صبع (ریشه)
ریشه «صبع» (ṢBˁ)؛ اصبع، انگشت. این واژه تنها 2 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
اصبع: انگشت. جمع آن اصابع است. «يَجْعَلُونَ أَصابِعَهُمْ فِي آذانِهِمْ مِنَ الصَّواعِقِ» بقره: 19. ايضا «جَعَلُوا أَصابِعَهُمْ فِي آذانِهِمْ» نوح: 7. اصابع فقط دو بار در قرآن آمده و مفرد آن در كلام اللّه بكار نرفته است (قاموس قرآن، ج4، ص107).
ساخت‌های صرفی در قرآن
اَصابِع (اسم، جمع اِصبَع): 2 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | اَصابِع | اَصابِع | اَصابِع | اصبع: انگشت | قاموس قرآن، ج4، ص: 107 | |
| آفروآسیایی | *c̣ibVʕ- | صبع | finger | انگشت | ||
| سامی | *ṣibʕ-(at-), *ʔV-ṣbaʕ- {} *c̣ibʕ-(at-), *ʔa-c̣ibaʕ- | صبع | finger | انگشت | ||
| اکدی | neṣbettu | نِصبِتتُ | [CAD n2 190], [AHw 782]. | |||
| ابلایی | iš-ba-um, ìsa-ba-um, iš11-ba-h_um /ʔiṣbaʕum/ | ِش-بَ-ُم\ ِسَ-بَ-ُم\ ِش-بَ-خُم /ءِصبَعُم/ | [Kr 18; Bl E No. 20] | |||
| اگاریتی | ʔuṣbʕ | ءُصبع | 'dedo; garra' | انگشت؛ پنجه | [DLU 55] | |
| عبری | ʔäṣbaʕ | ءَصبَع | [KB 81] | |||
| آرامی | OFF ʔṣbʕ | ءصبع | [HJ 98]. | |||
| آرامی بایبل | ʔäṣbǝʕān (pl. f.) | ءَصبعَن ( ) | 'Finger, Zehe' | انگشتان دست، انگشتان پا | [KB deutsch 1673] | |
| آرامی یهودی | ṣibʕā; ʔäṣbǝʕā, ʔäṣbaʕ | صِبعَ\ ءَصبعَ\ ءَصبَع | 'finger, esp. index finger' | انگشت، به ویژه انگشت اشاره' | [Ja 1259]; [Ja 110]; ʔṣbʕh, det. ʔṣbʕth | |
| سریانی | ṣebʕā | صِبعَ | 'digitus (manus et pedis)' | انگشتان (دست و پا) | [Brock 620] | |
| آرامی جدید | MLH ṣebʕo | صِبعُ | 'Finger' 'Finger' | انگشت | [J Mlah 190] HRT ṣepʔa | |
| مندایی | ṣibita, ʕṣba (also | صِبِتَ\ عصبَ (َلسُ | 'toe') | "انگشت پا" | [DM 355] | |
| گعز | ʔaṣbāʕ(ǝ)t (also | ءَصبَع()ت (َلسُ | 'toe') | "انگشت پا" | [LGz 45] | |
| مهری | ṣ̌ǝbáʔ (also | شبَء (َلسُ | 'toe') | "انگشت پا" | [JM 397] | |
| جبالی | ʔiṣbáʕ | ءِصبَع | [JJ 5] | |||
| حرصوصی | ḥaṣ̌báʔ | حَشبَء | [JH 126] (<*ḥa-ṣibaʕ) | |||
| سقطری | ʔéṣbaḥ | ءِصبَح | [LS 70], ṣóbeḥ [ibid. 345]. | |||
| عربی | ʔaṣbaʕ-, ʔiṣbaʕ-, ʔaṣbiʕ-, ʔaṣbuʕ, ʔiṣbiʕ-, ʔiṣbuʕ-, ʔuṣbuʕ-, ʔuṣbiʕ-, ʔuṣbūʕ- | ءَصبَع-\ ءِصبَع-\ ءَصبِع-\ ءَصبُع\ ءِصبِع-\ ءِصبُع-\ ءُصبُع-\ ءُصبِع-\ ءُصبُع- | [BK 1 1307] | |||
| عربی جدید | NYEM ṣabiʕ, ṣbūʕ, ṣābiʕ | صَبِع\ صبُع\ صَبِع | [Behnschtedt 669]. | |||