رسانه دینی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''رسانۀ دینی'''؛ ابزاری برای انتقال پیام دینی با رعایت هنجارهای حاکم بر جامعه اسلامی. حق محوری، دفاع از ارزشها، امید آفرینی و روشنگری، صداقت ورزی و رعایت انصاف از جمله ویژگی‌های رسانه دینی است. از مهمترین وظایف رسانه دینی نیز می‌توان به آشنا کردن با حقایق، هدایت انسان به مطلوب، نصیحت گری، ترویج دین و استحکام عقیده مومنان، تبیین الگوی جدید برای تغییر در فرهنگ و رفتار جوامع مطابق با | '''رسانۀ دینی'''؛ ابزاری برای انتقال پیام دینی با رعایت هنجارهای حاکم بر جامعه اسلامی. حق محوری، دفاع از ارزشها، امید آفرینی و روشنگری، صداقت ورزی و رعایت انصاف از جمله ویژگی‌های رسانه دینی است. از مهمترین وظایف رسانه دینی نیز می‌توان به آشنا کردن با حقایق، هدایت انسان به مطلوب، نصیحت گری، ترویج دین و استحکام عقیده مومنان، تبیین الگوی جدید برای تغییر در فرهنگ و رفتار جوامع مطابق با آموزه‌های دینی اشاره کرد. | ||
== تعریف رسانه == | == تعریف رسانه == | ||
رسانه، موجود زنده‌ای است كه پيامی را از يك پيام ساز بـه يك پيام گـير(مخاطب) مـنتقل و سبب برقراری ارتباطات بین آنها می‌گردد.<ref>[ | رسانه، موجود زنده‌ای است كه پيامی را از يك پيام ساز بـه يك پيام گـير(مخاطب) مـنتقل و سبب برقراری ارتباطات بین آنها می‌گردد.<ref>[http://parpare.blogfa.com/post/17 نقش رسانه‌ها در كيفيت و چگونگی صدور پيام عاشورا به جهانيان(۲)]</ref> کارکرد اصلی رسانه، در سه بخش اطلاع‌رسانی، ارائه تحلیل و تبیین موضوعات براساس منطق و انصاف و آموزش قابل دسته‌بندی است لذا نقش مهمی در ایجاد شناخت و آگاهی در مسائل مختلف اجتماعی، فرهنگی، دینی، سیاسی و جهت‌دهی به افکار عمومی ایفا می‌کند.<ref>[https://iqna.ir/00GQaZ نقش رسانههای قرآنی در تثبیت تشکیلاتی به نام «جامعه قرآنی»]</ref> | ||
== تعریف رسانه دینی == | == تعریف رسانه دینی == | ||
رسانه دینی، رسانه‌ای است که پیام‌های دینی را در پلتفرم‌های خود شامل رادیو، تلویزیون، روزنامه، کتاب و ژانرهایی مانند فیلم و موسیقی، تئاتر، انیمیشن و حتی بازی‌های کامپیوتری منتقل می‌کند.<ref>[ | رسانه دینی، رسانه‌ای است که پیام‌های دینی را در پلتفرم‌های خود شامل رادیو، تلویزیون، روزنامه، کتاب و ژانرهایی مانند فیلم و موسیقی، تئاتر، انیمیشن و حتی بازی‌های کامپیوتری منتقل می‌کند.<ref>[https://iqna.ir/00GkLn محدودیت‌ها در چارچوب نظام رسانه دینی بیش از توانمندی‌هاست]</ref> رسانه دينی علاوه بر رعايت هنجارهای حاكم بر جامعه اسلامی و عمل به كاركردهای تعريف شده برای تمامی رسانه‌ها، خود را در مقابل خداوند مسوول و رساندن پيامهای او را وظيفه اصلی خود می‌داند.<ref>[http://parpare.blogfa.com/post/17 نقش رسانه‌ها در كيفيت و چگونگی صدور پيام عاشورا به جهانيان(۲)]</ref> البته برخی از پژوهشگران معتقدند که واژه «رسانه دینی» غلط است چون رسانه نمی‌تواند دینی باشد اما از آن می‌شود استفاده کرد؛ بدین روی ما از رسانه که ماهیتاً سکولار است برای پیام‌رسانی دینی استفاده می‌کنیم.<ref>[https://iqna.ir/00HHOC فقط برای دین‌داران برنامه نسازیم]</ref> | ||
