معناشناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

معناشناسی؛ مطالعه ارتباط میان واژه و معنا. معناشناسی به عنوان زیرشاخه¬ای از علم زبان شناسی در اواخر دهه پنجاه میلادی پدید آمد. قرآن کریم می¬گوید خداوند پیامبران را به زبان مردم مبعوث کرد تا کلام خدا را بفهمند. از این¬رو شناخت معنای کلام خدا امری ضروریست. از بزرگترین معناشناسان قرآن می¬توان به ایزوتسو اشاره کرد که اولین فردی بود که با شیوه¬ای نوین به بررسی معانی واژگان قرآن پرداخت.

معنا شناسی را می¬توان بر چهار نوع دانست: «معناشناسی فلسفی» که با عنوان علم الدلاله یا علم الفلسفیه از آن یاد می‌شود؛ «معناشناسی منطقی» که خود به معناشناسی منطق جدید، منطق گزاره‌ها و منطق موجّهات تقسیم بندی می‌شود؛ «معناشناسی نشانه‌ شناختی یا نشانه شناسی» که از دلالت نشانه‌ها بحث می‌کند مانند: نشانه‌های زبانی، تصویری، شنیداری و...؛ و «معناشناسی زبانی» که یکی از شاخه‌های مهم زبان شناسی می‌باشد که به معنای یک واژه، یک جمله، یک پاراگراف، یک متن معناشناسی زبانی اطلاق می‌گردد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3812789/%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D9%86-20-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%AF علم معناگرایی از قرن ۲۰ به دانشی مستقل تبدیل شد]</ref>

برای پیشینه معناشناسی باید به تاریخچه زبان شناسی توجه داشت. تا پیش از قرن ۲۰ رویکرد عمده در زبان‌شناسی، زبان‌شناسی تاریخی یا درزمانی بوده و بیشتر تاریخ تغییر و تحول زبان و واژگان بررسی می¬شده است. در اواخر قرن ۱۹ و ابتدای قرن ۲۰ دانش زبان‌شناسی دچار تغییراتی می‌شود که مطالعه زبان را به دو حوزه مطالعه در زمانی و هم‌زمانی تقسیم می‌کند. معناشناسی در تعریف نوین آن از اواخر دهه پنجاه میلادی رخ نشان داد.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3560787/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D9%88%E2%80%8C-%D9%81%D9%87%D9%85-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%84%D8%B2%D9%88%D9%85-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C زبان‌شناسی‌ شناختی و‌ فهم نوین از قرآن/ لزوم بازنگری در علوم دینی]</ref>

در آیه ۴ سوره ابراهیم آمده است: «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ؛ و ما هيچ پيامبرى را جز به زبان قومش نفرستاديم». یعنی هیچ رسول و پیامبری به او ابلاغ وحی نمی‌شود مگر به زبان قوم او باشد. در مورد پیامبر اسلام (ص) هم قرآن به زبان قوم نازل شده است؛ مخاطبان پیامبر(ص) در منطقه جغرافیایی حجاز و بازه زمانی آن هم ابتدای قرن ۷ میلادی بوده است، پس در یک منطقه و با یک زبان و یک منطقه جغرافیایی مشخص سر و کار داریم. شناخت زبان قوم ،دانش زبان‌شناسی است که معناشناسی یکی از زیرشاخه¬های آن است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3718001/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%AD%D8%B5%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7-%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85%DB%8C گونه‌های معناشناسی قرآن کریم/ احصای کاربرد‌های ریشه برای دستیابی به روابط مفهومی

معناشناسی و تفسیر روشمند واژگان قرآن را می¬توان وابسته به  سه مؤلّفه ذیل دانست:

وی معتقد است كه استفاده از روش معناشناسی در تفسير قرآن كريم، باعث می‌شود كه مفسر از تأثير افكار خود بر اثر، در امان بماند و از تفسير به رأی كه در روايات اسلامی نكوهش شده است، دوری كند. او همچنین ادعا می‌كند با به كارگيری معناشناسی در تفسير متون از تأثير انديشه‌های خودمان هم در امان می‌مانيم.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2210139/%D8%A7%D9%8A%D8%B2%D9%88%D8%AA%D8%B3%D9%88-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%B1%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D9%88%D9%86%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D8%A3%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF «ايزوتسو» معناشناسی را روشی برای مصونيت از تفسير به رأی قرآن می‌داند]</ref> ایزوتسو البته معناشناسی را نسبت به تفسیر بنیادی¬تر می-داند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3674558/%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AD%D8%AB-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%AF معناشناسی قرآن باید با توجه به مباحث زبانشناسی و معناشناسی جدید صورت گیرد]</ref> وی همچنین می‌گوید استفاده از فرهنگ لغت، شعر و‌ متن‌های ادبی، معنای نسبی که در قرآن مورد نظر است را به دست نمی‌دهند و‌ تنها معنای اصلی را تبیین می‌کنند.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3560787/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D9%88%E2%80%8C-%D9%81%D9%87%D9%85-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%84%D8%B2%D9%88%D9%85-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C زبان‌شناسی‌ شناختی و‌ فهم نوین از قرآن/ لزوم بازنگری در علوم دینی]</ref>

یکی از ضعف¬های ایزوتسو در معناشناسی قرآن این است که در تحلیل آیات قرآن هیچ نگاهی به روایات ندارد و معناشناسی قرآن را کاملاً مستقل از متون دیگر در نظر می‌گیرد؛ چراکه معتقد است آنها از قرآن بیگانه هستند. به عبارت دیگر مشکل اصلی در روش‌شناسی ایزوتسو این است که در آن بینامتنیت جایگاهی ندارد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3956894/%D8%B3%D9%87-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%DA%A9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C سه معیار شناخت کلمات کلیدی قرآن در نظریه‌پردازی اسلامی]</ref>   

در اخترشناسی بطلمیوس اصطلاحی به نام اورانوس وجود دارد که در زبان مردم حبشه فلک نامیده می‌شد. منظور از هر فلک یک گنبد آسمانی شفاف بود که اجرام آسمانی روی آن فلک چسبیده بودند و به گرد زمین می‌چرخیدند. وقتی آیه «وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ» در نظر گرفته می¬شود، از مفهومی صحبت می¬شود که در دستگاه اخترشناسی بطلمیوس معنا پیدا می¬کند. به عبارت دیگر فلک یک اصطلاح از یک دستگاه مفهومی است که برای فهم معنای دقیق قرآن باید آن دستگاه را بشناسیم.<ref>قرآن مجموعه‌ای از مفاهیم و معانی است/ ریشه لاتین کلمه «بلاد»