لوط

لوط؛ از پیامبران نامبرده شده در قرآن.

شناسه اسمی لوط

الف) نام حضرت لوط

حضرت لوط یکی از پیامبران الهی است که معاصر حضرت ابراهیم و از پیروان او بود نامش ۲۷ بار در قرآن آمده و در حدود ۸۲ آیه داستان زندگی او بیان شده است. واژه «لوط» از «لاط، بلوط، لوط گرفته شده است که معنی وابستگی دل و جان می دهد و منظور از «لوط» بازدارنده و نهی کننده بود، نه انجام دهنده آن کردار و عمل ناپسند. برخی میگویند «لوط» از «لاط، بلوط» گرفته شده به معنی ارتباط قلبی، و چون وی ارتباط قلبی محکمی با خدا داشت لوط خوانده شده است.

ب) مدت عمر و محل دفن

مدت عمر او هشتاد سال و محل دفن وی قریه کفر بریک در یک فرسخی مسجد الخلیل در فلسطین کنار مرقد شصت نفر از پیامبران بوده است.

شناسه جسمی و ظاهری حضرت لوط

او مردی سبز چهره میانه بالا سیاه چشم تنومند، بلند ساعد و نیرومند بود.

شناسه شغلی و خدماتی حضرت لوط

شغل حضرت لوط کشاورزی و زراعت بود.

شناسه رفتاری و روانی حضرت لوط

الف) میهمان نوازی: یکی از ویژگیهای رفتار حضرت لوط میهمان نوازی و ارزش دادن به میهمان است چنان که وقتی رسولان الهی در قالب جوانان زیباروی به سراغ لوط ها آمدند و میهمان او شدند، آن حضرت از سوء قصد قوم خود به میهمانان نگران شد و فرمود: «هَذَا يَوْمٌ عَصِيب» امروز روز سختی است. (هود/۷۷)

ب) ایثار و گذشت: از دیگر فضایل رفتاری حضرت لوط ، ایثار و گذشت است به گونه ای که وقتی فرشتگان (جوانان را دید، با توجه به قوم منحرف و زشت کارش که قصد سوء به جوانان داشتند پیش از موعظه کردن قومش سخن از ازدواج به میان آورد و فرمود: اینها دختران من اند و برای شما پاکیزه ترند با آنها ازدواج کنید و از زشت کاری بپرهیزید) (هود/ ۷۸) علت اینکه لوط پیش از موعظه چنین پیشنهادی کرد این بود که فسق و فحشا در دل قومش چنان رسوخ کرده بود که دیگر هیچ چیز را نمی پذیرفتند، به همین علت در اولین کلام دخترانش را به آنان عرضه کرد. بنابراین برای هدایت و تربیت جامعه موعظه به تنهایی کافی نیست در مواردی باید ایثار کرد

ج) گفتار نرم و دلسوزانه: برای نفوذ کلام در دل مردم گفتار باید صمیمی و از روی دوستی و دلسوزی باشد لوط ها نیز از آغاز ،دعوت تا زمانی که اندی امیدی برای هدایت مخاطبان داشت، با نرم خوبی، دلسوزی و خیر خواهی برخورد می کرد و خطاب به قومش می فرمود: «إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ لُوط آنا تصور إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُون»؛ آیا تقوا پیشه نمی کنید؟! من برای شما پیامبری امین هستم پس تقوا پیشه کنید و مرا اطاعت نمایید». (شعرا/ ۱۶۱ - ۱۶۳)

شناسه فکری و عقیدتی حضرت لوط

هنگامی که حضرت ابراهیم الله در سرزمین بابل (عراق کنونی مردم را به یکتاپرستی دعوت کرد لوط نخستین مردی بود که در آن شرایط سخت به ابراهیم ایمان آورد و یگانه یار و یاور ابراهیم در مبارزه های او با نمرود به شمار می آمده است.

شناسه تبلیغی لوط

حضرت لوط پس از اعتقاد یافتن به حقانیت آیین ابراهیم ، در شمار مبلغان و مدافعان این آیین درآمد و در این مسیر به مقام نبوت و رسالت نیز رسید، چنان که خداوند در این باره میفرماید: «وَإِنَّ لُوطًا لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ»؛ لوط از رسولان ماست (صافات/۱۳۳)

سیره تبلیغی حضرت لوط

الف) مبارزه مستقیم و نهی از عادت های زشت: لوط برای هدایت و رساندن پیام الهی به قومش از روشهای مختلفی استفاده می کرده که مهم ترین آنها مبارزه با انحرافهای اخلاقی و عادت های زشت قوم بوده است چنان که در قرآن هر جا سخن از لوط به میان آمده، روشهای مبارزه با این آفت اخلاقی و اجتماعی خطرناک نیز به چشم می خورد. قرآن در این باره می فرماید: و به خاطر آورید لوط را هنگامی که به قوم خود گفت: آیا عمل بسیار زشت انجام میدهید که هیچ یک از جهانیان پیش از شما انجام نداده اند؟ آیا شما از روی شهوت به سراغ مردان میروید نه زنان؛ شما گروه اسراف کاران (منحرفی) هستید! (اعراف/۸۰ و ۸۱)

ب) ارائه راهکار برای مقابله با این گناه: ازدواج با دختران یکی دیگر از ویژگیهای سیره تبلیغی لوط این است که وی پس از بازداشتن قوم خود از زشتیهای اخلاقی هجوم قوم به میهمانان به ایشان گفت: «یا قَوْمِ هَؤُلاء بَنَاتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَلَا تُخْزُونَ فِي ضَيفي»اينها دختران من اند، پس برای شما پاکیزه ترند با آنان ازدواج کنید از خدا بترسید و مرا در مورد میهمانان رسوا مكنيد. (هود/۷۸) بنابراین هنگامی که حضرت مانع از انجام دادن عادت های زشت و ناپسند قوم خود شد در کنار آن نشان دادن عادت ها و صفات نیکو را ضروری دید تا از این طریق کام تشنه آنان را سیراب سازد.