== جایگاه و اهمیت رسانه دینی == | == جایگاه و اهمیت رسانه دینی == | ||
رسانههای دینی امروزه ابزاری هستند که مشغول پیام‌رسانی به مخاطبان خود بوده و می‌توان آنها را فرشتگان مجازی معنوی خواند که این فرشتگان پیام‌های مختلف دینی و الهی را به مخاطبان منتقل می‌کنند.<ref>[ | رسانههای دینی امروزه ابزاری هستند که مشغول پیام‌رسانی به مخاطبان خود بوده و می‌توان آنها را فرشتگان مجازی معنوی خواند که این فرشتگان پیام‌های مختلف دینی و الهی را به مخاطبان منتقل می‌کنند.<ref>[https://iqna.ir/00GkLn محدودیت‌ها در چارچوب نظام رسانه دینی بیش از توانمندی‌هاست]</ref> رسانه‌ها ابزار انتقال مفاهیم مکتبی به مردم هستند. لذا باید پای‌بند به اصول شرعی مثل صداقت، رازداری، امانتداری و ایجاد آرامش باشند.<ref>[https://iqna.ir/00GjnH خبرنگاری امتداد شغل انبیاست]</ref> | ||
== ویژگی رسانه دینی از منظر قرآن == | |||
با توجه به آیات قرآن رسانه دینی باید ویژگی‌هایی داشته باشد از جمله؛ حق محوری، دلسوزی، طاغوت ستیزی، دفاع از ارزشها، روشنگری و افشای فساد، امید آفرینی و بازگوکردن دستاوردهای نظام.<ref>ویژگی‌های یک رسانه دینی از دیدگاه آیات قرآن ؛ نگاهی به اصول رسانه از دیدگاه قرآن </ref> | |||
== ویژگی رسانه دینی از منظر روایات == | == ویژگی رسانه دینی از منظر روایات == | ||
یکی از بحث‌های مهم این است که نهاد رسانه کجا دینی به حساب می‌آید؟ جایی که برنامه دینی پخش کند یا جایی که مردم به اخبارش اعتماد کنند؟ صریح روایت این است رسانه دینی رسانه‌ای نیست که مدام از دین حرف بزند بلکه رسانه‌ای است که اخبار صادقانه به مردم بدهد، مردم به اخبارش اعتماد کنند، انصاف را رعایت نماید. چون انصاف بالاترین فضیلت اخلاقی در تعالیم دینی ما است.<ref>[ | یکی از بحث‌های مهم این است که نهاد رسانه کجا دینی به حساب می‌آید؟ جایی که برنامه دینی پخش کند یا جایی که مردم به اخبارش اعتماد کنند؟ صریح روایت این است رسانه دینی رسانه‌ای نیست که مدام از دین حرف بزند بلکه رسانه‌ای است که اخبار صادقانه به مردم بدهد، مردم به اخبارش اعتماد کنند، انصاف را رعایت نماید. چون انصاف بالاترین فضیلت اخلاقی در تعالیم دینی ما است.<ref>[https://iqna.ir/00HAzq محمدرضا زائری: رسانه دینی اعتماد مردم را جلب می‌کند]</ref> | ||
== بایدها و نبایدهای رسانه دینی == | == بایدها و نبایدهای رسانه دینی == | ||
قدرت رسانه فرهنگ سازی و جريان سازی است لکن برای استفادۀ مطلوب از آن ناگزیریم بایدها و نبایدهایی را رعایت کنیم. تغيير نگرش‌ها، گرايش‌ها و رفتارهای مخاطبان و رفع ابهامات و شبهات در صورت ارائه مفاهيم و آموزه‌های دينی مخاطبان، عدم توقف مخاطب در رسانه و فعال کردن ذهن مخاطب و هدايت او به سمت مراكز علمی و محافل دينی، تبيين مسائل اصولی و بنيادی دينی و توجه به مخاطب عام، رعايت حدود شرعی، حفظ قداست امور قدسی را از جمله بايدهای رسانه دينی برشمرد. عدم ورود در موضوعاتی كه در آن اجتهاد كامل نيست، فدا كردن باطن دين به دليل ارائه جاذبه‌های ظاهری آن در رسانه، توجه به احساسات و ظواهر و غفلت از خردگرايی و عقل گرايی به عنوان دو منبع سرچشمه بشری، عدم ارائه تصويری كاريكاتوری از آموزه‌های دينی و استفاده بيش ازحد از تخيل و خيال در حوزه معارف دينی از جمله نبايدهای رسانه دینی است.