کار
کار؛ به مجموعه فعالیتی گفته می شود که انسان یا به صورت منظم یا به صورت ناپایدار یا با ابزار یا بدون آن برای رسیدن به هدف انجام می دهد. در قرآن کریم به کار و شاخصه های آن توجه شده است که برخی از آنها عبارتند از: نیت داشتن، زمانمند بودن، ابزار و وسایل، آداب شروع، قدرت و سیطره انسان، پرداخت حقوق و اجرت ها. البته، کار در قرآن صرفا به فعالیت های مادی متصف نیست؛ بلکه انجام امور معنوی و نیک نیز کار محسوب می شود و انسان برای رسیدن به تعالی و کمال به هر دو فعالیت نیاز مبرم دارد.
کار در اصطلاح عام
کار به تلاشی از روی اختیار یا اجبار گفته می شود که افراد با ابزار یا بدون آن انجام می دهد. این فعالیت ها ممکن است به صورت منظم و پایدار و یا موقت باشد. این فعالیت به طور عام شامل هرگونه فعالیت ساده، پیچیده، فکری، دستی، عقلی، عاطفی می شود. کار دستی مخصوص کشاورزان، کارگران، کار فکری ویژه معلمان و نویسندگان، کار احساسی مخصوص هنرمندان و بازیگران است. در هر صورت، انسان اینگونه فعالیت ها را در ازای پول، کالا، خدمات و یا مجانی برای خود و یا دیگران انجام می دهد. بسته به نوع فعالیت، از ابزار یا اعضای خاصی از بدن، ماشین و یا دستگاه های مخصوص بیشتر استفاده می نماید. علاوه بر این، ممکن است که کار به صورت فعالیت های فردی، گروهی باشد که به منظور رفع نیازمندی های مادی و معنوی انجام می گیرد.[۱]
معناشناسی واژگان مرتبط با کار در قرآن
کار در قرآن به مجموعه فعالیت هایی گفته می شود که انسان برای رفع نیازهای مادی و معنوی خود از مواد یا وسایل جهان پیرامون خود استفاده می کند و تغییراتی را با استفاده از توانایی های فردی یا اجتماعی در آن پدید می آورد تا به زندگی خود ادامه دهد. البته، این فعالیت ها و تلاش ها منعطف به فعالیت های فردی و یا صرفا برای رفع نیازهای مادی نیستند؛ بلکه شامل امور معنوى نیز می شود.[۲]
به بیان دیگر، هدف انسان از کار در این دنیا، صرفا بر بهبود وضعیت معیشتی استوار نیست؛ بلکه سعی دارد با انجام امور معنوی رو به کمال حرکت کند و زندگی خوبی را هم در دنیا و هم در آخرت برای خود ترسیم نماید. از این رو، کاری برای انسان با ارزش است که انان را به سمت تعالی و خشنودی خداوند پیش ببرد.[۳]
به طور عموم، واژه هاى «عمل»، «فعل»، «سعى» و «كسب» در قرآن بر کار و فعالیت دلالت دارد-.[۴] هر کدام از این واژگان دلالت بر فعالیتی خاص دارند. واژه فعل به کاری گفته می شود که چیزی را از قبل وجود نداشته است، ایجاد می کند[۵]؛ اما واژه «عمل» به كاری گفته می شود كه از روی عقل و فكر انجام شود و با آگاهی همراه باشد.[۶] به طور معمول، زمانی به کاری «عمل» گفته می شود که امری وجود دارد و انسان با آن کار تغییری را در آن حاصل می کند.[۷] با این وجود، معنای «سعی» و «کسب» همانند فعل و عمل نیست؛ بلکه فراتر از کار و فعالیت معمولی است. در این صورت، واژه «سعی» هم به معنای انجام کار خوب با سرعت و پیوسته[۸] یا بد با سرعت[۹] گفته شده است و واژه «کسب» به تلاش همراه با دستیابی قطعی ویقینی[۱۰] به امری دلالت دارد. علاوه بر این، واژه «کسب» هم به معنای اعم کار و هم در مورد انجام فعالیت بد[۱۱] و خوب[۱۲] در قرآن بیان شده است.
شاخصه های کار در قرآن
در بینش قرآنی، کار دارای شاخصه هایی است که آن را از دیگر کارها متمایز می کند. شاخصه های نیت، ابزار، زمان، قدرت، حقوق، و آداب کارها مورد توجه قرآن بوده است که به ترتیب در ذیل به آن پرداخته می شود.