ج) دعوت به تقوای الهی: از دیگر سیره های تبلیغی حضرت لوط دعوت به تقوای الهی است چنان که خطاب به قوم میفرماید: «فَاتَّقُوا الله..... (هود/۷۸) حضرت لوط مدت سی سال قومش را به سوی خدا می خواند و از عذاب الهی برحذر می داشت ولی آنان از پذیرش دعوت لوط سرباز زدند و دچار عذاب الهی شدند به گونه ای که صبح هنگام طلوع فجر، صیحه ای آسمانی، آن قوم را فرا گرفت و سنگهایی از گل نشاندار (سجیل) بر آنان بارید و شهرهایشان زیر و رو شد و زمین آنان را در خود فرو برد و فقط مؤمنان (خانواده لوط غیر ان همسر کافرش) از آن شهر خارج شدند و نجات یافتند. (هود: ۸۱ - ۸۳) «سجیل» در اینجا یعنی سنگ و گل به هم آمیخته که اصل آن فارسی بوده و بعدها عربی شده است.

شناسه خانوادگی لوط

الف) نسب لوط

حضرت لوط، پسر هاران پسر تارخ پسر ناحور، برادرزاده حضرت ابراهیم است. مادر او نیز ورقه (دختر لاحج) نام داشت.

ب) نام همسر حضرت لوط

همسر حضرت لوط به نام والهه یا واهله بود خیانت او این بود که با دشمنان آن پیامبر همکاری میکرد و اسرار خانه او را به دشمن می سپرد.

ج) فرزندان حضرت لوط

حضرت لوط دو دختر داشت که نام دختر بزرگ تر، ریشا و نام دختر کوچک زعر بود. برخی نیز نام آن دو را رعورا و ریتا یا رتیا ذکر کرده اند. برخی هم گفته اند حضرت بیش از دو دختر داشته؛ چرا که قرآن واژه «بنات» به کار برده است. (حجر/۷۱)

شناسه قومی حضرت لوط

کارهای قوم لوط به قدری زشت و زننده بود که در میان هیچ قومی سابقه نداشت، تا جایی که لوط خطاب به آنان می فرماید «... إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَكُم بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِّنَ الْعَالَمِينَ»؛ شما عمل بسیار زشتی انجام می دهید که هیچ یک از مردم جهان پیش از شما آن را انجام نداده است. (عنکبوت/۲۸)

برخی از کارهای قوم لوط عبارت اند از:

گلوله پرانی با کمان و هسته انداختن به یکدیگر حتی گاهی شرط بندی می کردند که هسته به هر که بخورد با او عمل زشت انجام دهند. آدامس جویدن در معابر عمومی برای جذب افراد به خاطر شهوت رانی. پوشیدن لباس های فاخر و بلند برای رقاصه ها. باز گذاشتن دکمه های کت و پیراهن. انجام دادن منکرات به صورت آشکار و در معرض دید مردم و انجام دادن کارهای رکیک و زشت در ملاء عام برخی از کارهای قوم لوط است، چنان که قرآن در این باره میفرماید «... و تَأْتُونَ فِي نَادِيكُمُ الْمُنكَرَ ....» آیا شما به سراغ مردان میروید و راه تداوم نسل انسان را قطع می کنید و در مجلستان اعمال ناپسند انجام میدهید! (عنکبوت/۲۹)

ویژگی های دیگر قوم لوط عبارت اند از:

انجام ندادن طهارت و غسل جنابت؛ بخیل بودن، چنان که هرگز کسی را به غذا دعوت نمی کردند. گفته شده یکی از عوامل اصلی آلودگی آنان به گناه زشت لواط، وجود آنها بر سر راه کاروان های شام بود آن قوم با انجام دادن این عمل با رهگذران و کاروان ها می کوشیدند آنان را از شهر خود دور کنند، ولی کم کم این عمل زشت در میان خودشان هم رایج شد. دادن دشنام های رکیک و زشت به یکدیگر، قماربازی کردن سر و کار داشتن با انواع آلات موسیقی؛ سنگ پرانی و متلک ،گفتن که جزو کارهای معمول و رایج آنان بود؛ لجاجت سرکشی و تجاوزگری قوم لوط، به حدی که به جای پذیرش راهنمایی های لوط او را تهدید و تبعید کردند. (شعراء/ ۱۶۰ - ۱۷۵)

شناسه حکومتی حضرت لوط

شاه زمان حضرت لوط سندوم نام داشت.

شناسه جغرافیایی حضرت لوط

مؤتفكات شهر بزرگی نزدیک سلمیه در شام که دارای آب فراوان و زمین های خرم و آباد بود و چهار شهر به نامهای سدوم، عامورا، دوما و صبرایم داشت که شهر سدوم بزرگتر از همه بود و حضرت لوط و قومش در آنجا زندگی میکردند سدوم درختان و چشمه های بسیاری داشت که مقلوب شده بود و در زمین آن گیاه و زراعت رشد نمی کرد و زمینش سنگهای سیاه داشت گفته اند: اینها سنگهایی بودند که بر قوم لوط باریده شده بود. شهر سدوم اكنون أشدم نامیده می شود.

منابع

این مدخل برگرفته از کتاب اشخاص و گروه ها در قرآن است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.