<ref>[ | قدرت رسانه فرهنگ سازی و جريان سازی است لکن برای استفادۀ مطلوب از آن ناگزیریم بایدها و نبایدهایی را رعایت کنیم. تغيير نگرش‌ها، گرايش‌ها و رفتارهای مخاطبان و رفع ابهامات و شبهات در صورت ارائه مفاهيم و آموزه‌های دينی مخاطبان، عدم توقف مخاطب در رسانه و فعال کردن ذهن مخاطب و هدايت او به سمت مراكز علمی و محافل دينی، تبيين مسائل اصولی و بنيادی دينی و توجه به مخاطب عام، رعايت حدود شرعی، حفظ قداست امور قدسی را از جمله بايدهای رسانه دينی برشمرد. عدم ورود در موضوعاتی كه در آن اجتهاد كامل نيست، فدا كردن باطن دين به دليل ارائه جاذبه‌های ظاهری آن در رسانه، توجه به احساسات و ظواهر و غفلت از خردگرايی و عقل گرايی به عنوان دو منبع سرچشمه بشری، عدم ارائه تصويری كاريكاتوری از آموزه‌های دينی و استفاده بيش ازحد از تخيل و خيال در حوزه معارف دينی از جمله نبايدهای رسانه دینی است.<ref>[https://iqna.ir/005Eo4 آموزه‌های دينی و قرآنی قابلیت پرکردن خلأ جريان‌های فكری را دارند]</ref> | ||
== نحوه ارائه مطالب در رسانه دینی == | == نحوه ارائه مطالب در رسانه دینی == | ||
در نحوه ارائه محتوا، رسانه‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند: رسانه‌هایی که مستقیما به سراغ موضوعات دینی می‌روند و رسانه‌هایی که غیر مستقیم به دین می‌پردازند؛ مانند برخی سریال‌های تلویزیونی که به‌ظاهر جنبه اجتماعی یا حتی تفریحی دارند، اما مخاطبان خود را دینی‌تر و به آموزه‌های اسلام معتقدتر می‌کنند. از این رو در کشور دینی، رسانه غیردینی، به معنای غیر متعهد به دین نداریم.<ref>[ | در نحوه ارائه محتوا، رسانه‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند: رسانه‌هایی که مستقیما به سراغ موضوعات دینی می‌روند و رسانه‌هایی که غیر مستقیم به دین می‌پردازند؛ مانند برخی سریال‌های تلویزیونی که به‌ظاهر جنبه اجتماعی یا حتی تفریحی دارند، اما مخاطبان خود را دینی‌تر و به آموزه‌های اسلام معتقدتر می‌کنند. از این رو در کشور دینی، رسانه غیردینی، به معنای غیر متعهد به دین نداریم.<ref>[http://pajoohe.ir/%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF__a-15415.aspx نشست رسانه دینی برگزار شد]</ref> | ||
== تفاوت رسانه دینی با رسانههای مادی == | == تفاوت رسانه دینی با رسانههای مادی == | ||
رسانه دینی در غایت، محتوا و فرم آن با رسانه مادی متفاوت است. یعنی رسانه دینی باید دنبال تامین منافع عموم مردم در چارچوب سعادت آخرت باشد؛ اما رسانه مادی به دنبال تامین منافع حداکثری انسان است. مثلا دروغ در رسانههای غربی و دنیاگرا در صورتی که منافع آنان را تامین کند مشروع است. ولی اخلاق برآمده از دین اسلام دروغ را برای تامین منافع جایز نمی‌داند. همچنین رسانه دینی بایستی سه اصل تفكر، تعقل و تذكر را جزو شاخصه‌های خود قرار دهد، اما آنچه كه ما از رسانههای مدرن و غربی شاهد هستيم اين است كه به توهم و تخيل بيش از هر فاكتوری بها می‌دهند تا تعقل را از تماشاگر بگيرند اين رسانه به هيچ وجه با شاخصه‌های دينی همخوان نيست.