نیت انسان
در انجام کارها بی تردید، هر کاری با نیت و انگیزه افراد معنا و مفهوم می یابد و می تواند شکل مورد پسند یا ناپسند به خود بگیرد.[۱۳] با این وجود، آنچه مورد تأکید قرآن است، نیت و انگیزه الهی[۱۴] در کارها است. درواقع، هر کاری که انسان با نيت و انگيزه خوب و مخلصانه انجام می دهد، در محضر خدا مورد قبول واقع می شود.[۱۵] پذیرش کار در نزد خدا سبب افزایش برکات و رزق و روزی می شود؛ چرا که انگيزه الهى و خدایى به عمل انسان جهت صحیح مى‌دهد و وی را هدایت می کند و موجب تقرب خدا[۱۶] می شود؛[۱۷] اما زمانی که انسان با نیت خالص کاری را انجام ندهد، کار از حالت انسانی خارج شده و بیشتر جنبه ظاهری پیدا می کند و گرایش به منافع شخصی افزایش پیدا می کند.[۱۸]
آداب شروع کارها
در هر کاری به مسئله آداب آن و چگونگی شروع کار توجه می شود؛ چرا که انجام برخی آداب سبب پیشرفت و سرانجام نیک برای آن کار محسوب می شود.[۱۹] یکی از آداب مورد اشاره قرآن، شروع کارها با نام خداوند متعال است. به عنوان نمونه، حضرت سلیمان (ع) در آغاز نامه خود به ملکه سبا از «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»[۲۰] استفاده کرده است. نمونه دیگر قرآنی، سوار شدن حضرت نوح(ع) بر کشتی با گفتن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»[۲۱] بوده است.
زمان انجام کار
کار از امور مهمی است که خداوند تمام مخلوقات خود را به انجام آن ملزم کرده است و هر موجودی با توجه به استعدادها و توانایی که دارد، به کاری مشغول[۲۲] است.[۲۳] انسان نیز باید ساعاتی را به کار و تلاش[۲۴] بپردازد تا موجبات بقاء خود را فراهم کند؛ اما کار مختص زمان خاصی از شبانه روز[۲۵] است و انسان باید در انجام کار، در مسیر تعادل و میانه روی[۲۶] قدم بردارد[۲۷] و از افراط در انجام کار یا تفریط و تنبلی به دور باشد.[۲۸] علاوه بر این، ساعاتی نیز برای استراحت و فراغت افراد از کار تعیین شده است. یکی از ساعات، هنگام خواندن نماز جمعه[۲۹] است که انسان باید دست از کار بکشد و به عبادت حق تعالی[۳۰] بپردازد.[۳۱]
ابزارها و وسایل کار
بدیهی است که اگر افراد از انگیزه بسیار و از اختیار برخوردار باشند، بدون ابزار و روش کار نمی¬توانند کاری از پیش ببرند و به اهداف خود برسند.[۳۲] درواقع، زمین و امکانات آن[۳۳] در اختیار انسان قرار داده شده است تا با استفاده درست به هدف خود برسند. در هر زمانی، ابزار و وسایل کار متفاوت است. استفاده از حیوانات[۳۴] و ابزارهای مسی[۳۵] در زمان حضرت سلیمان (ع)، استفاده از ابزار خیاطی و ابزار قلم و نویسندگی در زمان حضرت ادریس(ع) و ابزار نجاری و کشتی سازی در زمان حضرت نوح(ع)[۳۶] نیز از دیگر ابزارها و وسایل انسان در زندگی به شمار می-آید که در آیه قرآن بدان تصریح شده است.[۳۷]
قدرت و سیطره انسان در انجام کار
انسان برای رسیدن به کمال نیاز دارد تا جهان طبیعت و پیرامون آن در خدمت و سیطره[۳۸] او قرار داده شود؛ چرا که بدون قدرت تسخیر و رام کردن نمی تواند به امکانات مادی و معنوی[۳۹] دست یابد. میزان قدرت و توانایی انسان در استفاده از جهان آفرینش به میزان تلاش، استفاده انسان از عقل و میزان مالکیت امور بستگی دارد.[۴۰] البته، قدرت و اختیار انسان در تسخیر طبیعت به این معنا نیست که انسان آزاد است تا به دلخواه و بدون برنامه از جهان آفرینش و پیرامونش بهره برد؛ بلکه به این معنا است تا انسان در مسیر تعالی و تقرب به خداوند گام بردارد. بر این اساس، خداوند، انسان را در بهره برداری از محیط پیرامونش آزاد گذاشته است؛ به شرطی که بهره برداری صحیح و پایداری داشته باشد و از عقل و برنامه منظم استفاده نماید.[۴۱] دلیل رعایت تعادل و نظم در بهره برداری از جهان آفرینش این است که انسان به عنوان خلیفه خدا در زمین است و همان طور که خداوند خالق و حافظ جهان است، جانشین[۴۲] وی نیز، طبیعتا، باید حافظ محیط باشد.[۴۳]
