی‌که نفس خود را در زیان افکنده‌اند یاد می‌‌کند. در آیه ۱۰۴ سوره کهف نیز از این افراد به عنوان کسانی‌که عمرشان را در راه حیات دنیایی فانی و تباه کرده‌اند، یاد شده است.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3915441/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D9%88-%D8%AC%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85 سلامت روح و جسم از دیدگاه قرآن کریم

]</ref>