مهاجرت
مهاجرت؛ رفتن از مکانی به مکان دیگر. امروزه مهاجرت برای پیدا کردن مکانی بهتر برای زندگی یا کار انجام میشود. در فرهنگ قرآنی مهاجرت برای حفظ دین افراد انجام میشود. قرآن کریم از مهاجرت پیامبران خود همچون ابراهیم (ع)، موسی (ع) و محمد (ص) سخن گفته است.
تعریف
در تعریف رایج، مهاجرت (به انگلیسی[۱]: immigration) جابهجایی مردم از مکانی به مکانی دیگر برای کار یا زندگی است. در عربی مهاجرت از مادّۀ «هجر» به معنای بریدن از دیگری و ترک وی است.[۱]
مهاجرت در قرآن
قرآن کریم از مهاجرتهای سرنوشت سازی همچون مهاجرت حضرت ابراهیم (ع)،[۲] حضرت موسی (ع)[۳] و هجرت پیامبر (ص)[۴] بارها سخن به میان آورده است.[۵] هسته مرکزی و انگیزه اصلی بحث مهاجرت در قرآن را میتوان حفظ و تکامل دین افراد دانست. «هجرت» در عرف دینی به معنی «کوچ» و «خروج» از یک سرزمین به منظور حفظ و تحکیم مبانی عقیدتی و ایمانی است و «مهاجر» کسی است که از محدوده طاغوت و استبداد خارج میشود تا بتواند معاشرت، تربیت و عباداتش را متناسب با شریعت و آرمان خود ترتیب دهد. آنچه در آموزههای دینی بر آن تاکید شده است، لزوم گسستن از جامعه جاهلی و تلاش برای پیوستن به جامعهای متکامل و شرایطی تعالی بخش است. اصولاً فلسفه هجرت در قرآن و سنّت پیامبر اکرم (ص) گویای آن است که انسان در هر جا و هر جامعهای به طبیعت فطری و کمال باطنی خویش دست نمییابد، بنابراین وظیفه یکایک افرادی که خواهان دست یابی به تکامل هستند، این است که از گروه و جامعهای که در آن ظلم و فحشا، انسان پرستی و .... رواج دارد روی گردانند و به جمعی که شرایط و زمینه موحد شدن و موحد ماندن در آن بیشتر است بپیوندد.[۶] دلیل دیگری بر دینی بودن مهاجرت در فرهنگ قرآن کنار هم قرار گرفتن عبارات ارض الله، وسیع بودن زمین، مهاجرت و استضعاف زدایی است. از این ارتباط فهمیده میشود که کارکرد مهاجرت این است که با بهره گیری از فرصتها و ظرفیتهای نهفته در فراخنایی زمین، تنگناهای موجب پیدایش استضعاف فکری، معلوماتی، بینشی، روحی، اقتصادی، فرهنگی، تعصبی و طائفه ای درهم شکسته شوند.[۷] قرآن کریم با درک ترسهای انسان از سختیهای راه مهاجرت دینی[۸] به او بشارت فرصتهای بهتر را میدهد: «وَ مَنْ يُهاجِرْ في سَبيلِ اللَّهِ يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُراغَماً كَثيراً وَ سَعَة؛ و هر كه در راه خدا هجرت كند، در زمين اقامتگاههاى فراوان و گشايشها خواهد يافت» (انبیاء/ 100). و در ادامه به او وعده میدهد اگر در این راه جانش را بدهد پاداشش بر عهده خداوند خواهد بود: «وَ مَنْ يَخْرُجْ مِنْ بَيْتِهِ مُهاجِراً إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ يُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحيماً؛ و هر كس [به قصد] مهاجرت در راه خدا و پيامبر او، از خانهاش به درآيد، سپس مرگش دررسد، پاداش او قطعاً بر خداست، و خدا آمرزنده مهربان است» (همان). از دیگر موارد هجرت دینی، دعوت خداوند به مهاجرت برای فراگیری احکام دینی است: [۹] «وَ ما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ؛ و شايسته نيست مؤمنان همگى [براى جهاد] كوچ كنند. پس چرا از هر فرقهاى از آنان، دستهاى كوچ نمىكنند تا [دستهاى بمانند و] در دين آگاهى پيدا كنند و قوم خود را- وقتى به سوى آنان بازگشتند بيم دهند- باشد كه آنان [از كيفر الهى] بترسند؟» (توبه/ 122).
منابع
ایکنا
ارجاعات
- ↑ راغب اصفهانی، مفردات راغب؛ «هجر»، ج۱، ص۵۳۶.
- ↑ به عنوان مثال: « وَ نَجَّیْناهُ وَ لُوطاً إِلَى الْأَرْضِ الَّتِی بارَکْنا فِیها لِلْعالَمِینَ؛ و او و لوط را [براى رفتن] به سوى آن سرزمينى كه براى جهانيان در آن بركت نهاده بوديم، رهانيديم» (انبیاء/ 71).
- ↑ به عنوان مثال: « وَ لَقَدْ أَوْحَيْنَا إِلىَ مُوسىَ أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِى فَاضْرِبْ لهَمْ طَرِيقًا فىِ الْبَحْرِ يَبَسًا لَّا تخَفُ دَرَكًا وَ لَا تخَشىضهسه؛ و در حقيقت به موسى وحى كرديم كه: «بندگانم را شبانه ببر، و راهى خشك در دريا براى آنان باز كن كه نه از فرارسيدن [دشمن] بترسى و نه [از غرقشدن] بيمناك باشى.» (طه/ 77).
- ↑ به عنوان مثال: « إِلاَّ تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذينَ كَفَرُوا ثانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُما فِي الْغارِ إِذْ يَقُولُ لِصاحِبِهِ لا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنا فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكينَتَهُ عَلَيْهِ وَ أَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْها وَ جَعَلَ كَلِمَةَ الَّذينَ كَفَرُوا السُّفْلى وَ كَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيا وَ اللَّهُ عَزيزٌ حَكيم؛ اگر او [پيامبر] را يارى نكنيد، قطعاً خدا او را يارى كرد: هنگامى كه كسانى كه كفر ورزيدند، او را [از مكّه] بيرون كردند، و او نفر دوم از دو تن بود، آن گاه كه در غار [ثَور] بودند، وقتى به همراه خود مىگفت: «اندوه مدار كه خدا با ماست.» پس خدا آرامش خود را بر او فرو فرستاد، و او را با سپاهيانى كه آنها را نمىديديد تأييد كرد، و كلمه كسانى را كه كفر ورزيدند پستتر گردانيد، و كلمه خداست كه برتر است، و خدا شكستناپذير حكيم است.» (توبه/ 40).
- ↑ موضوع «هجرت در قرآن و سنت» مورد بررسی قرار گرفت
- ↑ نشانههای هجرت پیامبر در آیات قرآن
- ↑ فعال کردن «منطق قرآنی هجرت» استضعاف فکری در روابط بینالمذاهب را میشکند
- ↑ راهکار قرآنی هجرت در هنگامه مواجهه با گناه
- ↑ هجرت؛ بالاترین سلوک برای تقرب الیالله