پرداخت حقوق و اجرت کارها
شاخصه دیگری که برای کار در قرآن معرفی شده است، تعیین دستمزد و اجرت برای کارکنان است که هریک از افراد به مقدار معین و به اندازه سعی و تلاش خود[۴۴]، اجرت می گیرند و بر دسترنج خود مالکیت[۴۵] دارند. به عنوان نمونه، اجرت معینی در برابر کار دامداری در زمان حضرت شعیب(ع) به حضرت موسی(ع)[۴۶] داده شد. اما میزان پرداخت اجرت، همان چیزی است که عرف[۴۷] تعریف می کند و قرآن در این مورد تأکید می کند که اجرت کار باید به خوبی پرداخت شود.[۴۸]
منابع
طباطبايى، محمدحسين، (1374)، ترجمه تفسير الميزان، قم: جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
ميبدى، احمد بن محمد، (1371)، كشف الاسرار و عدة الابرار (معروف به تفسير خواجه عبدالله انصارى)، تهران: امير كبير.
ارجاعات
- ↑ . دانشنامه پژوهه
- ↑ ارزش کار و کارگری در اسلام
- ↑ . وجود ۱۱۴۱ آیه و روایت در رابطه کار/آیه ۶۱ سوره هود؛ آشکارترین آیه در رابطه با کارآفرینی
- ↑ . ارزش والای «کار» در قرآن کریم/ اسناد حمایت پیامبر اسلام(ص) از کارگران
- ↑ . میبدی، 1371، ج3، ص 184
- ↑ . افراد جویای کار به سمت مراکز دانش‌بنیان سوق داده شوند
- ↑ . میبدی، 1371، ج3، ص 184
- ↑ . وَ مَنْ أَرادَ الْآخِرَةَ وَ سَعى لَها سَعْيَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ كانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُوراً؛ «و هر كس خواهان آخرت است و نهايت كوشش را براى آن بكند و مؤمن باشد، آنانند كه تلاش آنها مورد حقشناسى واقع خواهد شد» (أسراء/19).
- ↑ . وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّهِ أَنْ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَ سَعى فِي خَرابِها أُولئِكَ ما كانَ لَهُمْ أَنْ يَدْخُلُوها إِلَّا خائِفِينَ لَهُمْ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ وَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِيمٌ؛ «و كيست بيدادگرتر از آن كس كه نگذارد در مساجد خدا، نام وى برده شود، و در ويرانى آنها بكوشد؟ آنان حق ندارند جز ترسان و لرزان در آن [مسجد] ها درآيند. در اين دنيا ايشان را خوارى، و در آخرت عذابى بزرگ است» (بقره/114)
- ↑ . وَ ما كانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَغُلَّ وَ مَنْ يَغْلُلْ يَأْتِ بِما غَلَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ ما كَسَبَتْ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ؛ «و هيچ پيامبرى را نَسِزَد كه خيانت ورزد، و هر كس خيانت ورزد، روز قيامت با آنچه در آن خيانت كرده بيايد؛ آن گاه به هر كس [پاداش] آنچه كسب كرده، به تمامى داده مى‌شود، و بر آنان ستم نرود». (آل عمران/161)
- ↑ . وَ ذَرُوا ظاهِرَ الْإِثْمِ وَ باطِنَهُ إِنَّ الَّذِينَ يَكْسِبُونَ الْإِثْمَ سَيُجْزَوْنَ بِما كانُوا يَقْتَرِفُونَ؛ «و گناه آشكار و پنهان را رها كنيد، زيرا كسانى كه مرتكب گناه مىشوند، به زودى در برابر آنچه به دست مىآوردند كيفر خواهند يافت» (أنعام/120).