<ref>[ | رسانه دینی در غایت، محتوا و فرم آن با رسانه مادی متفاوت است. یعنی رسانه دینی باید دنبال تامین منافع عموم مردم در چارچوب سعادت آخرت باشد؛ اما رسانه مادی به دنبال تامین منافع حداکثری انسان است. مثلا دروغ در رسانههای غربی و دنیاگرا در صورتی که منافع آنان را تامین کند مشروع است. ولی اخلاق برآمده از دین اسلام دروغ را برای تامین منافع جایز نمی‌داند. همچنین رسانه دینی بایستی سه اصل تفكر، تعقل و تذكر را جزو شاخصه‌های خود قرار دهد، اما آنچه كه ما از رسانههای مدرن و غربی شاهد هستيم اين است كه به توهم و تخيل بيش از هر فاكتوری بها می‌دهند تا تعقل را از تماشاگر بگيرند اين رسانه به هيچ وجه با شاخصه‌های دينی همخوان نيست.<ref>[https://iqna.ir/0095g2 ايجاد روحيه تعقل، تفكر و تذكر؛ سه اصل مورد نظر رسانه دينی]</ref> | ||
== ویژگی‌ها و شاخصه‌های رسانه دینی == | == ویژگی‌ها و شاخصه‌های رسانه دینی == | ||
روز آمدی در محتوا، مخاطب شناسی؛ نیازسنجی، حق‌جویی، مبارزه با طاغوت؛ دفاع از ارزشها؛ صداقت و امانتداری و رعایت اخلاق حرفه‌ای، نگارش مناسب، قلم جذاب و پرداختن به موضوعات مهم روز از ویژگی‌های رسانه دینی است.<ref>[. | روز آمدی در محتوا، مخاطب شناسی؛ نیازسنجی، حق‌جویی، مبارزه با طاغوت؛ دفاع از ارزشها؛ صداقت و امانتداری و رعایت اخلاق حرفه‌ای، نگارش مناسب، قلم جذاب و پرداختن به موضوعات مهم روز از ویژگی‌های رسانه دینی است.<ref>[https://iqna.ir/00GmVt رسانه همراه با طاغوت اقتصادی، رسانه دینی نیست/ استفاده از ظرفیت رسانه‌ای مناسک شیعی]</ref>رسانه دینی همچنین نباید اسیر تفسیرهای قشری، مصلحت اندیشی، قدرت‌زدگی، سیاست‌زدگی شود. بلکه باید منتقد بماند، باید فاصله‌ها را ببیند و اگر مأموریت‌هایی برای او تعریف شده، باید شجاعانه و حقیقت گرایانه ارزیابی کند و ببیند که مثلاً اگرموضوع جامعه است، این جامعه تا چه اندازه از جهان‌بینی دینی برخوردار است. این رسانه باید نیازهای عمومی و دینی مردم را احصا کرده و بشناسد. البته این نیازها، صرفاً در حد پاسخگویی به چند سؤال دینی و بالا رفتن جهان‌بینی دینی فرد نیست، بلکه باید متوجه نیازهای معاش مردم نیز باشد رسانه دینی باید جامعیت داشته و دارای تئوری مشخصی باشد. حقوق شهروندی به معنای عام آن، می‌تواند تئوری خوبی برای رسانه دینی باشد.<ref>[https://iqna.ir/00GLsW ایکنا اسیر تفسیرهای قشری نشد / جامعیت رسانه دینی و لزوم توجه به تئوری «حقوق شهروندی»]</ref> مهمترين ويژگی يك رسانه دينی اين است كه گردانندگان اين رسانه بالذات خودشان را در مقابل خداوند مسوول می‌بينند و رساندن پيامهای او را به عنوان يك پيامبر و پيام آور وظيفه خود می‌دانند.<ref>[http://parpare.blogfa.com/post/17 نقش رسانه‌ها در كيفيت و چگونگی صدور پيام عاشورا به جهانيان(۲)]</ref> | ||
== وظایف، کارکردها و | == وظایف، کارکردها و رسالتهای رسانه دینی == | ||
