زرع (ریشه)
ریشه «زرع» (ZRˁ)؛ کاشتن، رویاندن. این ریشه 14 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
زرع: روياندن. كاشتن. و نيز مصدر بمعنى مفعول باشد كه خواهيم گفت. راغب ميگويد: زرع بمعنى روياندن است و حقيقت آن با امور خدائى است نه بشرى «أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ» واقعة: 64. آيا شما آنرا ميرويانيد يا مائيم روياننده ...
ساخت‌های صرفی در قرآن
زَرَعَ (فعل مجرد): 2 بار
زارِع (اسم فاعل): 2 بار
زَرع (اسم): 10 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | زَرَعَ | زَرَعَ | زَرَعَ | زرع: روياندن | قاموس قرآن، ج3، ص: 160 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| آفروآسیایی | *ʒVry/ʔ/ʕ- ~ *ǯVry/ʔ/ʕ 1, /w/ʔ/ʕ ~ *ʒry/wʔ/ʕ 2 | ذرع
زرع |
seed, sowing, sown field 1, to sow, cultivate 2 | بذر، کاشت، کاشت مزرعه 1، کاشتن، کشت 2 | ||
| سامی | *zVrVʕ- | زرع | seed, sowing | بذر، کاشت | ||
| سامی | *ʒVry/ʔ/ʕ- ~ *ǯVry/ʔ/ʕ 1, *ʒry/wʔ/ʕ ~ *ǯry/w/ʔ/ʕ 2 | زرء | seed, sowing, sown field 1, to sow, cultivate 2 | بذر، کاشت، کاشت مزرعه 1، کاشتن، کشت 2 | ||
| اکدی | zēru (zarʔu) | زِرُ (زَرءُ) | 'seed (of cereals and of other plants); acreage, arable land' OAkk. on; otherwise <d_arʕ ? | بذر (غلات و سایر گیاهان)؛ سطح زیر کشت، زمین قابل کشت | (CAD z, 89) | |
| اکدی | zēru (zarʔu) | زِرُ (زَرءُ) | 'seed (of cereals and of other plants); acreage, arable land' OAkk. on | بذر (غلات و سایر گیاهان)؛ سطح زیر کشت، زمین قابل کشت | (CAD z, 89) | |
| اگاریتی | d/d_rʕ | د/ذرع | 'simiente, grano de siembta, sementera; semilla', drʕ 'sembrar, diseminar' | دانه، بستر بذر; بذر، «کاشتن، پخش کردن» | (DLU, 137) | |
| فنیقی | zrʕ | زرع | 'seed; descendance'; otherwise <*d_rʕ | "بذر، نسل و تبار" | (HAL, 1867-8) | |
| فنیقی | Ph. Yaud. zrʕ | زرع | (HAL\ 867-8) | |||
| عبری | zrʕ | زرع | 'to sow', zäraʕ 'seed'; otherwise <*d_rʕ | "کاشتن"، "بذر" | ||
| عبری | zrʕ | زرع | 'to sow', zäraʕ 'seed' | "کاشتن"، "بذر" | (HAL, 1867-8) | |
| آرامی | Emp., Eg. zrʕ | زرع | 'seed, descendance' | "بذر، نسل و تبار" | (HAL, 1867-8) | |
| آرامی بایبل | zǝraʕ | زرَع | 'seed, descendance' | "بذر، نسل و تبار" | (HAL, 1867-8) | |
| آرامی یهودی | zǝraʕ, zarʕ- | زرَع\ زَرع- | 'seed', zrʕ 'to strew, sow' | "دانه"، «پاشیدن، کاشتن» | (Ja., 414) | |
| آرامی یهودی | drʕ | درع | 'to sow', dǝraʕ, darʕā 'seed, produce, offspring', zǝraʕ, zarʕā 'seed', zrʕ | «کاشتن»، «بذر، تولید، نسل»"دانه" | (Ja., 324) | |
| سریانی | zrʕ | زرع | 'seminavit', zarʕ- 'semen' | کاشتن، «بذر» | (Brock., 207) | |
| سریانی | zrʕ | زرع | 'seminavit', zarʕā 'semen' | کاشته شدن | (Brock., 207) | |
| مندایی | ZRA | ZRA | 'to sow, scatter', zira 'seed, semen' | «بذر افشاندن، پراکنده کردن»«بذر، نطفه» | (DM, 170)
(DM, 167) | |
| عربی جنوبی | Sab. m-d_rʔ-t | م-ذرء-ت | 'sown field, sown ground' | زمین کاشته شده | (SD, 40) | |
| گعز | zarʕ/ʔa | زَرع/ءَ | 'to seed, sow, scatter seed'; otherwise <*d_rʕ | 'بذر کردن، بذرپاشی، بذر پراکنده کردن' | ||
| گعز | zarʔa, zarʕa | زَرءَ\ زَرعَ | 'to seed, sow, scatter seed', zarʔ 'seed, seedling, plantation' | «بذر کردن، بذرپاشی، دانه پراکنده کردن»، "بذر، نهال، مزرعه" | (LGz., 642) | |
| مهری | zūra | زُرَ | '(plants) to grow', ha-zrē 'to cultivate', S. Mhr. zǝrɛ̄t 'plantation, cultivated area' | «رشد کردن (گیاهان)»، 'کشت کردن'، "کاشت، منطقه کشت شده" | (JM, 469) | |
| مهری | zūra | زُرَ | '(plants) to grow', ha-zrē 'to cultivate', S. Mhr. zǝrɛ̄t 'plantation, cultivated area' d_ǝráyyǝt | «(گیاهان) رشد کردن»، 'پرورش دادن'، "کاشت، منطقه کشت شده" | (JM, 469), | |
| جبالی | zéraʕ | زِرَع | '(plants) to grow', ezóraʕ 'to plant many seeds', zéraʕ 'farmer' | "(گیاهان) درحال رشد"، "بذرهای فراوان کاشتن"، 'کشاورز' | (JJ, 320) | |
| جبالی | zéraʕ | زِرَع | '(plants) to grow', ezóraʕ 'to plant many seeds', zéraʕ 'farmer', d_ǝrrít | "رشد کردن (گیاهان)"، "بذرهای فراوان کاشتن"، 'کشاورز' | (JJ, 320) | |
| سقطری | deri | دِرِ | 'semence' | بذر | (LS, 135) | |
| عربی | zrʕ | زرع | 'semer, répandre la semence; ensemencer un champ de quelque graine', zurʕ- 'semence; céréales sur pied, champ cultivé' | کاشتن، بذر را پخش کردن. یک مزرعه با مقداری بذر کاشتن، «بذر؛ غلات ایستاده، مزرعه کشت شده | (BK 1, 124) | |
| عربی | d_ry/w | ذری/و | 'répandre la semence (en semant), semer', d_urat- 'dorra, espèce de millet', d_rʔ 'ensemencer (la terre), zrʕ | پاشیدن بذر- کاشتن | (BK 1, 771)
(Ibid., 772) (BK 1, 767) | |