- ↑ . يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّباتِ ما كَسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنا لَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ لا تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذِيهِ إِلَّا أَنْ تُغْمِضُوا فِيهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، از چيزهاى پاكيزهاى كه به دست آوردهايد، و از آنچه براى شما از زمين برآوردهايم، انفاق كنيد، و در پى ناپاكِ آن نرويد كه [از آن] انفاق نماييد، در حالى كه آن را [اگر به خودتان مىدادند] جز با چشمپوشى [و بىميلى] نسبت به آن، نمىگرفتيد، و بدانيد كه خداوند، بىنياز ستوده [صفات] است». (بقره/ /267)
- ↑ . دانشنامه حوزه
- ↑ . قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا؛ بگو: من هم مِثل شما بشرى هستم و[لى] به من وحى مى‌شود كه خداى شما خدايى يگانه است. پس هر كس به لقاى پروردگار خود اميد دارد بايد به كار شايسته بپردازد، و هيچ كس را در پرستش پروردگارش شريك نسازد» (کهف/110).
- ↑ . نیت الهی و اخلاص؛ دو بال کار و خدمت بابرکت
- ↑ . مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَ الَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ؛ هر كس سربلندى مىخواهد، سربلندى يكسره از آنِ خداست. سخنان پاكيزه به سوى او بالا مىرود، و كار شايسته به آن رفعت مىبخشد. و كسانى كه با حيله و مكر كارهاى بد مىكنند، عذابى سخت خواهند داشت، و نيرنگشان خود تباه مىگردد. (فاطر/10)
- ↑ . طباطبايی، ۱۳۷۴، ج۱، ص ۴۵۸.
- ↑ . نیت الهی و اخلاص؛ دو بال کار و خدمت بابرکت
- ↑ . اخلاق و آداب کار در اسلام
- ↑ . إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ؛ كه از طرف سليمان است و [مضمون آن] اين است: به نام خداوند رحمتگر مهربان. (نمل/30)
- ↑ . وَ قالَ ارْكَبُوا فِيها بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَحِيمٌ؛ و [نوح] گفت: «در آن سوار شويد. به نام خداست روانشدنش و لنگر انداختنش، بى گمان پروردگار من آمرزنده مهربان است.» (هود/41)
- ↑ . وَ جَعَلْنَا اللَّيْلَ وَ النَّهارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنا آيَةَ اللَّيْلِ وَ جَعَلْنا آيَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ وَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسابَ وَ كُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْناهُ تَفْصِيلا؛ «و شب و روز را دو نشانه قرار داديم. نشانه شب را تيرهگون و نشانه روز را روشنىبخش گردانيديم تا [در آن،] فضلى از پروردگارتان بجوييد، و تا شماره سالها و حساب [عمرها و رويدادها] را بدانيد و هر چيزى را به روشنى باز نموديم». (أسراء/12)
- ↑ . وجود ۱۱۴۱ آیه و روایت در رابطه کار/آیه ۶۱ سوره هود؛ آشکارترین آیه در رابطه با کارآفرینی؛ مدیران، کار را برای تولیدگران آسان کنند
- ↑ . وَ مِنْ رَحْمَتِهِ جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ؛ از رحمت خداوند برای شما شب و روز را قرار داد تا در شب بیارمید و در روز به دنبال کار و تلاش باشید و از فضل پروردگار بجویید و شکرگزار باشید» (قصص/73)
- ↑ . وَ جَعَلْنَا النَّهارَ مَعاشاً؛ و روز را [براى] معاش [شما] نهاديم» (نبأ/ 11).
- ↑ . وَ لَوْ أَنَّهُمْ أَقامُوا التَّوْراةَ وَ الْإِنْجِيلَ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ وَ كَثِيرٌ مِنْهُمْ ساءَ ما يَعْمَلُونَ؛ «و اگر آنان تورات و انجيل و آنچه را كه از جانب پروردگارشان به سويشان نازل شده است برپا مىداشتند، از [بركات] بالاى سرشان و زير قدمهايشان بهرهمند مىشدند. گروهى از آنان امّتى ميانهرو هستند، و بسيارى از آنان آنچه انجام مىدهند بد است» (مائده/66).
