نذر
نذر؛ پیمانی شخصی میان بنده با خدا. نذر سابقه طولانی در ادیان و مذاهب جهان دارد و تنها منحصر به اسلام نیست. این مفهوم در لغت به معنای وادار کردن انسان بر کاری است؛ ولی نذر در اصطلاح، پیمانی میان فرد و خداوند است که انسان در ازای یاری و حمایت خداوند ملزم به انجام آن می‌شود؛ حال این کار می تواند انجام کار پسندیده و یا ترک کار ناپسند باشد. برای مثال، نذر سکوت حضرت مریم (س) و نذر مادر حضرت مریم از جمله نذرهای پیش از دوره اسلامی است. همچنین، نذر حضرت زهرا (س) برای شفا گرفتن امام حسن(ع) و امام حسین(ع) از جمله نذرهای دوره اسلامی است. البته، نذر در دوره‌های مختلف، شکل‌های متنوعی پیدا کرده است. به طور معمول، نذرها برای عموم مردم جامعه خیر و مفید هستند. حتی برخی از این نذرها، در طول زمان، در آداب و رسوم قرار می‌گیرند.
مفهوم شناسی نذر
در مفهوم شناسی نذر، نذر در لغت و نذر در اصطلاح بیان شده است. 1-1-نذر در لغت نذر در لغت به معنای وادار کردن انسان بر امری است که از قبل الزامی بر انجام آن وجود نداشته است.[۱]
نذر در اصطلاح
یکی از اصطلاحات در فرهنگ قرآن، نذر است. نَذر در اصطلاح، به معنای عهدی میان خدا و انسان است. در این عهد، انسان تصمیم می‌گیرد که در ازای رسیدن به حاجتش، کاری را برای خدا یا در راه خدا انجام دهد؛[۲] این کار می‌تواند انجام کار خیر یا ترک کار بد برای خدا باشد.[۳]ا نجام نذر، صرفا، با انجام نیت آن انجام نمی‌شود؛ بلکه باید صیغه نذر خوانده شود.[۴] البته، رضایت خداوند در نذر شرط مهمی است.[۵] 2-تاریخچه نذر نذر سابقه‌ای طولانی در ادیان و مذاهب جهان دارد و منحصر به اسلام نیست. حتی پیش از اسلام نیز نمونه‌های فراوانی از نذر کردن وجود دارد. [۶] نذر مادر حضرت مریم(س) نمونه ای از نذرهای پیشا اسلامی است[۷].
مفهوم نذر در قرآن
مفهوم نذر بارها در قرآن مورد اشاره قرار گرفته است و عمل به نذر یکی از ویژگی‌های عبادالرحمن در آیات قرآنی به حساب آمده است[۸]. برخی از مصادیق نذر در آیات قرآنی، اشاره شده است. یکی از این نذرها، نذر همسر عمران، یعنی مادر حضرت مریم (س) است. همسر عمران این نذر را برای سلامتی نوزاد انجام داده است و فرزندش باید در ازای آن در خانه خدا (بیت‌المقدس) کار کند.[۹] نذر دیگر در قرآن، نذر سکوت حضرت مریم (س) است.[۱۰] همچنین، داستان نذر سه روز روزه حضرت زهرا(س) برای رفع بیماری امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در آیات قرآنی بیان شده است.[۱۱][۱۲].[۱۳] [۱۴]
نذر و خیر عمومی
