تاب آوری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تاب‌آوری'''

 

 

تاب‌آوری؛ توانایی گذر از رویدادهای ناگوار و بازگشت به وضعیت متعادل سابق. تاب‌آوری از مفاهیم حوزه روانشناسی مثبت‌گرا است که نقش مهمی در سلامت روان افراد و توسعه و پیشرفت جوامع دارد. بین دین‌داری و تاب‌آوری رابطۀ مستقیم وجود دارد. در آموزه‌های اسلامی، صبر و مقاومت، انتظار فرج و گشایش، الگوگیری از پیشوایان دینی و همدلی مؤمنانه و ایثار از مؤلفه‌های ایجاد و تقویت تاب‌آوری در حوزۀ فردی و اجتماعی است.

 

== تعریف لغوی ==

تاب‌آوری Resilience))، به معنای توانایی بازگشتن از دشواری پایدار و ترمیم خویشتن است.<nowiki><ref>پایگاه خبری روانشناسی بهداشت و روان. 4 اسفند 1392. دریافت شده در فوریه 23، 2014.[1] </ref></nowiki>

 

 

 

 

افراد تاب‌آور دارای ویژگی‌هایی هستند که وجه تمایز آنان با دیگران است. این افراد خود را فردی ارزشمند می‌دانند و نقاط مثبت خود را تقویت می‌کنند و با واقع‌بینی سعی در جبران نارسایی‌ها دارند. همچنین خوش‌بین و امیدوار هستند و باور دارند که توانایی کنترل شرایط زندگی خود را دارند. آن‌ها در موقعیت‌های گوناگون، آگاهانه و هوشیار عمل می‌کنند.<nowiki><ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/4004721/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%85 چگونه تاب‌آور باشیم.[1] ]</ref></nowiki> افراد تاب‌آور در مواجهه با مشکلات فردی و اجتماعی ابتدا سهم خود را در بروز آن مشکل و شیوه گذر از آن بررسی می‌کنند و در بدو امر به سرزنش عوامل بیرونی نمی‌پردازند.<nowiki><ref>Tugade, Michele M.; Fredrickson, Barbara L. (2004-2).</ref></nowiki>  

این افراد در گذر زندگی، مهارت‌های حل مسأله را آموخته‌اند و در موقع لزوم از این مهارت‌ها متناسب با شرایط بهره می‌گیرند. آنها ارتباطات محکم اجتماعی دارند و در شرایط سخت از مشورت و همدلی دیگران بهره می‌برند و می‌توانند متناسب با موقعیت از افراد متخصص کمک بخواهند.<nowiki><ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/3928647/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D8%B3%D8%AE%D8%AA-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%AD%D9%85%D9%84-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85 چگونه شرایط سخت را تحمل کنیم.[1] ]</ref></nowiki>  

= راهکارهای تاب‌آوری در فرهنگ اسلامی =

در آموزه‌های اسلامی، صبر و مقاومت از عوامل افزایش تاب‌آوری هستند.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/3930299/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C نظریه مقاومت و تاب‌آوری اسلامی.[1] ]</ref></nowiki> الگوگیری از شیوه زیست پیشوایان دینی و افراد شاخص فرهنگ اسلامی و تحلیل نوع مواجهه آنان با چالش‌های گوناگون عامل مؤثر دیگری در یادگیری و همچنین افزایش قابلیت تاب‌آوری است.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/4038332/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B5%D8%A8%D8%B1-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 اهمیت صبر و شکیبایی در تابآوری اجتماعی از منظر قرآن.[1] ]</ref></nowiki> چنانکه یکی از شیوه‌های تربیتی قرآن نیز توجه دادن به الگوهای پیشین در زمینه صبر و مقاومت در شرایط سخت است.<nowiki><ref>3.  و کاینِ منْ نَبِيٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ کَثيرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ في‏ سَبيلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرينَ؛ «و چه بسیار پیامبرانی که همراه او توده های انبوه ، کارزار کردند و در برابر آنچه در راه خدا بدیشان رسید ، سستی نورزیدند و ناتوان نشدند و تسلیم [ دشمن ] نگردیدند ، و خداوند ، شکیبایان را دوست دارد.» (آل عمران/146) </ref></nowiki>  

بررسی و تحلیل شیوه مواجهه امام رضا(ع) در برخورد با شرایط سیاسی دوران زندگی خود می‌تواند الگوی مناسبی از تاب‌آوری سیاسی دربرابر مخالفان و دگراندیشان برای ما ایجاد کند.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/4086614/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81 امام رضا(ع)؛ الگوی تاب‌آوری دربرابر اندیشه مخالف.[1] ]</ref></nowiki>  

