بان (ریشه)
ریشه «بان» (BYN)؛ آشکار شدن. این ریشه و مشتقاتش، 257 بار در قرآن کریم آمده است. این ریشه با کلمه «بَین» به‌معنای میانه و وسط رابطه دارد.
معنای لغوی
بان: آشكار و ظاهر شد. بيان، بَيْنُونَة و تبيان همه از «بين» بمعنى وسط‌اند. چون وجود وسط توأم با انفصال و ظهور و انقطاع است. لذا «بان» را بمعنى قطع شدن و آشكار شدن گفتهاند (قاموس قرآن، ج1، ص: 257).
ساخت‌های صرفی در قرآن
اَبانَ (فعل باب افعال): 1 بار
مُبین (اسم فاعل، باب افعال): 119 بار
اِستَبانَ (فعل باب استفعال): 1 بار
مُستَبین (اسم فاعل، باب استفعال): 1 بار
بَیَّنَ (فعل باب تفعیل): 35 بار
مُبَیِّن (اسم فاعل، باب تفعیل): 6 بار
بَیان (اسم): 3 بار
تِبیان (اسم): 1 بار
بَیِّن (صفت): 18 بار
بَیِّنَة (صفت): 54 بار
تَبَیَّنَ (فعل باب تفعّل): 18 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | اَبانَ | اَبانَ | اَبانَ | بان: آشكار و ظاهر شد | قاموس قرآن، ج1، ص: 257 | |
| آفروآسیایی | *biʔan- | بءن | separate, divide | جدا کردن، تقسیم کردن | ||
| آفروآسیایی | *ban- | بن | open | باز کردن | ||
| آفروآسیایی | *biʔan-/*biyan- | بءن | look, know | نگاه کردن، دانستن | ||
| سامی | *bVyVn- | بین | 'separate' | 'جداگانه، مجزا' | ||
| سامی | *ʔVbVn- | ءبن | 'open, discover' | "باز کردن، کشف" | ||
| سامی | *bVyVn- | بین | 'understand; distinguish; make clear' | فهمیدن؛ تمیز دادن؛ مشخص کردن' | ||
| اگاریتی | bn | بن | 'entender, observar con atención' | فهمیدن، با توجه مشاهده کردن | DLU | |
| فنیقی | bn | بن | ||||
| عبری | byn | بین | 'understand, see; pay attention to' | درک کردن، دیدن، توجه کردن | HAL 122 | |
| آرامی | Palm byn | بین | ||||
| آرامی یهودی | byn | بین | 'make clear' | 'مشخص کردن' | ||
| سریانی | byn pa. | بین فَ. | ||||
| مندایی | bwn | بون | 'distinguish, learn' | "متمایز کردن، یادگرفتن" | ||
| عربی جنوبی | bwn | بون | 'understand' | 'فهمیدن' | ||
| گعز | bayyana | بَییَنَ | 'distinguish' | 'تمیز دادن' | ||
| عربی | byn i | بین ِ | ||||
| عربی | ʔbn | ءبن | ||||
| عربی | byn | بین | 'be clear', II 'make clear' | "روشن بودن"،'روشن کردن' | ||
منابع
بان (واژگان)