امر (ریشه)

ریشه «أمر» (ˀMR)؛ أمر در قرآن، عمدتا به دو معنای کار و چیز (جمع: امور) و دیگری دستور و فرمان به‌کار رفته است. این ریشه جمعا 248 بار در قرآن آمده است.

معنای لغوی

ریشه «أمر» در قرآن دو معنى دارد، يكى كار و چيز، جمع آن امور است‏. ديگرى دستور و فرمان؛ قاموس گويد: «الامر ضدّ النهى‏» (قاموس قرآن ؛ ج‏1 ؛ ص109). إِمْر: (بكسر همزه) به‌معنای ناپسند است؛ «الإِمْرُ: العَجيبُ. و المُنْكَرُ»، مانند آیه «لَقَدْ جِئْتَ شَيْئاً إِمْراً» (كهف: 71) حقّا كه كار ناپسندى كردى (اقرب الموارد). (قاموس قرآن ؛ ج‏1 ؛ ص113) البته ابن فارس علاوه بر این سه معنا، برای ریشه دو معنای مستقل دیگر نیز بر شمرده: معنای نشانه (أمارة) و معنای رشد و برکت. (ابن فارس: 137).

ساخت‌های صرفی در قرآن

جمع کل کاربردهای ماده در قرأن کریم: 248 مورد

واژگان معنای دستور و فرمان:

أمَرَ (فعل مجرد): 77بار

آمِر (اسم فاعل): 1بار

أمّارَة (صیغه مبالغه): 1بار

اِئتَمَرَ (فعل باب افتعال): 2بار

واژه مشترک بین معنای دستور و معنای کار و چیز:

أمر  (مصدر یا اسم جنس): 166بار

واژه با معنای عجیب (ناپسند):

إِمر (صفت): 1بار

ریشه‌شناسی

زبان	واژه	آوانگاری		معنا		ارجاع
		فارسی	بین‌المللی	فارسی	انگلیسی
آفروآسیایی باستان	Meriˀ	مِرء		دیدن، تماشا کردن	see, watch	Orel, 382 (no.1761)
سامی باستان	ˀVmVr	امر		دیدن	see
عبری	אמר	امر	ˀmr	به زبان آوردن، گفتن	Utter, say,	Gesenius, 55
اوگاریتی	amr	امر		خواستن، دستور دادن، کلمه	order, demand, word	DelOlmo, 72
فنیقی	ˀmr	امر		گفتن- فکر کردن و به خود گفتن، کلمه	to say, say to one's self, think, contemplate, word of a language	Krahmalkov, 61
آرامی	אמר	امر	ˀmr	صحبت کردن، فکر کردن، گفتن، ربط دادن	to speak, think, say, join	Jastrow, 77- 79
سریانی	ܐܡܪ	امر	ˀmr	گفتن، صحبت کردن، دستورداردن، فکر کردن، قصد کردن، اعلام کردن، سرودن	to say, speak, to order, to think, purpose, assert, chant	PayneSmith, 20 Costaz, 12
مندایی	amr	امر		گفتن، صحبت کردن، روایت کردن، بحث کردن، دستورداردن،	to say, speak, to talk, narrate, discuss, command	Macuch, 23
اکدی/آشوری	Amaru	امر		دیدن	to see	Black, 14
حبشی	ˀammara	امّر		نشان دادن، گفتن، علامت دادن، مشخص کردن، نمایش دادن، اطلاع دادن، یاد دادن، ارجاع دادن	Show, indicate, tell, make a sign, make known, demonstrate, inform, instruct, refer	Leslau, 25,26
سبائی	ˀmr	امر		نشانه، فال، الهام	sign, omen, oracle	Beeston, 6
عربی	امر			1. دستور دادن 2. شأن، کار و موضوع	command or decree, matter, affair	مشکور، ج1، ص35 Zammit, 78 Jeffrey: 69

منابع

The Quranic Arabic Corpus

منابع ریشه شناسی