رسانه دینی، وظایف و رسالتهای متعددی برعهده دارد. برخی از مهمترین وظایف رسانه دینی عبارتند از: مطالعات رسانه‌ای نشان داده که رسانه در چهار محور در خدمت دین است؛ بازخوانی، بازتابی، بازنمایی، بازتولید.<ref>[ | رسانه دینی، وظایف و رسالتهای متعددی برعهده دارد. برخی از مهمترین وظایف رسانه دینی عبارتند از: مطالعات رسانه‌ای نشان داده که رسانه در چهار محور در خدمت دین است؛ بازخوانی، بازتابی، بازنمایی، بازتولید.<ref>[https://iqna.ir/fa/amp/news/3915208 شاخصه‌های رسانه دینی مؤثر و موفق کدام است؟]</ref> آشنا کردن مرم با حقایق دینی، معرفی کردن جبهه حق و حقیقت.<ref>شاخصه‌های رسانه دینی مؤثر و موفق کدام است؟ / رصد میزان خدمت رسانه‌ها به امر [https://iqna.ir/00GQWV دینی]</ref> تبیین حقایق به طور صحیح، انتخاب بهترین اخبار و تغذیه فکری مناسب به مخاطب،<ref>[https://iqna.ir/00FWt4 رسالت رسانه دینی/ از طریق شبکه‌ها‌ی اجتماعی احکام الهی را ترویج کنید]</ref> آماده کردن ابزار تفکر در انسان،<ref>[http://shabestan.ir/detail/News/954683 رسانه دینی ابزار تفکر و تربیت است] </ref> نصیحت‌گری و نه تخریب،<ref>[https://iqna.ir/00EvmK رسانه دینی ناصح است نه تخریبگر]</ref> چارچوب‌سازی معنا،<ref>[https://iqna.ir/00GORo مهمترین کارکرد رسانههای دینی چارچوب‌سازی معناست]</ref> هدایت انسان به سمت مطلوب، زنده نگاه داشتن و نورانی کردن جامعه.<ref>رسالت رسانه دینی هدایت به سمت مطلوب است</ref> پیشروی بر اساس اسناد علمی، حضور در قلمروها و عرصه های جدید خبررسانی و شبکه‌ها‌ی مختلف، بین المللی اندیشیدن، توجه بر انتشار اخباراهل بیت(ع) و پیام آور بودن تمدن و وحدت امت اسلام، انجام کارها ناظر به نیازهای زمانه و امروز، توجه به ارکان حوزه اعم از ولایت، مرجعیت، اساتید و طلاب، نگاه جامع و سنجیده در فعالیت خبری.<ref>[https://iqna.ir/00FEWU رسانه های دینی به نشر اخبار غیبی و معنوی توجه بیشتری داشته باشند] </ref> ترويج دين و استحكام و تثبيت عقيده مومنان،<ref>[http://parpare.blogfa.com/post/17 نقش رسانه‌ها در كيفيت و چگونگی صدور پيام عاشورا به جهانيان(۲)]</ref> شكل دادن به روابط ميان مؤمنان با تأمين برنامه‌های آموزشی، تفريحی، و اطلاع‌رسانی.<ref>«تبليغات دينی در اينترنت» در بطن زندگی اقشار مردم جای گيرد</ref> بررسی ايجاد الگويی جديد برای تغيير در فرهنگ و رفتار جوامع مطابق ديدگاه قرآن و سنت با بهره‌گيری از تلفيق فناوری‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی.<ref>رسالت مجموعه پِژوهشی رسانه دينی؛ تلفيق فناوری‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی</ref> نقدعلمی و ريشه‌يابی تناقضات ذهنی مخاطب در امور دينی (شفاف سازی مفاهیم).<ref>رييس دفتر خبرگزاری العربيه در تهران: موفقيت رسانه دينی مرهون شفافيت مفاهيم است</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۶: | ||
دانشنامه پژوهه | دانشنامه پژوهه | ||
== | == ارجاعات == | ||
[[رده: جامعه شناسی و قرآن]] | |||
[[رده:علوم ارتباطات و قرآن]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۱۱
رسانۀ دینی؛ ابزاری برای انتقال پیام دینی با رعایت هنجارهای حاکم بر جامعه اسلامی. حق محوری، دفاع از ارزشها، امید آفرینی و روشنگری، صداقت ورزی و رعایت انصاف از جمله ویژگی‌های رسانه دینی است. از مهمترین وظایف رسانه دینی نیز می‌توان به آشنا کردن با حقایق، هدایت انسان به مطلوب، نصیحت گری، ترویج دین و استحکام عقیده مومنان، تبیین الگوی جدید برای تغییر در فرهنگ و رفتار جوامع مطابق با آموزه‌های دینی اشاره کرد.
