تفسیر اجتماعی قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

<div style="text-align:justify">

'''تفسیر اجتماعی قرآن'''؛ یکی ازگرایش‌های مهم و اثرگذار تفسیر قرآن کریم در دورۀ معاصر است. این رویکرد را در طبقه‌بندی انواع تفاسیر، ذیل تفسیر موضوعی قرار می‌دهند و تفسیر موضوعی مبتنی بر موضوع خاص و کوشش بشری در فهم روشمند قرآن کریم است. ضمن اینکه این روش تفسیری ذیل جامعه‌شناسی قرار می‌گیرد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4118338/%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D9%85%D9%86%D8%AF-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA  . 3-4-بنابر تفسیر اجتماعی، قرآن تاریخمند نیست]</ref> نقطۀ تمرکز این اندیشه و گرایش، تحول اندیشۀ مفسران از دیدگاه فردی و اخروی به دیدگاه اجتماعی است. بر این اساس، آنان در پی ارائۀ راه حل مشکلات مادی و معنوی جامعۀ از تفسیر قرآن هستند. در این گرایش، تفسیرهایی به وجود ‌آمده‌اند که راه و رسم زیستن حیات معنوی را در ابعاد مختلف اجتماعی نشان داده‌اند و در تکاپوی طرح پرسش‌ها و شبهه‌ها و پاسخ‌هایی بوده‌اند که این کتاب را مبنای تدوین قوانین و اصول حاکم بر جامعۀ قرار می‌دهد.<ref>. المفسرون حیاتهم و منهجهم، ص ۱۴۳.</ref> در رویکرد اجتماعی، همه آیات قرآن کریم حتی آیاتی که مرتبط با فرد هستند به یک معنا با مباحث اجتماعی پیوند دارند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4041663/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF . 3-17-تفسیر اجتماعی و تلاش‌های تدبری چه اشتراکاتی دارند؟]</ref> گرایش یا رویکرد تفسیر اجتماعی به حق مهم‌ترین تحول در تاریخ تفسیر قرآن کریم است و در طی ۱۵ سده که از نزول قرآن می‌گذرد هرگز تفسیر با چنین تحولی مواجه نبوده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4041619/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C%C2%A0%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . 3-6-سیدجمال‌الدین اسدآبادی؛ بنیانگذار تفسیر عصری اجتماعی قرآن]</ref> محمد عبده، اين رویکرد را مقصود اصلی قرآن می‌دانست و مباحث ديگر را تابع آن و يا ابزارهای تحصيل اين هدايت و سعادت می‌شمرد.<ref>. المنار، ج،۱ ص۱۷-۱۸.</ref>

محمد عبده (المنار)، رشید رضا (المنار)، احمد مصطفی مراغی (تفسیر مراغی)، سید قطب (فی ظلال القرآن)و محمود طالقانی (پرتوی از قرآن) از جمله مفسرانی هستند که به گونه‌ای از سبک تفسیر اجتماعیِ سید جمال الدین اسد آبادی متأثرند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3699220/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85 . 3-8-سیدجمال و تفسیر اجتماعی قرآن کریم]</ref> در میان مفسران سیاسی و اجتماعی کسانی همانند آیت‌الله طالقانی و آیت‌الله نائینی وجود دارند که تفاسیر روشنگرانه و دموکراتیک از قرآن ارائه می‌دهند؛<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4050724/%D8%B9%D9%82%D8%A8-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . 3-7-عقب ماندن از اروپاییان؛ دلیل شکل‌گیری تفسیر اجتماعی و سیاسی قرآن]</ref> تفسیر آیت الله خامنه ای نیز یک تفسیر اجتماعی - اصلاحی است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3964945/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%E2%80%93-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . 3-13-تفسیر قرآن آیت‌الله خامنه‌ای اجتماعی – اصلاحی است]</ref> برخی از تفاسیر اجتماعی دیگر عبارت است از: محاسن تأویل (شیخ محمد قاسمی)، الکاشف (شیخ محمد جواد مغنیه)، الفرقان فی تفسیر القرآن (شیخ محمد صادقی)، من وحی القرآن (سید محمد حسین فضل الله)، التحریر و التنویر (ابن عاشور)، من هدی القرآن (سید محمد تقی مدرسی)، تفسیر نمونه (آیت الله مکارم شیرازی و همکاران)، تفسیر نور ( آیت الله قرائتی)، تفسیر تسنیم (آیت الله جوادی آملی). <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3532676/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%AC-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . 3-18-تفاسیر منتج به نظام‌سازی در آغاز راه است/ کارکرد اجتماعی تمامی آیات قرآن؛ 3-24-پرداختن به موضوعات اجتماعی، مهم‌ترين ويژگی تفسير «نمونه» است؛ 3-26-تطبیق میراث سنتی با مسائل روز؛ چالش تفسیر قرآن در جهان معاصر؛ 3-25-منسجم ترین تفسیر اجتماعی موجود، المیزان است]</ref> مفسران معاصری چون سیدمنذر حکیم، علی بناری و محمدجواد ارسطا نیز در حال تدوین تفاسیر اجتماعی جدید هستند. <ref>[https://iqna.ir/fa/news/2734351/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AA%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF . 3-12-تفسیر اجتماعی قرآن تدوین می‌شود]</ref>