- ↑ . وفیلم | ایجاد تعادل بین کار و زندگی بانوان
- ↑ . تطبیق نظرات کتب آسمانی درباره کار و مالکیت؛ لزوم تقویت فرهنگ کار/ خانواده‌ها فرزندان خود را به کار و تلاش تشویق کنند
- ↑ . يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ؛ «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، چون براى نماز جمعه ندا درداده شد، به سوى ذكر خدا بشتابيد، و داد و ستد را واگذاريد. اگر بدانيد اين براى شما بهتر است» (جمعه/9).
- ↑ . فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَ إِلى رَبِّكَ فَارْغَبْ؛ پس چون فراغت يافتى، به طاعت دركوش، و با اشتياق، به سوى پروردگارت روى آور«(انشراح/7و 8)
- ↑ . فرهنگ کار و تلاش از دیدگاه آیات و روایات
- ↑ . راهکارهای توسعه کسب و کار؛ از بازارگرایی تا بازاریابی
- ↑ . هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَإِلَيْهِ النُّشُورُ؛ «اوست كسى كه زمين را براى شما رام گردانيد پس در فراخناى آن رهسپار شويد و از روزى [خدا] بخوريد و رستاخيز به سوى اوست» (ملک/۱۵).
- ↑ . وَ جَعَلُوا لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَ الْأَنْعامِ نَصِيباً فَقالُوا هذا لِلَّهِ بِزَعْمِهِمْ وَ هذا لِشُرَكائِنا فَما كانَ لِشُرَكائِهِمْ فَلا يَصِلُ إِلَى اللَّهِ وَ ما كانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلى شُرَكائِهِمْ ساءَ ما يَحْكُمُونَ؛ ) و [مشركان] براى خدا از كشتها و دامهايى كه خود آفريده است سهمى قرار دادند، [و براى بتها نيز سهمى،] و به پندار خود گفتند: اين براى خداست و اين هم براى بتهايمان؛ پس آنچه براى بتهايشان بود به خدا نمىرسيد و آنچه براى خدا بود به بتهايشان مىرسيد، چه بد حكمى مىكنند!» (انعام/136).
- ↑ . وَ لِسُلَيْمانَ الرِّيحَ غُدُوُّها شَهْرٌ وَ رَواحُها شَهْرٌ وَ أَسَلْنا لَهُ عَيْنَ الْقِطْرِ وَ مِنَ الْجِنِّ مَنْ يَعْمَلُ بَيْنَ يَدَيْهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ مَنْ يَزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنا نُذِقْهُ مِنْ عَذابِ السَّعِيرِ يَعْمَلُونَ لَهُ ما يَشاءُ مِنْ مَحارِيبَ وَ تَماثِيلَ وَ جِفانٍ كَالْجَوابِ. وَ قُدُورٍ راسِياتٍ اعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُكْراً وَ قَلِيلٌ مِنْ عِبادِيَ الشَّكُو؛ و براى سليمان باد را [مسخّر كرديم] كه سير آن صبحگاهان [به اندازه] يك ماه و عصرگاهان [به اندازه] يك ماه بود، و چشمه مس را براى او روان ساختيم، و برخى از جنّيان در برابر او به اذن پروردگارش كار مىكردند، و هركس از آنها از فرمان ما سرپيچى مىكرد، از عذاب آتش افروخته به او مىچشانديم.آنها براى او هرچه مىخواست، از قبيل محرابها (قلعههاى نظامى) و تمثالها و كاسههايى در بزرگى همچون حوضها و ديگهايى ثابت مىساختند. اى خاندان داود، سپاسگزارى كنيد، و از بندگان من اندكى سپاس پيشهاند» (سبأ/13-12).
- ↑ . وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ؛ «و آن كشتى را با نظارت ما و به وحى ما بساز، و درباره [نجات] كسانى كه ستم كردهاند با من سخن مگوى، چرا كه آنان غرق خواهند شد» (هود/37).
