باقی گذاشتن (مترادف)
مترادفات قرآنی باقی گذاشتن
مترادف های این واژه در قرآن عبارت است از «ابقی»، «اثبت»، «غادر».
مترادفات «باقی گذاشتن» در قرآن
| واژه | مشاهده ریشه شناسی واژه | مشاهده مشتقات واژه | نمونه آیات |
|---|---|---|---|
| ابقی | ریشه بقی | مشتقات بقی | |
| اثبت | ریشه ثبت | مشتقات ثبت | |
| غادر | ریشه غدر | مشتقات غدر |
معانی مترادفات قرآنی باقی گذاشتن
«ابقی»
البقاء، ثبات و استوارى چيزى است بر حال طبيعى و اوليّهاش كه ضدّش- فناء- است، فعلش- بَقِيَ، يَبْقَى، بَقَاءً- و در ماضى آن به جاى- بقى، بقى- نيز گويند و در حديث
«بقينا رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم».
يعنى منتظر پيامبر مانديم و مدّت زيادى مترصّد و چشم به راهش مانديم.
باقى دو گونه است.
1- باقى بالذّات كه بقايش مدّت ندارد و بىزمان است يعنى ابدى و ازلى كه خداى باريتعالى است و فناء در باره او صحيح نيست.
2- باقى و پايدار به غير كه غير از خداوند، همه پديدهها چنين هستند و فنا پذيرند، باقى بودن به حكم خدا هم بر گونه است:
اوّل- باقى بودن به شخص و وجود خويش تا زمانى، كه خداوند بخواهد و آنرا فانى كند مانند بقاء كرات آسمانى.
دوّم- موجودى كه ادامه حياتش به غير از شخص خودش بوجود نوع و جنس خويش نيز پيوسته است مانند انسان و حيوان.
و همچنين در آخرت نيز موجوداتى به شخصه باقى هستند مثل بهشتيان كه نه براى مدّتى بلكه براى ابد پايدار و باقىاند، چنانكه خداى عزّ و جلّ فرمود (خالِدِينَ فِيها- 57/ نساء).
نوعى ديگر كه حيات و بقائشان به نوع و جنسشان بستگى دارد، چنانكه از پيامبر (ص) روايت شده كه
«أنّ أثمار أهل الجنّة يقطفها أهلها و يأكلونها ثمّ تخلف مكانها مثلها».
(ميوههاى بهشتيان را، اهل بهشت مىچينند، و مىخورند سپس جاى آنها پر مىشود).
در باره چيزهائى كه در آخرت دائم و باقىاند، خداى فرمايد: (وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَ أَبْقى- 6/ قصص) و (وَ الْباقِياتُ الصَّالِحاتُ- 46/ كهف) يعنى چيزى از اعمال كه ثوابش براى انسانها باقى مىماند، كه آن اعمال به نمازهاى پنجگانه تفسير شده است و گفتهاند آنها- سبحان اللّه و الحمد للّه هستند، امّا صحيحش اينست هر عبادتى كه به قصد توجّه بخداى تعالى انجام شود- باقيات و صالحات- است و بر اين معنى آيه (بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ- 86/ هود) كه پايداريش به وجود حقّ تعالى پيوسته و اضافه شده.
و آيه (فَهَلْ تَرى لَهُمْ مِنْ باقِيَةٍ- 8/ حاقّه) يعنى گروهى باقى و پايدار يا فعل و عملى كه براى ايشان باقى مىماند كه گفتهاند- باقية- معنايش- بقيّة- است كه از مصادر فعل بقى و يبقى است كه يا فاعل است و يا بر بناى مفعول امّا معنى اوّل يعنى همان باقيه- (گروه باقى) صحيح است.[۱]
«اثبت»
الثَّبَات يعنى پايدارى و ضدّ نابودى و زوال، افعالش- ثبت، يثبت، ثباتا- خداى تعالى گويد: (يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا- 45/ انفال). رجل ثَبْتٌ و ثَبِيتٌ فى الحرب- در جنگ پايدار، و مقاوم است.
أَثْبَتَ السّهم تير را راست و مستقيم پرتاب كرد.