تعریف رسانه
رسانه، موجود زنده‌ای است كه پيامی را از يك پيام ساز بـه يك پيام گـير(مخاطب) مـنتقل و سبب برقراری ارتباطات بین آنها می‌گردد.[۱] کارکرد اصلی رسانه، در سه بخش اطلاع‌رسانی، ارائه تحلیل و تبیین موضوعات براساس منطق و انصاف و آموزش قابل دسته‌بندی است لذا نقش مهمی در ایجاد شناخت و آگاهی در مسائل مختلف اجتماعی، فرهنگی، دینی، سیاسی و جهت‌دهی به افکار عمومی ایفا می‌کند.[۲]
تعریف رسانه دینی
رسانه دینی، رسانه‌ای است که پیام‌های دینی را در پلتفرم‌های خود شامل رادیو، تلویزیون، روزنامه، کتاب و ژانرهایی مانند فیلم و موسیقی، تئاتر، انیمیشن و حتی بازی‌های کامپیوتری منتقل می‌کند.[۳] رسانه دينی علاوه بر رعايت هنجارهای حاكم بر جامعه اسلامی و عمل به كاركردهای تعريف شده برای تمامی رسانه‌ها، خود را در مقابل خداوند مسوول و رساندن پيامهای او را وظيفه اصلی خود می‌داند.[۴] البته برخی از پژوهشگران معتقدند که واژه «رسانه دینی» غلط است چون رسانه نمی‌تواند دینی باشد اما از آن می‌شود استفاده کرد؛ بدین روی ما از رسانه که ماهیتاً سکولار است برای پیام‌رسانی دینی استفاده می‌کنیم.[۵]
جایگاه و اهمیت رسانه دینی
رسانههای دینی امروزه ابزاری هستند که مشغول پیام‌رسانی به مخاطبان خود بوده و می‌توان آنها را فرشتگان مجازی معنوی خواند که این فرشتگان پیام‌های مختلف دینی و الهی را به مخاطبان منتقل می‌کنند.[۶] رسانه‌ها ابزار انتقال مفاهیم مکتبی به مردم هستند. لذا باید پای‌بند به اصول شرعی مثل صداقت، رازداری، امانتداری و ایجاد آرامش باشند.[۷]
ویژگی رسانه دینی از منظر قرآن
با توجه به آیات قرآن رسانه دینی باید ویژگی‌هایی داشته باشد از جمله؛ حق محوری، دلسوزی، طاغوت ستیزی، دفاع از ارزشها، روشنگری و افشای فساد، امید آفرینی و بازگوکردن دستاوردهای نظام.[۸]
ویژگی رسانه دینی از منظر روایات
یکی از بحث‌های مهم این است که نهاد رسانه کجا دینی به حساب می‌آید؟ جایی که برنامه دینی پخش کند یا جایی که مردم به اخبارش اعتماد کنند؟ صریح روایت این است رسانه دینی رسانه‌ای نیست که مدام از دین حرف بزند بلکه رسانه‌ای است که اخبار صادقانه به مردم بدهد، مردم به اخبارش اعتماد کنند، انصاف را رعایت نماید. چون انصاف بالاترین فضیلت اخلاقی در تعالیم دینی ما است.[۹]
بایدها و نبایدهای رسانه دینی
قدرت رسانه فرهنگ سازی و جريان سازی است لکن برای استفادۀ مطلوب از آن ناگزیریم بایدها و نبایدهایی را رعایت کنیم. تغيير نگرش‌ها، گرايش‌ها و رفتارهای مخاطبان و رفع ابهامات و شبهات در صورت ارائه مفاهيم و آموزه‌های دينی مخاطبان، عدم توقف مخاطب در رسانه و فعال کردن ذهن مخاطب و هدايت او به سمت مراكز علمی و محافل دينی، تبيين مسائل اصولی و بنيادی دينی و توجه به مخاطب عام، رعايت حدود شرعی، حفظ قداست امور قدسی را از جمله بايدهای رسانه دينی برشمرد. عدم ورود در موضوعاتی كه در آن اجتهاد كامل نيست، فدا كردن باطن دين به دليل ارائه جاذبه‌های ظاهری آن در رسانه، توجه به احساسات و ظواهر و غفلت از خردگرايی و عقل گرايی به عنوان دو منبع سرچشمه بشری، عدم ارائه تصويری كاريكاتوری از آموزه‌های دينی و استفاده بيش ازحد از تخيل و خيال در حوزه معارف دينی از جمله نبايدهای رسانه دینی است.[۱۰]