  حضرت زینب (س) نیز به عنوان انسانی غیرمعصوم و شاخص در تاریخ اسلام، الگوی مناسبی در زمینه تاب‌آوری فردی، اجتماعی و سیاسی هستند. مطالعۀ شرایط زندگی ایشان از بدو تولد تا زمان وفات، الگوهایی از تاب‌آوری در شرایط گوناگون دراختیار ما قرار می‌دهد. ایشان باوجود مقام و نسب ارزشمند به عنوان نوه رسول خدا(ص)، فرزند و خواهر حاکم مسلمین هیچگاه از جایگاه خود سوءاستفاده نکرد و در دورانی که بسیاری از بزرگان جامعه در اندیشه منفعت شخصی و حفظ جان و مال خویش بودند، با شجاعت و درایت فراوان به دفاع از حق پرداخت.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/4019215/%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8%D8%B3-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%AD%D9%85%D9%84-%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1-%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D9%82%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 زینب(س)؛ الگوی تاب‌آوری و تحمل.[1] ]</ref></nowiki>  

= مؤلفه‌های تاب‌آوری فردی از منظر اخلاق اسلامی   =

از نظر علمای اخلاق اسلامی، تاب‌آوری درونی دارای چند مؤلفه است؛ اول، دانش و بینش و تفسیر درست از حوادث و چالش‌ها. دوم، بُعد عاطفی و روحی که وابسته به بینش صحیح است. اگر فرد، حوادث و پدیده‌های ناگوار را آزمون و ابتلای

الهی بداند که در کنار سختی‌ها، دربردارنده خیرات و موجب تعالی روحی هستند، در تنگناهای زندگی مضطرب و افسرده نمی‌شود. سوم، بروز دو مؤلفه پیشین در رفتار و عملکرد است. در پرتو معیارهای بینشی و اخلاق اسلامی، فرد مؤمن، صبور، امیدوار و راضی به قضای الهی است. در آیات قرآن نیز توصیه به صبر وشکیبایی دیده می‌شود.<nowiki><ref>6. فاصبِر صَبرا جَمِيلًا؛ « پس صبرکن، صبری نیکو.» (معارج/5)</nowiki>

<nowiki></ref></nowiki> از نظر روانشناسان نیز صبر با میزان تاب‌آوری هر فرد رابطۀ مستقیم دارد، زیرا صبر به معنای پایداری دربرابر عوامل بازدارنده‌ای است که مانع حرکت به سوی هدف می‌شوند.<nowiki><ref>[https://bojnourd.iqna.ir/fa/news/4010965/%D8%B5%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%88%D8%AC-%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%DA%A9%D9%85%D8%AA-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%AA صبر، اوج احترام به حکمت خداوند است.[1] ]</ref></nowiki>

مؤلفه چهارم تاب‌آوری، تجلی در گفتار است. براساس آموزه‌های اسلامی، رعایت ادب و حرمت‌ها هنگام گفتگو در شرایط سخت، یکی از شاخصه‌های تاب‌آوری در زندگی اجتماعی است.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/3930299/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C نظریه مقاومت و تاب‌آوری اسلامی.[1] ]</ref></nowiki>  

= تاب‌آوری اجتماعی =

تاب‌آوری اجتماعی (Social Resilience) به معنای توانایی سازگاری و تطبیق جامعه با شرایط بحرانی و وضعیت‌های چالشی، به هدف حفظ تعادلی که قبل از آن شرایط بحرانی وجود داشته و همچنین تلاش برای گذر از چالش‌ها و بازگشت به شرایط متعادل قبل است. این مفهوم، نسبی و چندلایه است ومتغیرهای اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی در شکل‌گیری آن مؤثر هستند. تاب‌آوری با مفاهیمی همچون تحمل، تسلیم، شکیبایی و انعطاف‌پذیری تفاوت دارد. هدف از تاب‌آوری بازگشت به شرایط تعادل پیش از بحران است، درحالی که تحمل مشکلات و شکیبایی کردن به معنای ایجاد تعادل نیست و اگر اوضاع و شرایط به قبل از بحران و چالش برنگردد، تاب‌آوری صورت نگرفته است. تاب‌آوری اجتماعی در زمان کوتاه و صرفا در وقت نیاز و با بیانیه‌های سیاسی یا توصیه‌های اخلاقی ایجاد نمی‌شود، بلکه برای دست‌یابی به سطح مطلوبی از تاب‌آوری اجتماعی، سرمایه‌های اجتماعی، اقتصادی، انسانی، فیزیکی و طبیعی نقش مهمی دارند و همین سرمایه‌ها شاخصه‌های تعیین کننده در سنجش تاب‌آوری اجتماعی در یک جامعه هستند.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/3970355/%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D9%88%D8%B4-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF عادی شدن فساد در جامعه تاب‌آوری اجتماعی را مخدوش می‌کند.[1] ]</ref></nowiki>