واژه- ثَابِت- در باره موجوداتى كه با چشم يا ديده دل درك مىشوند بكار مىرود مثلا مىگويند، فلان ثابت عندى يعنى او را بخوبى درك مىكنم و يا- و نبوّة النّبىّ صلّى اللّه عليه و سلّم ثابتة (نبوّت پيامبر (ص) درك شدنى است).
إِثْبَات و تَثْبِيت- گاهى در باره كار و فعل بكار مىرود مثلا به چيزى كه از عدم بوجود آمده است گفته مىشود- أَثْبَتَ اللّه كذا- و گاهى نيز در باره چيزى كه با حكم و دليل ثابت مىشود مانند- أثبت الحكام على فلان كذا و ثَبَّتَهُ- (آنرا با دليل عليه او ثابت كرد).
و گاهى نيز در باره قول و سخن چه راست باشد يا دروغ:
سخن راست، مانند- أثبت التّوحيد و صدق النّبوّة- (توحيد و يگانه پرستى و صدق پيامبر را اثبات كرد). و اثبات سخن دروغ، مانند- فلان أثبت مع اللّه إلها آخر- در آيه (لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ- 30/ انفال) يعنى مانع تو مىشوند و سرگردانت مىكنند. و آيه (يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا- 27/ ابراهيم) يعنى خداوند مؤمنين را با دلايل و سخنان قوى در زندگى تقويت و نيرومندشان مىسازد.
و آيه (وَ لَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا ما يُوعَظُونَ بِهِ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ أَشَدَّ تَثْبِيتاً- 66/ نساء) يعنى اگر آنچه را كه اندرز داده مىشوند عمل كنند براى تحصيل علم و دانششان بسى استوارتر و نيكوتر است و گفتهاند: يعنى عمل به آن پند و اندرزها براى اعمال و كردارشان و بهرهمندى از ثمره كارشان، بسى ثابتتر است.
ولى هر گاه به خلاف آنچه كه در بارهشان گفته شده باشند مشمول آيه ذيل هستند (وَ قَدِمْنا إِلى ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً- 23/ فرقان).
(كه در آن صورت كارها و كردار ناپسندشان را چون گرد و غبارى بپراكنيم) ثبّتته- يعنى نيرومندش كردم، خداى تعالى گويد: (وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناكَ- 47/ اسراء) و (فَثَبِّتُوا الَّذِينَ آمَنُوا- 12/ انفال) و (وَ تَثْبِيتاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ- 265/ بقره) و (وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا- 250/ بقره) (كه در اين چند آيه نيرومندى، و پايدارى پيامبرى (ص) و مؤمنين منظور است).[۲]
«غادر»
الغَدْر: اخلال در چيزى و ترك عهد و پيمان نيز گفته مىشود و از اين معنى است واژه غَادِر- جمعش- غَدَرَة- يعنى رونده و ترك كننده. غَدَّار: زياد مكر و غدر كننده.
أَغْدَر و غَدِير: آبى كه سيلابها در گوديها بجا مىگذارند و به آنجاها مىرسد،جمعش- غُدْر و غُدْرَان است.
اسْتَغْدَرَ الغَدِير: آب در بركه جمع شد.
غَدِيرَة: مويى كه فرو هشته و رها مىشود تا بلند شود، جمعش غَدَائِر غَادَرَهُ:
تركش كرد، در آيات:
(لا يُغادِرُ صَغِيرَةً وَ لا كَبِيرَةً إِلَّا أَحْصاها- 49/ كهف)(فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً- 47/ كهف)
غَدَرَتِ الشّاة: گوسپند عقب ماند.
هى غَدِرَة: او باز مانده است.
غَدِر: سوراخ و شكاف در و ديوار براى نگاه كردن درون آن كه مخصوص ديدن لقاح ستوران است و از اين معنى مىگويند:
ما أثبت غَدَرَ هذا الفرس: چه با ثبات است عمل اين اسب و سپس اين معنى و لفظ مثلى شده است براى كسى كه پايدار و با ثبات است، و مىگويند: ما أثبت غَدَرَهُ: در مردى و جوانمردى چقدر استوار و ثابت است.[۳]