یکی از مسائل مهم در مورد نذر، خیر عمومی و همگانی است. یعنی شخص، کاری را نذر می‌کند که همه مردم یا عده بسیاری از آن بهره می-برند.[۱۵] براساس آیات قرآنی، بهترین نذرها، نذرهای عمومی و ماندگار هستند[۱۶]. یکی از مثال‌های قرآنی، نذر همسر عمران برای سلامتی فرزندش یعنی حضرت مریم (س) است. نذر مادر حضرت مریم (س) این بود که اگر دخترش سالم به دنیا بیاید، جهت خیررسانی به مومنان در بیت المقدس کار کند. امروزه، نذر عمومی به صورت کار در مسجد، اماکن مقدس و نیز غذا دادن به فقرا انجام می‌شود. در این بین، مردم به نذرهای عمومی بهای بیشتری می‌دهند و این کار باعث بیشتر شدن همدلی، همزبانی و وحدت مردم می‌شود. نذری که فایده عمومی داشته باشد گروه‌های مختلف مردم را به هم پیوند می‌دهد و همکاری میان گروه‌های مردمی را بیشتر می-کند.[۱۷] امروزه، محدوده نذر عمومی با توجه به نیاز مردم گسترده شده است. در این مورد، نذرهایی همانند آبرسانی به مناطق محروم[۱۸]، نذر خون[۱۹]، نذر نفس برای تأمین وسایل مورد نیاز بیماران[۲۰]، نذر حمایت از یتیمان و زنان بی سرپرست[۲۱]، حمایت از زندانیان[۲۲]، نذر کتاب برای ترویج فرهنگ کتابخوانی[۲۳]، نذر آموزش قرآن توسط قاریان قرآن[۲۴]، نذر پاکسازی محیط زیست از زباله[۲۵]، نذر حجاب برای گسترش عفاف در ایام فاطمیه[۲۶] و نذر در پیاده‌‌‌روی بزرگ اربعین[۲۷] از جمله مواردی هستند که می‌توان بدانها توجه نمود.
منابع:
امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۶۰۹، م۲۶۴۰.
تحریرالوسیلة، ج۲، ص۱۲۴.
توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۶۰۹، م۲۶۴۰.
لسان العرب، ج14، ذیل واژه نذر؛ مفردات الفاط قرآن کریم، 1412، ص797.
پاورقی
- ↑ . چگونه نذر صحیح داشته باشیم؟؛ قاریان برای تلاوت در هیئت‌ها منتظر دعوت نباشند؛ لسان العرب، ج14، ذیل واژه نذر؛ مفردات الفاط قرآن کریم، 1412، ص797.
- ↑ .ویکی پدیا
- ↑ . ویکی شیعه، ویکی فقه، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۶۰۹، م۲۶۴۰،
- ↑ .تحریرالوسیلة، ج۲، ص۱۲۴.
- ↑ . چگونه نذر صحیح داشته باشیم؟
- ↑ . نذر فرهنگی با هدف رفع دغدغه و آسیب‌های اجتماعی
- ↑ . ریشه قرآنی و روایی نذر/ رفع نیاز فقرا و توسعه تعاون در جامعه
- ↑ . يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ يَخافُونَ يَوْماً كانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيراً؛ « [همان بندگانى كه] به نذر خود وفا مىكردند، و از روزى كه گزندِ آن فراگيرنده است، مىترسيدند» (انسان/7).
- ↑ . إِذْ قَالَتِ امْرَ‌أَتُ عِمْرَ‌انَ رَ‌بِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَک مَا فِی بَطْنِی مُحَرَّ‌رً‌ا فَتَقَبَّلْ مِنِّی إِنَّک أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ؛ «چون زن عمران گفت: «پروردگارا، آنچه در شکم خود دارم نذر تو کردم تا آزاد شده [از مشاغل دنیا و پرستشگر تو] باشد؛ پس، از من بپذیر که تو خود شنوای دانایی» (آل عمران/۳۵).
- ↑ . فَكُلِي وَ اشْرَبِي وَ قَرِّي عَيْناً فَإِمَّا تَرَيِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَداً فَقُولِي إِنِّي نَذَرْتُ لِلرَّحْمنِ صَوْماً فَلَنْ أُكَلِّمَ الْيَوْمَ إِنْسِيًّا؛ «و بخور و بنوش و ديده روشن دار. پس اگر كسى از آدميان را ديدى، بگوى: «من براى [خداى] رحمان روزه نذر كردهام، و امروز مطلقاً با انسانى سخن نخواهم گفت»(مریم/26).
