من هدی القرآن (کتاب)
من هدی القرآن؛ تفسیری معاصر با رویکرد اجتماعی-تربیتی، اثر آیت‌الله سید محمدتقی مدرسی از مراجع و علمای عراق . این تفسیر در هجده جلد تالیف شده است و تمام آیات قرآن را با رویکرد اجتماعی و تربیتی مورد بحث و بررسی قرار داده است.
مولف
آیت‌الله محمدتقی مدرسی فرزند سید محمدکاظم حسینی خراسانی، از اندیشمندان، محققان و نویسندگان شیعه عصر حاضر است که در شهر مقدس کربلا در خانه علم و فقاهت، چشم به جهان گشود. پس از سپری کردن دوران کودکی به فراگیری علوم دینی پرداخت و از محضر علمایی چون دایی‌اش آیت‌الله سید محمد شیرازی و آیت‌الله شیخ یوسف خراسانی بهره برد ولی تنها به علوم دینی اکتفا نکرد، بلکه به فراگیری علوم و دانش‌های دیگر نیز اهتمام ورزید.
این مفسر قرآن دارای اندیشه و نظرگاه در زمینه علوم انسانی، فلسفه، عرفان و نقد فرهنگ غربی است و تحقیقات، پژوهش‌ها و مقالات فراوانی از وی در مجلات عربی در عراق، ایران و لبنان چاپ و منتشر شده است. او از مدرسان نامدار حوزه است و برای اصلاح حوزه‌های علمیه از راه سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی‌های جدید به تناسب و اقتضای نیازهای روز گام برداشته است.
از ویژگی‌های وی، سخنرانی‌های دوره‌ای ایشان است که به مناسبت‌های گوناگون، مردم را مخاطب قرار داده، ایشان را نسبت به مسئولیت‌هایشان آگاه ساخته، نقاط ضعف و قوت ایشان را گوشزد کرده، اهدفی که می‌بایست مورد توجه قرار گیرد و سازوکارهایی که باید گرفته شود، برای مردم روشن می‌کند. ایشان همچنین در مناسبت‌ها و رویدادهای مهمی که هر از چندگاه اتفاق می‌افتد، سخنانی را در مورد آن مناسبت یا حادثه، ایراد کرده، وظایف گروه‌های مختلف مردم را در قبال آن مناسبت یا رویداد معین می‌سازد. افزون بر تمام موارد یادشده، نوشته‌ها و پژوهش‌های علمی پردامنه و در رأس همه، تفسیر من هدی القرآن و جزوه‌های تربیتی و آموزشی آیت‌الله مدرسی، ایشان را مورد توجه گروه‌های مختلف اجتماعی و علمی قرار داده است.
ویژگی‌های تفسیر
شیوه طرح مطالب و ورود به تفسیر این گونه است که نخست، مجموعه‌ای از آیات را ذکر می‌کند و آن‌گاه پس از شرح پیام کل آن مجموعه، قسمت به قسمت جملات آیات را توضیح می‌دهد. هر قسمت از آیات به موضوعی اختصاص یافته و عنوان‌گذاری شده است. مولف به جنبه‌های تدبری و تعقلی تفسیر تکیه کرده و به سراغ اقوال دور از ذهن و احتمالات بعید نرفته یا کمتر رفته است.
این تفسیر، با بهره‌گیری از آیات الهی به واقعیت‌های اجتماعی و تربیتی پل می‌زند و روش ویژه‌ای را در تفسیر قرآن کریم و تدبّر در آیات آن ارائه می‌کند که چگونگیِ تعامل با وضعیت اجتماعی را از آن برمی‌گیرد. نویسنده همچنین در این تفسیر سعی نموده از مطرح ساختن مسائل پیچیده‌ای که شرایط نهضت اسلامی هیچ نیازی بدان ندارد، فاصله گیرد. همین امر ویژگی خاصی به این تفسیر داده، که آن را از دیگر تفاسیر متمایز می‌سازد.
در مجموع در مورد امتیازات این تفسیر باید عنوان کرد در کیفیت تالیف آن روش خاص و ابتکاری دیده می‌شود. مطالب بسیار ساده و دلنشین در عین حال، منظم و منضبط است. عربی آن نیز روان، امروزی و قابل فهم برای همه عربی‌دانان است. همچنین سعی شده مطالب تفسیری دیگران، تکرار نشود و آراء و اقوال مفسرین را بیان نمی‌کند. از دیگر ویژگی‌های این تفسیر، این است که مفسر از روش تحلیل نفسی و کاوش روانی در ابراز جنبه‌های تربیتی قرآن، بهره برده است. نکته دیگر اینکه مولف سعی در ایجاد پیوند محکم میان آیات قرآنی و واقعیت موجود و اوضاع فرهنگی و اجتماعی و سیاسی امت اسلامی معاصر دارد و بر مسئولیت انسان در برابر اعمال خویش و دعوت بر پذیرش مسئولیت وی تاکید می‌کند.
چنانکه اشاره شد این تفسیر بر تبیین مفاهیم آیات و بیان مقاصد و اهداف والای آن و درمان موفق و مفید دردهای جامعه متکی است. مطالب در این تفسیر به طور دسته‌بندی ارائه شده و کمتر به بحث‌های فنی و آکادمیک تفاسیر سنتی گرایش پیدا کرده است. بدین جهت بحثی از اسباب نزول، قراءات، و اعراب کلمات در آن مطرح نشده است بلکه هدف مفسر حتی در ذکر برخی روایات، بیان آیات و تبیین روش تربیتی و اخلاقی قرآن برای فهم آن است.
ترجمه تفسیر به زبان فارسی
ترجمه فارسی این تفسیر در ۱۸ جلد بنام تفسیر هدایت، توسط مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، منتشر شده است.[۱]
منابع
ایکنا