نحوه ارائه مطالب در رسانه دینی
در نحوه ارائه محتوا، رسانه‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند: رسانه‌هایی که مستقیما به سراغ موضوعات دینی می‌روند و رسانه‌هایی که غیر مستقیم به دین می‌پردازند؛ مانند برخی سریال‌های تلویزیونی که به‌ظاهر جنبه اجتماعی یا حتی تفریحی دارند، اما مخاطبان خود را دینی‌تر و به آموزه‌های اسلام معتقدتر می‌کنند. از این رو در کشور دینی، رسانه غیردینی، به معنای غیر متعهد به دین نداریم.[۱۱]
تفاوت رسانه دینی با رسانههای مادی
رسانه دینی در غایت، محتوا و فرم آن با رسانه مادی متفاوت است. یعنی رسانه دینی باید دنبال تامین منافع عموم مردم در چارچوب سعادت آخرت باشد؛ اما رسانه مادی به دنبال تامین منافع حداکثری انسان است. مثلا دروغ در رسانههای غربی و دنیاگرا در صورتی که منافع آنان را تامین کند مشروع است. ولی اخلاق برآمده از دین اسلام دروغ را برای تامین منافع جایز نمی‌داند. همچنین رسانه دینی بایستی سه اصل تفكر، تعقل و تذكر را جزو شاخصه‌های خود قرار دهد، اما آنچه كه ما از رسانههای مدرن و غربی شاهد هستيم اين است كه به توهم و تخيل بيش از هر فاكتوری بها می‌دهند تا تعقل را از تماشاگر بگيرند اين رسانه به هيچ وجه با شاخصه‌های دينی همخوان نيست.[۱۲]
ویژگی‌ها و شاخصه‌های رسانه دینی
روز آمدی در محتوا، مخاطب شناسی؛ نیازسنجی، حق‌جویی، مبارزه با طاغوت؛ دفاع از ارزشها؛ صداقت و امانتداری و رعایت اخلاق حرفه‌ای، نگارش مناسب، قلم جذاب و پرداختن به موضوعات مهم روز از ویژگی‌های رسانه دینی است.[۱۳]رسانه دینی همچنین نباید اسیر تفسیرهای قشری، مصلحت اندیشی، قدرت‌زدگی، سیاست‌زدگی شود. بلکه باید منتقد بماند، باید فاصله‌ها را ببیند و اگر مأموریت‌هایی برای او تعریف شده، باید شجاعانه و حقیقت گرایانه ارزیابی کند و ببیند که مثلاً اگرموضوع جامعه است، این جامعه تا چه اندازه از جهان‌بینی دینی برخوردار است. این رسانه باید نیازهای عمومی و دینی مردم را احصا کرده و بشناسد. البته این نیازها، صرفاً در حد پاسخگویی به چند سؤال دینی و بالا رفتن جهان‌بینی دینی فرد نیست، بلکه باید متوجه نیازهای معاش مردم نیز باشد رسانه دینی باید جامعیت داشته و دارای تئوری مشخصی باشد. حقوق شهروندی به معنای عام آن، می‌تواند تئوری خوبی برای رسانه دینی باشد.[۱۴] مهمترين ويژگی يك رسانه دينی اين است كه گردانندگان اين رسانه بالذات خودشان را در مقابل خداوند مسوول می‌بينند و رساندن پيامهای او را به عنوان يك پيامبر و پيام آور وظيفه خود می‌دانند.[۱۵]
وظایف، کارکردها و رسالتهای رسانه دینی
