بقی (ریشه)
ریشه «بقی» (BQY)؛ باقی ماندن، ماندگاری، دوام. این ریشه 21 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
بَقاءِ: ماندن. «وَ يَبْقى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِكْرامِ» رحمن: 27 ميماند وجه پروردگار تو كه صاحب عظمت و اكرام است.
«ما عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللَّهِ باقٍ» نحل: 96 آنچه نزد شماست تمام ميشود و آنچه نزد خداست باقى است.
«بَقِيَّة» باقى مانده. «بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ» هود: 86، اين آيه در داستان شعيب است كه بعد از نهى از تنقيص مال مردم ميگويد: بقيّهى خدا يعنى بقيّهى كسب حلال كه نفع آن باشد براى شما بهتر است.
«فَهَلْ تَرى لَهُمْ مِنْ باقِيَةٍ» حاقّه: 8 بعضىها گفتهاند: باقِيَةٍ در آيه مصدر است مثل عافيت، ولى ديگران بمعنى جماعة باقيه يا نفس باقيه گفتهاند. بهتر است باقيه را اسم فاعل گرفته و موصوف آنرا چنانكه طبرسى فرموده نفس بگيريم تا مثل آيات قبل و بعد اسم فاعل باشد يعنى: پس آيا احدى از آنها را باقى مانده مىبينى؟.
«وَ الْباقِياتُ الصَّالِحاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً» كهف: 46. اين تركيب دو بار در قرآن مجيد آمده است و آن بمعنى چيزهائى است كه باقىاند ولى صالح (قاموس قرآن، ج1، ص218).
ساخت‌های صرفی در قرآن
بَقِیَ (فعل مجرد): 2 بار
باقی (اسم فاعل): 7 بار
اَبقَی (صفت تفضیل): 7 بار
بَقیَّة (صفت فعیل): 3 بار
اَبقَیَ (فعل باب افعال): 2 بار
برای مشاهده تفصیلی آیات، نک: بقی (واژگان)
ریشه‌شناسی
| زبان | واژه | آوانگاری | معنا | توضیحات | ارجاع | ||
| فارسی | بین‌المللی | فارسی | لاتین | ||||
| آفروآسیایی باستان | *ḳVw-/*ḳVy/ | قو / قی | باقی ماندن، منتظر ماندن | remain, wait | رابطه با «قوی» | Orel, 353 (no. 1628) | |
| *ḳaˀ- | قَئ | دیدن | see | بن ثنایی احتمالی؟ | Orel, 331 (no. 1522) | ||
| سامی باستان | *ḳVw- | قو | باقی ماندن، منتظر ماندن | remain, wait | Orel, 353 (no. 1628) | ||
| عبری | Gesenius, | ||||||
| اوگاریتی | DelOlmo, | ||||||
| آرامی | Jastrow, | ||||||
| سریانی | ܒܩܘܝܐ | بقویا | baqūyā | ماندگار، دائمی | lasting, permanent | PayneSmith, 52 | |
| مندایی | Macuch, | ||||||
| فنیقی | BQY | بقی | درنگ کردن، ماندن | tarry, stay | Krahmalkov, 124 | ||
| اکدی/آشوری | Black, | ||||||
| حبشی | Leslau, | ||||||
| سبائی | BQY | بقی | بدون آبیاری گذاشتن؟
به مصرف ادامه دادن؟ |
?Ieave unirrigated
'to continue supplying'? |
Beeston, 30
Zammit, 99 | ||
| عربی | بقی | باقی ماندن | to remain | مشکور، -
Zammit, 99 | |||