= عوامل مؤثر در ایجاد تاب‌آوری اجتماعی از منظر قرآن =

تفسیر قرآن با رویکرد اجتماعی و تحلیل محتوای کمی و کیفی آیات و روایات مرتبط با موضوع تاب‌آوری می‌تواند موجب استخراج مؤلفه‌های روشی و راهبردی اسلام در این زمینه باشد. اما نوع مواجهه با قرآن و طرح صحیح مسأله برای استخراج نظریه‌های گوناگون اهمیت دارد. در مرحله اول باید تعریف روشنی از تاب‌آوری اجتماعی و همچنین مرور انتقادی نظریات پیرامون آن در حوزه علوم اجتماعی صورت گیرد و پس از آن به جستجوی مفاهیم و مؤلفه‌های مرتبط با موضوع در قرآن بپردازیم.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/4038332/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B5%D8%A8%D8%B1-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 اهمیت صبر و شکیبایی در تاب‌آوری اجتماعی از منظر قرآن.[1] ]</ref></nowiki>

براساس آیات قرآن، اولین عامل مؤثر در تاب‌آوری اجتماعی صبر و شکیبایی است. برخی محققان به حدود هفتاد آیه در رابطه با صبر و شکیبایی و آثار مترتّب بر آن در قرآن اشاره کرده‌اند. به عنوان نمونه می‌توان به آیات پیرامون مواجهه حضرت موسی(ع) با فرعون اشاره کرد.<nowiki><ref>1. قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ اسْتَعینُوا بِاللّهِ وَ اصْبِرُوا إِنَّ الأَرْضَ لِلّهِ یُورِثُها مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقینَ*قالُوا أُوذینا مِنْ قَبْلِ أَنْ تَأْتِیَنا وَ مِنْ بَعْدِ ما جِئْتَنا قالَ عَسى رَبُّکُمْ أَنْ یُهْلِکَ عَدُوَّکُمْ وَ یَسْتَخْلِفَکُمْ فِی الأَرْضِ فَیَنْظُرَ کَیْفَ تَعْمَلُونَ؛ «موسى به قوم خود گفت از خدا يارى جوييد و پايدارى ورزيد كه زمين از آن خداست آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد مى‏دهد و فرجام [نيك] براى پرهيزگاران است. [قوم موسى] گفتند پيش از آنكه تو نزد ما بيايى و [حتى] بعد از آنكه به سوى ما آمدى مورد آزار قرار گرفتيم گفت اميد است كه پروردگارتان دشمن شما را هلاك كند و شما را روى زمين جانشين [آنان] سازد آنگاه بنگردتا چگونه عمل می‏كنيد.» (اعراف/128-129)</ref></nowiki>  

عامل دوم در تاب‌آوری اجتماعی تقواست که با ریاضت حاصل می‌شود و خصوصیت خودکنترلی را در نفس انسان ایجاد می‌کند.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/4038332/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B5%D8%A8%D8%B1-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 اهمیت صبر و شکیبایی در تاب‌آوری اجتماعی از منظر قرآن.[1] ]</ref></nowiki> در برخی از آیات قرآن به اثر تقوا در خودکنترلی و گذر از بحران اشاره شده است.<nowiki><ref>[http://tadabbor.org/?page=quran&SID=12&AID=90 3. قالُوا أَ إِنَّکَ لَأَنْتَ يُوسُفُ قالَ أَنَا يُوسُفُ وَ هذا أَخي‏ قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَ يَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يُضيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنينَ؛ « گفتند آيا تو خود يوسفى گفت [آرى]</nowiki> من يوسفم و اين برادر من است به راستى خدا بر ما منت نهاده است بی‌گمان هر كه تقوا و صبر پيشه كند خدا پاداش نيكوكاران را تباه نمی‌كند.» (یوسف/90)

24. اهمیت صبر و شکیبایی در تاب‌آوری اجتماعی از منظر قرآن.

