تسامح و تساهل: تفاوت میان نسخه‌ها

از قرآن پدیا
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''تسامح و تساهل'''؛ به نوعی از رفتار مداراگونه و نرم گفته می شودکه افراد یا گروه ها چنین رفتاری را در مقابل دیدگاه مخالف دارند. به طور معمول، اینگونه رفتارها تحت شرایط خاصی انجام می شود. حد و مرز این شرایط خاص، در آموزه های قرآنی بیان شده است. یکی...» ایجاد کرد)
(بدون تفاوت)

نسخهٔ ‏۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۱۰

تسامح و تساهل؛ به نوعی از رفتار مداراگونه و نرم گفته می شودکه افراد یا گروه ها چنین رفتاری را در مقابل دیدگاه مخالف دارند. به طور معمول، اینگونه رفتارها تحت شرایط خاصی انجام می شود. حد و مرز این شرایط خاص، در آموزه های قرآنی بیان شده است. یکی از شرایط آن این است که در مورد اصول و عقاید اسلام انجام نگیرد و نباید در برابر دشمنان دین چنین تساهل و تسامحی به خرج داد. شرط دیگر این است که مسلمانان در زندگی با غیرمسلمانان در شرایط غیرجنگی و غیرخصمانه دست به تساهل و تسامح بزنند.

تسامح و تساهل در اصطلاح اسلامی

تساهل به معنای به آسانی و نرمی با کسی برخورد کردن است و درباره چند نفری به کار می¬رود که با هم با نرمی و بخشش رفتار کنند. معمولا، تساهل با تسامح مترادف دانسته شده است؛ اما کلمه تسامح، تفاوت ظریفی با تساهل دارد و آن اینکه تسامح به معنای مدارا کردن همراه بخشش و بزرگواری است.[۱][۲] تساهل و تسامح در یک بیان، آنگونه رفتاری است¬که صرفا، به تحمل عقاید مخالف قناعت نکند؛ بلکه به صاحبان آن عقاید اجازه اظهار نظر بدهد.[۳] به بیان دیگر، افراد باید بتوانند در مواجهه با عقاید، رفتارها، منش‌ها و جریان‌های مختلف فکری با سعه صدر و ملایمت برخورد کنند. البته، باید به این مهم توجه داشت که تساهل و تسامح به معنای بی‌تفاوتی به رفتار و عقاید دیگران نیست؛ بلکه گاه برخی رفتارها و افکار تحمل می‌شوند، نه اینکه مورد پذیرش قرار بگیرند.[۴] به عبارت دیگر، تحمل عقاید و رفتار دیگران، صرفا، به معنای قبول حقانیت و مشروعیت آنها نیست؛ همان گونه¬که در صدراسلام عقاید گوناگونی از یهودیان و مشرکان در مواجهه با اسلام بوده است که در صورت عدم برخورد خصمانه، می¬توانستند در امنیت در حکومت اسلامی زندگی کنند.[۵]

شرایط تسامح و تساهل در قرآن

تسامح و تساهل حد و مرزی دارد که شرایط آن در قرآن بیان شده است. یکی از این شرایط این است که تسامح و تساهل بايد تا زمانی ادامه داشته باشد كه به ماهيت اسلام ضربه وارد نكند.[۶] از این رو، تساهل و تسامل در حوزه عقاید امکان ندارد[۷]؛ زیرا به ارکان و ماهیت اسلام ضربه می¬زند. به بیان دیگر، در حوزه عقاید، شیوه به این منوال است که اگر انسان حق را پیدا کرد، موظف به اطاعت از حق[۸][۹] است؛ در غیر این صورت، راه را برای پذیرش عقاید دشمنان گشوده است.[۱۰] یکی دیگر از شرایط به کارگیری تسامح و تساهل دینی این است که این کار در چهارچوب اصول و ارزش¬های اسلامی و حفظ مصالح اسلام و جامعه اسلامی باید صورت گیرد و رفتار و برخورد مسلمانان با غیرمسلمانان باید به گونه¬ای باشد که درخور پذیرش باشد. نمونه ای از اینگونه تسامح و تساهل در رفتار پیامبر(ص) با اهل کتاب در قرآن تأکید شده است. این تساهل و تسامح دستور خداوند به پیامبر(ص) بوده است که پیش از دستور جهاد خداوند بوده است.[۱۱] بیرون از این قلمرو و در صورتی که بخواهد به ارزش¬های اسلامی خدشه وارد آید و یا تسامح و تساهل راهی برای رواج بی بند و باری باشد، دیگر جای تسامح و تساهل نیست؛ بلکه جای امر به معروف و نهی از منکر و واکنش در برابر منحرفان است؛ از این رو، تساهل با آزادگذاری و نسبی گرایی فرق دارد و تساهل و مدارا در برابر کار خلاف و فساد، معنا ندارد.[۱۲]

منابع

ایکنا.

فرهنگنامه قرآن

قلمرو تساهل و تسامح در نظر شهید مطهری

مبانی تساهل گرایی

مفهوم و پیشینه بحث تساهل و تسامح

ویکی فقه

ارجاعات

  1. . مبانی تساهل گرایی.
  2. . فرهنگنامه قرآن.
  3. . ویکی فقه.
  4. . تساهل و تسامح در رفتار یا عقیده.
  5. . مفهوم و پیشینه بحث تساهل و تسامح.
  6. . مصلحت‌انديشی نوعی تسامح در دين است.
  7. . ولن ترضى‏ عنك اليهودُ ولَاالنَّصرى‏ حَتّى‏ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُم قُل انَّ هُدى اللَّهِ هُو الهُدى‏ ولنِ اتَّبعت اهواءهُم بعد الَّذى جاءك مِن العِلمِ ما لك مِن اللَّهِ مِن ولِىّ ولا نصير؛ «و هرگز يهوديان و ترسايان از تو راضى نمى‏شوند، مگر آنكه از كيش آنان پيروى كنى. بگو: «در حقيقت، تنها هدايتِ خداست كه هدايت [واقعى‏] است.» و چنانچه، پس از آن علمى كه تو را حاصل شد، باز از هوس¬هاى آنان پيروى كنى، در برابر خدا سرور و ياورى نخواهى داشت‏»(بقره/120)
  8. . تساهل و تسامح در حوزه اعتقادات قابل پذیرش نیست.
  9. . ویکی فقه.
  10. . قلمرو تساهل و تسامح در نظر شهید مطهری.
  11. . ودَّ كثيرٌ مِن اهلِ الكِتبِ لو يرُدُّونكُم مِن بعدِ ايمنِكُم كُفّارًا حسدًا مِن عِندِ انفُسِهِم مِن بعدِ ما تبيَّن لهُمُ الحقُّ فاعفوا واصفحوا حتّى‏ يأتِى اللَّهُ بِامرِهِ؛ «بسيارى از اهل كتاب- پس از اينكه حق برايشان آشكار شد- از روى حسدى كه در وجودشان بود، آرزو مى‏كردند كه شما را، بعد از ايمانتان، كافر گردانند. پس عفو كنيد و درگذريد، تا خدا فرمان خويش را بياورد، كه خدا بر هر كارى تواناست»‏(بقره/ 109)
  12. . قلمرو تساهل و تسامح در نظر شهید مطهری؛ تساهل و تسامح در رفتار یا عقیده؛ مصلحت‌انديشی نوعی تسامح در دين است.