- ↑ . آشنایی با جزئیات شرایط کار و تولید در اسلام؛ دوستی با طبیعت؛ گامی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی
- ↑ . وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ قَلِيلًا مَا تَشْكُرُونَ؛ «برای انسان وسایل زندگی را قرار دادیم تا با کوشش خود از زمین و آنچه که در آن است، استفاده کرده و شکرگزار خدا باشد» (اعراف/10)؛ وَ ما يَسْتَوِي الْبَحْرانِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ مِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْماً طَرِيًّا وَ تَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَى الْفُلْكَ فِيهِ مَواخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ؛ «و دو دريا مساوى نيستند؛ اين يكى شيرين و خوشكام و نوشيدنش گواراست، و آن يكى شور و تلخ است، و از هريك گوشتى تازه مىخوريد و زيورى استخراج مىكنيد كه آن را مىپوشيد؛ و كشتىها را در آن، شكافنده آب مىبينى، تا شما [در طلب معاش] از فضل او بجوييد و شايد سپاسگزارى كنيد» (فاطر/12).
- ↑ . أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدىً وَ لا كِتابٍ مُنِير؛ آيا نديدهايد كه خدا آنچه را كه در آسمانها و آنچه را كه در زمين است براى شما مسخّر ساخته و نعمتهاى آشكار و پنهان خود را به فراوانى بر شما ارزانى داشته است؟ و بعضى از مردم، بىآنكه علمى [ضرورى] و هدايتى [از راه استدلال] و كتاب روشنگرى [از آسمان] داشته باشند، درباره خدا مجادله مىكنند [و يگانگى او را منكر مىشوند].» (لقمان/20)؛ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقاً لَكُمْ وَ سَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ سَخَّرَ لَكُمُ الْأَنْهارَ؛ «خداست آنكه آسمانها و زمين را آفريد، و از آسمان آبى فروفرستاد و بهوسيله آن برخى از محصولات را براى روزى شما بيرون آورد، و كشتىها را براى شما رام ساخت تا به فرمان او در دريا روان گردند، و نهرها را براى شما رام كرد» (ابراهیم/32)
- ↑ . دانشنامه پژوهه.
- ↑ . تسخیر طبیعت توسط انسان به چه معنا است؟ + فیلم
- ↑ . هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ؛ «اوست آن كسى كه آنچه در زمين است همه را براى شما آفريد سپس، به [آفرينش] آسمان پرداخت و هفت آسمان را استوار كرد و او به هر چيزى داناست» (بقره/29).
- ↑ . تسخیر طبیعت توسط انسان به چه معنا است؟ + فیلم
- ↑ . وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى؛ «و اينكه براى انسان جز آنچه تلاش كرده است چيزى نيست» (نجم/39)
- ↑ . وَ لا تَتَمَنَّوْا ما فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلى بَعْضٍ لِلرِّجالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَ لِلنِّساءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ وَ سْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيما؛ «و آنچه را كه خدا به وسيله آن، بعضى از شما را بر بعضى ديگر برترى داده است آرزو نكنيد؛ مردان از آنچه به دست آوردهاند نصيبى دارند، و زنان نيز از آنچه به دست آوردهاند نصيبى دارند؛ و از فضل خدا طلب كنيد كه خدا به هرچيزى داناست».
- ↑ . فَجاءَتْهُ إِحْداهُما تَمْشِي عَلَى اسْتِحْياءٍ قالَتْ إِنَّ أَبِي يَدْعُوكَ لِيَجْزِيَكَ أَجْرَ ما سَقَيْتَ لَنا فَلَمَّا جاءَهُ وَ قَصَّ عَلَيْهِ الْقَصَصَ قالَ لا تَخَفْ نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ؛ «پس يكى از آن دو زن درحالىكه با شرم و حيا راه مىرفت، نزد او آمد و گفت: پدرم تو را مىخواند تا در برابر اينكه [دامها را] براى ما آب دادى به تو مزد دهد. پس هنگامى كه [موسى] نزد وى آمد و سرگذشت خود را براى او شرح داد، [او] گفت: نترس كه از آن قوم ستمكار نجات يافتى» (قصص/25).
- ↑ . وَ إِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلادَكُمْ فَلا جُناحَ عَلَيْكُمْ إِذا سَلَّمْتُمْ ما آتَيْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ؛ «و اگر خواستيد براى فرزندانتان دايه بگيريد، گناهى بر شما نيست، به شرط اينكه بهايى را كه مىدهيد، به خوبى بپردازيد. و از خدا پروا كنيد، و بدانيد كه خدا به آنچه مىكنيد بيناست» (بقره/233).
- ↑ معیار قرآن برای پرداخت حقوق و دستمزد