جنگ (مترادف): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

جنگ (مترادف) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۹

۱۴٬۹۷۹ بایت اضافه‌شده ، ۱ ژانویه

بدون خلاصۀ ویرایش

Shojaei

ویراستار

۸٬۵۹۹

ویرایش

@@ خط ۱۳: / خط ۱۳: @@
 |[[قتل (ریشه)|ریشه قتل]]
 |[[قتل (واژگان)|مشتقات قتل]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=2|Ayah=216}}
 |-
 |حرب
 |[[حرب (ریشه)|ریشه حرب]]
 |[[حرب (واژگان)|مشتقات حرب]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=5|Ayah=64}}
 |-
 |زحف
 |[[زحف (ریشه)|ریشه زحف]]
 |[[زحف (واژگان)|مشتقات زحف]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=8|Ayah=15}}
 |-
 |بأس
 |[[باس (ریشه)|ریشه بأس]]
 |[[باس (واژگان)|مشتقات بأس]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=2|Ayah=177}}
 |-
 |جهاد
 |[[جهد (ریشه)|ریشه جهد]]
 |[[جهد (واژگان)|مشتقات جهد]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=9|Ayah=86}}
 |-
 |غزی
 |[[غزو (ریشه)|ریشه غزو]]
 |[[غزو (واژگان)|مشتقات غزو]]
-|
+| {{AFRAME|Surah=3|Ayah=156}}
 |}
 ==معانی مترادفات قرآنی جنگ==
-=== «قتال» ===
+===«قتال»===
+اصل‏ قَتْل‏ زايل كردن روح از جسد است مثل مرگ و موت، ولى بكار بردن واژه- قتل- به اعتبار كارى است كه قاتل انجام ميدهد و اگر به اعتبار فوت شدن حيات و زندگى باشد موت بكار ميرود.
-=== «حرب» ===
+أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ‏ (144/ آل عمران)فَلَمْ‏ تَقْتُلُوهُمْ‏ وَ لكِنَّ اللَّهَ‏ قَتَلَهُمْ‏ (17/ انفال) قُتِلَ‏ الْإِنْسانُ‏ (17/ عبس).
-=== «زحف» ===
+گفته شده واژه قتل در آيه: قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ‏ (10 ذاريات) بصورت فعل مجهول درخواستى است از خدا عليه آنها و قتل از سوى خداى تعالى ايجاد آنست [نه انجام آن‏]:
-=== «بأس» ===
+و در آيه: فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ‏ (54/ بقرة) گفته‏اند معنايش اينستكه بايستى بعضى از شما بعض ديگر را به قتل برساند.
-=== «جهاد» ===
+و نيز گفته شده مقصود از قتل نفس كه در آيه اخير آمده، ميراندن شهوات است و از اين معنى به صورت مبالغه عبارت:
-=== «غزی» ===
+قَتَلْتُ‏ الخمرَ بالماء- استعاره شده است در وقتى كه خمر را با آب زياد درآميزى و مخلوط كرده باشى تا از خمر بودن خارج شود.
+قَتَلْتُ‏ فلاناً و قَتَّلْتُهُ‏: وقتى استكه او را خوار كنى، شاعر گفت:كانّ عينىّ في غَرْبَيْ‏ مُقَتَّلَة قَتَلْتُ‏ كذا علماً: از نظر علمى آنرا دانستم. (قَتَلْتُ‏ الشي‏ءَ قَتْلًا: عرفته- آنرا شناختم و دانستم- مصاح المنير).
+در آيه: وَ ما قَتَلُوهُ‏ يَقِيناً (157/ نساء) يعنى مصلوب شدن حضرت مسيح را بطور قطع و يقين ندانستند.
+مُقَاتَلَة: محاربه و جدال به قصد كشتن و قتل، در آيات:
+وَ قاتِلُوهُمْ‏ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ (193/ بقرة).وَ لَئِنْ‏ قُوتِلُوا (123/ حشر).
+قاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ‏ (123/ توبه).
+وَ مَنْ‏ يُقاتِلْ‏ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‏ فَيُقْتَلْ‏ (84/ نساء)
+گفته شده- قتل- يعنى دشمن و هماورد و هم‏نبرد، و اصلش مقاتل است.
+در آيه: قاتَلَهُمُ‏ اللَّهُ‏ (30/ توبه) گفته‏اند معنى آن- لعنهم اللّه- است و يا- قَتَلَهُمْ، و صحيح آن اينستكه از باب مفاعلة است و به اين معنى است كه آنها يعنى (منافقين) طورى هستند كه محاربه و جدال با خداى را مكلّف شده‏اند زيرا كسى كه با خدا مقاتله مى‏كند مقتول يا ملعون است و كسى كه با حق مى‏ستيزد در واقع مغلوب است زيرا همواره سپاهيان خداوند غالب و پيروزند:
+چنانكه فرمود: وَ إِنَّ جُنْدَنا لَهُمُ الْغالِبُونَ‏ (173/ صافات)
+در آيه: وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ مِنْ إِمْلاقٍ‏ (151/ انعام).
+گفته شده اين آيه نهى از زنده بگور كردن دختران. (موئودات) است.
+بعضى از علماء گفته‏اند بلكه نهى از تضييع و از بين بردن بذر يعنى نطفه با عزلت گزينى و باز داشتن از وسيله ازدواج است. و يا قرار دادن بذر نسل در غير موضع آن.
+و نيز گفته شده آيه اخير نهى از كار كردن اولاد (در حال كودكى و صغر سن) او است، در صورتى كه او را از علم بازدارد و يا او را از خواستن و پيگيرى چيزى كه حيات ابدى در آن هست مانع شود زيرا جاهلان و غافلان يا بى‏خبران‏ از آخرت در حكم مردگانند مگر نمى‏بينى كه چنان كسان را خداوند با آيه:
+أَمْواتٌ غَيْرُ أَحْياءٍ (21/ نحل) وصف كرده است و بر اين اساس گفت: وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ‏ (29/ نساء) آيا نمى‏بينى كه در اين باره گفت: هر كه به باطل تجارت كند خود را بآتش افكنده‏ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ‏ (30/ نساء)(يعنى ستم كند).
+در آيه: لا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ وَ مَنْ‏ قَتَلَهُ‏ مِنْكُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ‏ مِنَ النَّعَمِ‏ (95/ مائدة).
+در اين آيه لفظ قتل را غير از ذبح و كشتن شرعى حيوان ياد كرده است زيرا قتل اعم از آن الفاظ است تا هشدارى و آگاهى بر اين باشد كه فوت روح يا كشتن بهر صورت كه باشد (در مسجد الحرام و در حالت احرام) ممنوع است.
+مى‏گويند: أَقْتَلْتُ‏ فلاناً: او را در معرض كشتن قرار دادم.
+اقْتَتَلَهُ‏ العشقُ و الجنُ: عشق و پرى يا جن او را به هلاكت رساند كه فقط در اين دو مورد بكار ميرود و در غير آنها گفته نمى‏شود.
+اقْتِتَال‏- مثل- مقاتله است، در آيه: مِنَ الْمُؤْمِنِينَ‏ اقْتَتَلُوا (9/ حجرات)<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏3، ص: 132-129</ref>
+===«حرب»===
+الحَرْب‏ يعنى جنگ كه معروف است اصل واژه حرب تاراج و غارت و ربودن غنائم در جنگ است، سپس هر تاراجى حرب ناميده شده اشتقاق معنى حرب- يعنى كارزار و روبودن و خشمگين شدن از مصدر الحرب است.
+و قد حُرِبَ‏- يعنى او (حريب) يا غارت زده شده.
+تَحْرِيب‏- آتش جنگ افروختن است.
