سعی (ریشه)
ریشه «سعی» (SˁY)؛ دویدن، تلاش کردن. این ریشه 30 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
سعى: تند رفتن. كوشش. راغب گويد: سعى مشى سريع است كه بحد دويدن نيست و بطور استعاره بجدّيت در كار اطلاق ميشود.
در قرآن مجيد بمعنى تند رفتن و دويدن و بمعنى تلاش و كوشش بكار رفته است «وَ جاءَ رَجُلٌ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ يَسْعى ...» قصص: 20. «وَ جاءَ مِنْ أَقْصَا الْمَدِينَةِ رَجُلٌ يَسْعى ...» يس: 20. مردى از آخر شهر شتابان يا در حاليكه ميدويد، آمد. سعى در اين آيات بمعنى بشتاب رفتن است.
«وَ مَنْ أَرادَ الْآخِرَةَ وَ سَعى لَها سَعْيَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ كانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُوراً» اسراء: 19. يعنى: هر كه آخرت را بخواهد و كوشش مخصوص آنرا انجام دهد و ايمان داشته باشد كوشش و تلاش آنها پاداش داده خواهد شد. سعى در اين آيه و نظير آن بمعنى تلاش و عمل است (قاموس قرآن، ج3، ص269).
ساخت‌های صرفی در قرآن
سَعَیَ (فعل مجرد): 20 بار
سَعی (اسم): 10 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | سَعَیَ | سَعَیَ | سَعَیَ | سعى: تند رفتن | قاموس قرآن، ج3، ص: 269 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| آفروآسیایی | *saʕ- | سع | do, make | انجام دادن، ساختن | ||
| سامی | *šVʕay- | شعی | 'go' | رفتن' | 3 سع (برو) | |
| سامی | *šVʕay- | شعی | 'do, act' | "انجام دادن، عمل کردن" | ||
| جبالی | šaʕe | شَعِ | ||||
| سقطری | šeʕe | شِعِ | ||||
| عربی | sʕy | سعی | ||||
| عربی | sʕy | سعی | ||||