25. أَ وَ لَمْ يَسيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا کَيْفَ کانَ عاقِبَةُ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ کانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ أَثارُوا الْأَرْضَ وَ عَمَرُوها أَکْثَرَ مِمَّا عَمَرُوها وَ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَما کانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ؛ «آیا در زمین نگردیده اند تا ببینند فرجام کسانی که پیش از آنان بودند ، چگونه بوده است؟ آنها بس نیرومندتر از ایشان بودند ، و زمین را زیر و رو کردند و بیش از آنچه آنها آبادش کردند آن را آباد ساختند ، و پیامبرانشان دلایل آشکار برایشان آوردند. بنا بر این خدا بر آن نبود که بر ایشان ستم کند ، لیکن خودشان بر خود ستم می کردند.» (روم/9)]<nowiki></ref></nowiki>  

عبرت‌گیری، مؤلفه سوم تاب‌آوری است که از آیات قرآن به دست می‌آید.<nowiki><ref></ref></nowiki> قرآن از نقل سرگذشت پیشینیان جهت عبرت‌گیری و نمایان کردن درستی‌ها و نادرستی‌ها بهره‌گرفته است.<nowiki><ref></ref></nowiki>  

= عوامل مؤثر بر تاب‌آوری اجتماعی =

== عوامل مؤثر بر افزایش تاب‌آوری ==

مهم‌ترین عامل افزایش تاب‌آوری اجتماعی، آموزش مهارت‌های لازم از سنین پایین در مهدکودک‌ها و مدارس است. همچنین، آموزش مدیریت استرس و مهارت‌های زندگی، خصوصاً در شرایط رکود اقتصادی، در همۀ سطوح و توسط ارگان‌های مختلف، عامل مؤثری در افزایش تاب‌آوری اجتماعی در شرایط بحران است.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/3826827/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85 برنامه‌ای برای بالا بردن تاب‌آوری مردم داریم؟[1] ]</ref></nowiki>  

عامل دیگر، شناخت و آگاهی کافی درمورد تهدیدها و خطرات گوناگون است که آمادگی و مهارت برخورد با مسأله را درپی دارد و موجب افزایش تاب‌آوری اجتماعی می‌شود.<nowiki><ref>[https://gilan.iqna.ir/fa/news/4057012/%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D8%AF آگاهی از مخاطرات تاب‌آوری جامعه را افزایش می‌دهد.[1] ]</ref></nowiki> همدلی مؤمنانه و فرهنگ انفاق و ایثار اجتماعی که از آموزه‌های اسلامی می‌باشد، عاملی برای افزایش تاب‌آوری جامعه در شرایط سخت است.<nowiki><ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3891862/%D9%87%D9%85%D8%AF%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B3%D8%B1%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA همدلی مؤمنانه سرچشمه تاب‌آوری اجتماعی است.[1] ]</ref></nowiki>  

بین امکانات رفاهی و قدرت گذر از بحران نیز رابطه مستقیم وجود دارد و همین امر لزوم سرعت در بازسازی و ترمیم خسارات حاصل از بلایای طبیعی را روشن می‌کند.<nowiki><ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3803559/%D8%A8%D8%AD%D8%AB-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8E%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AC%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF بحث تاب‌آوری اجتماعی به صورت جدی پیگیری شود.[1] ]</ref></nowiki> اقتصاد مقاومتی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی نیز، عامل مهم دیگری برای افزایش تاب‌آوری و گذر از بحران‌های حاصل از تحریم‌ها و تکانه‌های اقتصادی است.<nowiki><ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3878444/%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA%DB%8C افزایش تاب‌آوری اقتصادی با اجرای اقتصاد مقاومتی.[1] ]</ref></nowiki>

== عوامل مؤثر بر کاهش تاب‌آوری اجتماعی ==

محدودیت ارتباطات اجتماعی، افول اخلاقیات و بی‌توجهی به ارزش‌های اخلاقی که بی‌توجهی به مقررات و حقوق دیگران و خشونت‌های خانوادگی و اجتماعی را درپی دارد، از مهم‌ترین عوامل کاهش تاب‌آوری اجتماعی است.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/3988106/%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D9%88%D9%84-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%AA کاهش تاب‌آوری اجتماعی درپی افول اخلاقیات.[1] ]</ref></nowiki> عادی‌سازی وضعیت بحرانی و فساد در جامعه، از آنجا که موجب می‌شود به تدریج بحران و فساد معنای خود را از دست بدهند و تبدیل به شرایط عادی شوند، مانع بازگشت جامعه به سمت تعادل و درنتیجه باعث کاهش تاب‌آوری می‌شود.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/3970355/%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D9%88%D8%B4-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF عادی شدن فساد درجامعه تاب‌آوری اجتماعی را مخدوش می‌کند.[1] ]</ref></nowiki>  

علاوه بر موارد فوق، فشارهای فرهنگی و اقتصادی و تصمیم‌گیری‌های ناگهانی مسؤولین که موجب افزایش استرس و نگرانی مردم می‌شود، کاهش سطح تاب‌آوری اجتماعی را به دنبال دارد.<nowiki><ref>[https://iqna.ir/fa/news/3826827/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85 برنامه‌ای برای بالا بردن تاب‌آوری مردم داریم؟[1] ]</ref></nowiki>  

= منابع =

ایکنا