+رجل‏ مِحْرَب‏- مرد بسيار جنگجوى، گوئى كه خود ابزار يا وسيله جنگ است.
+حَرْبَة- يعنى خنجر، كه وسيله‏اى معروف براى جنگيدن است، و اصلش بر وزن- فعلة- از حرب- يا حراب- است.
+مِحْرابُ‏ المسجد- براى اين گويند كه 1- جايگاه محاربة و مجاهده با شيطان و هواى نفس است.
+- و نيز گفته‏اند نامگذارى محراب مسجد براى اين است كه شايسته است انسان در آنجا از پريشانى خاطر دور و با سرگرمى بامور دنيا در ستيزد.
+- و باز گفته‏اند- محراب مسجد- بر اين اساس است كه محراب بيت يا خانه، صدر مجلس و قسمت بالاى خانه است، سپس اين اصطلاح در باره مسجد بكار رفته و صدر مسجد محراب ناميده شده است.
+- و همچنين گفته‏اند محراب مسجد براى اين گويند كه محراب اساس و پايه مسجد است و نامى است كه ويژه بالاى مجلس است و آنگاه صدر مجلس و بالاى خانه را هم محراب ناميده‏اند كه تشبيهى از محراب مسجد است گويى كه اين معنى صحيح‏تر است، خداى عزّ و جلّ گويد: (يَعْمَلُونَ لَهُ ما يَشاءُ مِنْ‏ مَحارِيب‏ وَ تَماثِيلَ‏- 13/ سبا).
+حِرْبَاءُ- ميخ نوك تيزى كه به سوسمار پوزه باريك و راه راه كه چهار پا دارد و مسموم كننده است، تشبيه شده، چنانكه در سخن معموليشان مى‏گويند:
+ضبّة و كلب- مثل سوسمار زهرى و سگ گزنده است كه تشبيهى به ضبّ يعنى سوسمار ماده و كلب- يعنى سگ هار و گزنده است.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 465-464</ref>
+===«زحف»===
+اصل‏ زَحْف‏: خزيدن و راه رفتن با كشاندن پاهاست، مثل حركت كودك قبل از براه افتادن و رفتن شتر وقتى كه خسته شده و سمّش را روى زمين مى‏كشد و همچنين سربازان انبوه و متراكمى كه از زيادى نفراتشان نمى‏توانند خوب حركت كنند (و يا سينه خيز رفتن آنها).
+خداى تعالى گويد: (إِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا زَحْفاً- 15/ انفال) (هر گاه كفّار را انبوه ديديد از آنها روى بر مى‏گردانيد و پشت به دشمنان نكنيد) زاحف: تيرى است كه به غير هدف مى‏نشيند.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏2، ص: 139</ref>
+===«بأس»===
+البُؤْس‏ و البَأْس‏ و البَأْسَاء- شدّت سختى و زشتى و ناروائى است جز اينكه واژه- بؤس- بيشتر در فقر و جنگ بكار مى‏رود.
+البَأْس‏ و البَأْسَاء- در كشتن دشمن و مجروح كردن بكار مى‏رود، مثل آيه (وَ اللَّهُ أَشَدُّ بَأْساً وَ أَشَدُّ تَنْكِيلًا- 84/ نساء) و (فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ- 42/ انعام) و (وَ الصَّابِرِينَ فِي الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِينَ الْبَأْسِ‏- 177/ بقره) و (بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيدٌ- 14/ حشر) فعل اين واژه- بَؤُسَ‏، يَبْؤُسُ‏ است.
+عذاب‏ بَئِيس‏- وزن فعيل از- بأس- است، يا از- بؤس- باب افتعال آن هم مثل‏ فَلا تَبْتَئِسْ‏*- يعنى غمگين و محزون نباش در خبر است، كه در باره پيامبر (ص) آمده است كه‏
+«كان يكره البؤس و التّباؤس و التّبوّس».
+يعنى براى فقرا (مستضعفين) زارى و سستى را زشت و ناروا مى‏دانست.