رسانه دینی، وظایف و رسالتهای متعددی برعهده دارد. برخی از مهمترین وظایف رسانه دینی عبارتند از: مطالعات رسانه‌ای نشان داده که رسانه در چهار محور در خدمت دین است؛ بازخوانی، بازتابی، بازنمایی، بازتولید.[۱۶] آشنا کردن مرم با حقایق دینی، معرفی کردن جبهه حق و حقیقت.[۱۷] تبیین حقایق به طور صحیح، انتخاب بهترین اخبار و تغذیه فکری مناسب به مخاطب،[۱۸] آماده کردن ابزار تفکر در انسان،[۱۹] نصیحت‌گری و نه تخریب،[۲۰] چارچوب‌سازی معنا،[۲۱] هدایت انسان به سمت مطلوب، زنده نگاه داشتن و نورانی کردن جامعه.[۲۲] پیشروی بر اساس اسناد علمی، حضور در قلمروها و عرصه های جدید خبررسانی و شبکه‌ها‌ی مختلف، بین المللی اندیشیدن، توجه بر انتشار اخباراهل بیت(ع) و پیام آور بودن تمدن و وحدت امت اسلام، انجام کارها ناظر به نیازهای زمانه و امروز، توجه به ارکان حوزه اعم از ولایت، مرجعیت، اساتید و طلاب، نگاه جامع و سنجیده در فعالیت خبری.[۲۳] ترويج دين و استحكام و تثبيت عقيده مومنان،[۲۴] شكل دادن به روابط ميان مؤمنان با تأمين برنامه‌های آموزشی، تفريحی، و اطلاع‌رسانی.[۲۵] بررسی ايجاد الگويی جديد برای تغيير در فرهنگ و رفتار جوامع مطابق ديدگاه قرآن و سنت با بهره‌گيری از تلفيق فناوری‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی.[۲۶] نقدعلمی و ريشه‌يابی تناقضات ذهنی مخاطب در امور دينی (شفاف سازی مفاهیم).[۲۷]
منابع
ایکنا
دانشنامه پژوهه
ارجاعات
- ↑ نقش رسانه‌ها در كيفيت و چگونگی صدور پيام عاشورا به جهانيان(۲)
- ↑ نقش رسانههای قرآنی در تثبیت تشکیلاتی به نام «جامعه قرآنی»
- ↑ محدودیت‌ها در چارچوب نظام رسانه دینی بیش از توانمندی‌هاست
- ↑ نقش رسانه‌ها در كيفيت و چگونگی صدور پيام عاشورا به جهانيان(۲)
- ↑ فقط برای دین‌داران برنامه نسازیم
- ↑ محدودیت‌ها در چارچوب نظام رسانه دینی بیش از توانمندی‌هاست
- ↑ خبرنگاری امتداد شغل انبیاست
- ↑ ویژگی‌های یک رسانه دینی از دیدگاه آیات قرآن ؛ نگاهی به اصول رسانه از دیدگاه قرآن
- ↑ محمدرضا زائری: رسانه دینی اعتماد مردم را جلب می‌کند
- ↑ آموزه‌های دينی و قرآنی قابلیت پرکردن خلأ جريان‌های فكری را دارند
- ↑ نشست رسانه دینی برگزار شد
- ↑ ايجاد روحيه تعقل، تفكر و تذكر؛ سه اصل مورد نظر رسانه دينی
- ↑ رسانه همراه با طاغوت اقتصادی، رسانه دینی نیست/ استفاده از ظرفیت رسانه‌ای مناسک شیعی
- ↑ ایکنا اسیر تفسیرهای قشری نشد / جامعیت رسانه دینی و لزوم توجه به تئوری «حقوق شهروندی»
- ↑ نقش رسانه‌ها در كيفيت و چگونگی صدور پيام عاشورا به جهانيان(۲)
- ↑ شاخصه‌های رسانه دینی مؤثر و موفق کدام است؟
- ↑ شاخصه‌های رسانه دینی مؤثر و موفق کدام است؟ / رصد میزان خدمت رسانه‌ها به امر دینی
- ↑ رسالت رسانه دینی/ از طریق شبکه‌ها‌ی اجتماعی احکام الهی را ترویج کنید
- ↑ رسانه دینی ابزار تفکر و تربیت است
- ↑ رسانه دینی ناصح است نه تخریبگر
- ↑ مهمترین کارکرد رسانههای دینی چارچوب‌سازی معناست
- ↑ رسالت رسانه دینی هدایت به سمت مطلوب است
- ↑ رسانه های دینی به نشر اخبار غیبی و معنوی توجه بیشتری داشته باشند
- ↑ نقش رسانه‌ها در كيفيت و چگونگی صدور پيام عاشورا به جهانيان(۲)
- ↑ «تبليغات دينی در اينترنت» در بطن زندگی اقشار مردم جای گيرد
- ↑ رسالت مجموعه پِژوهشی رسانه دينی؛ تلفيق فناوری‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی
- ↑ رييس دفتر خبرگزاری العربيه در تهران: موفقيت رسانه دينی مرهون شفافيت مفاهيم است