- ↑ . إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً. عَیْناً یَشْرَبُ بِها عِبادُ اللَّهِ یُفَجِّرُونَها تَفْجِیراً. یُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ یَخافُونَ یَوْماً کانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیراً؛ ابرار (نیکان) از جامى می‌نوشندکه با عطر خوشى آمیخته است از چشمهاى که بندگان خاص خدا از آن مینوشند، و ازهرجا بخواهند آن را جارى می‌سازند! آنها به نذر خود وفا میکنند، و از روزى که عذابش گسترده است می‌ترسند» (اانسان/ 7 -5 )
- ↑ . ویکی شیعه
- ↑ . ریشه قرآنی و روایی نذر/ رفع نیاز فقرا و توسعه تعاون در جامعه
- ↑ . تزریق مهربانی و اخلاق با نذر فرهنگی
- ↑ . قيام امام حسين(ع) و معرفت شناخت آن/۱۱ ستادی با رويكرد فرهنگ‌سازی نذر در جامعه تشكيل شود
- ↑ بهترین نذرها چه نوع نذوراتی هستند؟
- ↑ . امور خیر موجب انسجام اجتماعی می‌شود.
- ↑ . با هدف آبرسانی به روستا‌های محروم/ پویش قرآنی «نذر آب» کشور آغاز شد؛تحول در طرح نذر آب؛ از آبرسانی تا ایجاد اشتغال
- ↑ . نذر اهدای خون در عید قربان؛ نجات‌بخش جان بیماران نیازمند؛ نذر خون را تا اربعین ادامه دهیم؛برگزاری پویش نذر خون در گلستان؛ مشارکت ۶۰۵۷ گیلانی در پویش اهدای نذر خون؛ نذر خون؛ سنتی ایرانی که باید هدفمند شود.
- ↑ . پویش «نذر نفس» برای کمک به بیماران کرونایی در اردبیل راه‌اندازی شد.
- ↑ . پویش «نذر امسال من، حمایت از یک یتیم» در زنجان اجرا می‌شود.
- ↑ [https://iqna.ir/00GThY اجرای طرح «نذر اربعین» در زنجان؛ حمایت از خانواده زندانیان خراسان‌جنوبی در قالب طرح نذر هشتم؛ حضرت زهرا(س)؛ پرچمدار دفاع از ولایت / «نذر رهایی» به كمك زندانیان نیازمند آمد. «نذر مخصوص» به پویش پویا رسید؛ اجرای پویش «نذر دانش، بذر آگاهی» در مدارس یزد؛ برپایی ایستگاه نذر کتاب در شوشتر.]
- ↑ . «نذر مخصوص» به پویش پویا رسید؛ اجرای پویش «نذر دانش، بذر آگاهی» در مدارس یزد؛ برپایی ایستگاه نذر کتاب در شوشتر.
- ↑ . نذر قرآنی در بقاع متبرکه راه‌اندازی شود؛ پویش نذر تلاوت برگزار می‌شود؛ عدم آگاهی مردم و واقفان دلیل اساسی کاهش وقف قرآنی است؛ جای خالی «وقف قرآنی» در میان تعدد بخش‌های نمایشگاه قرآن؛ دعوت از قاریان و تلاوت جمعی در هیئات / اجرای طرح نذر آموزش قرآن؛ قاریان برای تلاوت در هیئت‌ها منتظر دعوت نباشند.
- ↑ . نذر گروه رفتگران طبیعت برای پاکسازی شهر در تاسوعا و عاشورا.
- ↑ . ایده تک خطی برای فعالان فرهنگی مسجد در فاطمیه
- ↑ راه‌اندازی پویش مردمی «نذر فاطمیه»؛