ابق (ریشه)
ریشه «ابق» (ABQ)؛ فرار کردن. این ریشه تنها یک بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
إِبَاق: رفتن در حال خشم. «إِذْ أَبَقَ إِلَى الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ» صافّات: 140 يعنى آنگاه كه يونس در حال خشم و نارضائى بطرف كشتى پر شده رفت. اكثر اهل لغت إِبَاق را فرار معنى كردهاند گويند: أَبَقَ الْعَبْدُ يعنى غلام از آقايش فرار كرد. ولى قاموس آنرا رفتن بدون ترس و زحمت و نيز رفتن پس از مخفى شدن نوشته است. با در نظر گرفتن آيه «وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً» انبياء: 78 كه ظاهرا عبارت اخراى «إِذْ أَبَقَ إِلَى الْفُلْكِ» است، روشن ميشود كه أَبَقَ بمعنى رفتن در حال خشم و قهر است و سخن قاموس درست است با إِضَافه قيد ناراحتى و انزجار. و اينكه إِباق را بمعنى فرار گفتهاند و عبد آبِق بغلام فرار كننده اطلاق شده، منظور دويدن و فرار نيست بلكه رفتن در حال قهر از مولاى خود است.
ساخت‌های صرفی در قرآن
اَبَقَ (فعل مجرد): 1 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | أبَقَ | أبَقَ | أبَقَ | إِبَاق: رفتن در حال خشم | قاموس قرآن، ج1، ص: 18 | |
| آفروآسیایی | *(ʔa-)bVḳ- | بق | run away | فرار کردن | ||
| سامی | *ʔVbiḳ- | ءبق | 'run away (of slaves)' | "فرار (بردگان)" | ||
| عربی | ʔbq | ءبق | ||||
منابع
ولی (واژگان)