+(نمى‏خواست آنها اظهار خوارى و ناتوانى و فقر كنند) يا اينكه خود را ذليل كنند و همه آن رنجها را بر خود قرار دهند.
+بِئْسَ‏- كلمه‏اى است كه در باره تمام ناپسندى‏ها و زشتى بكار رفته است، همانطور كه- نعم- در همه كارهاى پسنديده استعمال مى‏شود و كلماتى كه در جملات بعد از- بئس يا نعم- قرار مى‏گيرند چه معرفه با (الف- لام) باشند و يااينكه اضافه باسم ديگرى شود.
+در هر دو صورت بئس و نعم- آنها را مرفوع مى‏كنند، مانند- بئس الرّجل زيد- يا- بئس غلام الرّجل زيد- و نكره را نصب مى‏دهند، مانند- بئس رجلا و بئس ما كانوا يفعلون.
+خداى تعالى گويد: (وَ بِئْسَ الْقَرارُ- 29/ ابراهيم) و (فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ‏- 72/ زمر) و (بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا- 5/ كهف) و (لَبِئْسَ ما كانُوا يَصْنَعُونَ‏- 63/ مائده).
+اصل واژه- بئيس- بئس- است كه آن هم از- بؤس- مشتّق شده.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 325-324</ref>
+===«جهاد»===
+الجَهْد و الجُهْد يعنى طاقت و نيرو و مشقّت و سختى.
+گفته شده- جهد با فتحه حرف (ج) يعنى مشقّت و سختى و با ضمّه حرف‏ (ج) يعنى كوشش گسترده و وسيع باندازه طاقت و در اين معنى در باره انسان خداى تعالى گويد:
+(وَ الَّذِينَ لا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ‏- 79/ توبه) و (وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ‏ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ‏- 109/ انعام) يعنى سوگند خوردند و تأييد نمودند كه بيشتر از وسع و نيرويشان بكوشند و مومن شوند.
+اجْتِهَاد- يعنى خود را با صرف نيرو و تحمّل بسختى و مشقّت واداشتن.
+جَهَدْتُ‏ رأيى و أَجْهَدْتُهُ‏- فكر و انديشه‏ام را تفكّر، قدرت بخشيدم.
+جِهَاد و مُجَاهَدَة- پرداختن و صرف نيرو براى دفع دشمن و راندن اوست، جهاد بر سه گونه است:
+- جنگ و مجاهده براى راندن و دفع دشمن آشكار.
+- جهاد با شيطان و اهريمن.
+- جهاد در مجاهده با نفس.
+هر سه معنى فوق در سخن خداى تعالى و در آيات زير آمده است كه: (وَ جاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ‏- 78/ حجّ) و (جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‏- 41/ توبه) و (إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‏- 72/ انفال).
+و پيامبر عظيم الشّان اسلام فرمود:
+«جاهدوا أهواءكم كما تجاهدون أعدائكم».
+(با هواهاى نفسانيتان همانگونه جهاد كنيد كه با دشمنانتان).
+مجاهدة- با دست و زبان هر دو انجام مى‏شود، پيامبر (ص) فرمود:
+(جاهدوا الكفّار بأيديكم و ألسنتكم)<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 424-423</ref>
+===«غزی»===
+الغَزْوُ: بيرون رفتن براى جنگ با دشمن‏ غَزَا، يَغْزُوا، غَزْواً: براى جنگ بيرون‏ رفت. غَازٍ: جنگجو، جمعش‏ غُزَاة و غُزّ- در آيه: (أَوْ كانُوا غُزًّى‏- 156/ آل عمران)<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏2، ص: 697-696</ref>
 ==ارجاعات==
 [[رده:فرهنگنامه مترادفات قرآن]]