عشر (عشیره)
ریشه «عشر» (ˁŠR)؛ عشیره، طایفه، معاشرت، زندگی جمعی. این ریشه در این معنا 8 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
عشر: معاشَرت بمعنى مصاحبت و مخالطه است «عَاشَرَهُ مُعَاشَرَةً: خالطه و صاحبه» وَ عاشِرُوهُنَ بِالْمَعْرُوفِ نساء: 19. با زنان بشايستگى زندگى كنيد. اين جمله شامل وظائف مرد با زن است اعم از وظائف واجب و مستحب (قاموس قرآن، ج5، ص1).
ساخت‌های صرفی در قرآن
عاشَرَ (فعل باب مفاعله): 1 بار
عَشیر (صفت فعیل): 1 بار
عَشیرَة (اسم): 3 بار
مَعشَر (اسم): 3 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | عاشَرَ | عاشَرَ | عاشَرَ | عشر: معاشَرت بمعنى مصاحبت و مخالطه است «عَاشَرَهُ مُعَاشَرَةً: خالطه و صاحبه» وَ عاشِرُوهُنَ بِالْمَعْرُوفِ نساء: 19 | قاموس قرآن، ج5، ص: 1 | |
| آفروآسیایی | *ʕaĉVr- | عشر | clan; member of the clan, friend | طایفه؛ عضو قبیله، دوست | ||
| سامی | *ʕaŝVr- | عشر | 'clan' 1, 'friend' 2, 'family' 3 | 'قبیله' 1، 'دوست' 2، 'خانواده' 3 | ||
| عربی جنوبی | Sab. ʕs2r-t 1 | عسر-ت | (SD, 21) | |||
| مهری | ʔāŝǝr 2 | ءَشر | (JM, 32) | |||
| جبالی | ʕáśǝr/aʕśért | عَشر/َعشِرت | 'member of the same group, fellow-tribesman'; ʕáśǝr/ʕíśɔ́r 'husband; close friend' | "عضو همان گروه، هم قبیله"؛ «شوهر؛ دوست صمیمی» | (JJ, 17) | |
| سقطری | ʕśr | عشر | 'vivre en société, lier amitié, mélanger' | در جامعه زندگی کردن، دوست پیدا کردن، مخلوط شدن | (LS, 331) | |
| عربی | ʕašīr- 2 | عَشِر- | (BK 2, 262) | |||