عاشورا
عاشورا؛ روز شهادت امام حسین(ع). عاشورا، روز دهم محرم و سالروز شهادت امام حسین(ع) و یارانشان در دشت کربلا و بزرگ‌ترین مناسبت عزاداری مذهبی شیعیان در سراسر دنیا است.
تعریف
تعریف لغوی
واژۀ عاشورا به معنای «دهم» است.[۱] برخی از محققان مسلمان عقیده دارند، معنای واژۀ عاشورا و تاسوعا فراتر از اعداد است. آنها «عشر» را به معنای معاشرت و مصاحبت می‌دانند.[۲]
تعریف اصطلاحی
به عقیدۀ برخی اندیشمندان مسلمان، «العاشورا» از ریشۀ «عشر»، صفت کسی است که معاشرت و مصاحبت خصلت او باشد و «العاشوراء» مکانی است که علاقه به رفاقت و معاشرت در آن نمایان می‌شود. «عاشورا» به معنای روزی است که میل و علاقه به معاشرت، مصاحبت و رفاقت با امام به شدت بالا می‌رود.[۳] قبل از اسلام، به روز دهم ماه محرم عاشورا گفته نمی‌شد؛ بلکه این نام پس از به شهادت رسیدن امام حسین(ع) و یارانشان به این روز اطلاق شده است.[۴]
پیشینۀ تاریخی عزاداری عاشورا
اولین سوگواری برای شهادت امام حسین(ع) در محرم سال 61 هجری قمری، توسط حضرت زینب(س) خواهر ایشان در زندان بنی امیه برگزار شد.[۵] ائمه همواره درطول حیاتشان برای شهادت امام حسین(ع) مجلس عزاداری برپا و به زنده نگه‌داشتن واقعۀ عاشورا توصیه می‌کردند.[۶]
آئین‌های عزاداری عاشورا در فرهنگ مردم
از سال‌های دور، واقعۀ عاشورا در فرهنگ مردم در قالب‌های گوناگونی بازسازی می‌شود. تعزیه‌خوانی، روضه‌خوانی و دسته‌گردانی ازجمله آئین‌های عاشورایی مردم ایران هستند.[۷]
اهمیت زنده نگه‌داشتن واقعۀ عاشورا
در شرایطی که تمام تلاش دشمنان اسلام از بین بردن دستورات اصیل دین اسلام بود، قیام عاشورا به هدف احیاء دین اسلام صورت گرفت؛ بنابراین زنده نگه‌داشتن یاد عاشورا و نهضت امام حسین(ع) موجب احیاء ارزش‌های اصیل و حقیقی دین اسلام است. همچنین، در قرآن به زنده نگه‌داشتن و اهمیت دادن به شعائر دین توصیه شده است[۸] و زنده نگه‌داشتن یاد عاشورا و قیام سیدالشهداء از مصادیق بارز عمل به توصیۀ قرآن است. واقعۀ عاشورا یکی از اثرگذارترین وقایع تاریخ بشریت و نماد ظلم ستیزی و مبارزه با انحرافات اعتقادی و عملی است.[۹]
دست‌آوردهای نهضت عاشورا
تحلیل و بررسی واقعۀ عاشورا دست‌آوردهای ارزنده‌ای برای جامعۀ امروز دربردارد. یکی از پیام‌های نهضت امام حسین(ع)، بها دادن به پیروزی اخلاقی در مقابل پیروزی سیاسی است. همچنین، با پیروی از امام سوم شیعیان می‌آموزیم که دفاع از حقیقت و ارزش‌های اخلاقی مهم‌تر از قدرت‌طلبی است. مسلمانان باید بدانند که اگر راه و عقیده‌شان برحق است، نباید از اقلیت و تنها بودن بهراسند.[۱۰]سکوت نکردن و منفعل نبودن دربرابر ضد ارزش‌ها از پیام‌های مهم دیگر واقعۀ عاشورا است.[۱۱]حرکت به سوی معنویت و ارزش‌های اخلاقی و دینی از اهداف دیگر قیام عاشورا است که می‌تواند الگوی ارزشمندی برای جامعۀ مادی‌گرای امروز باشد.[۱۲]واقعۀ عاشورا الگویی برای مسلمانان دنیاست تا در برابر ظلم مقاومت کنند و آزادگی خود را حفظ نمایند.[۱۳]بررسی شخصیت امام حسین(ع) و تحلیل قیام عاشورا، راهکارهای تربیتی جهان‌شمول را برای جامعۀ امروز به ارمغان می‌آورد.[۱۴]
تأثیر واقعۀ عاشورا بر اندیشمندان غیرمسلمان
عظمت قیام عاشورا و عزاداری‌های مسلمانان برای بزرگداشت یاد امام حسین(ع) و اهداف ارزشمند ایشان، به‌قدری زیاد است که برخی اندیشمندان غیرمسلمان را تحت تأثیر قرار داده است. ادوارد براون، نهضت امام حسین(ع) را مقدس، همراه با پاکی روح و اخلاق توصیف می‌کند. جرج جرداق شاعر مسیحی، امام حسین(ع) را کامل‌ترین انسان‌ها در زمینۀ ارزش‌ها و اخلاق انسانی می‌داند. توماس ماریک، فیلسوف و سیاستمدار اهل چک، مصائب وارده بر امام حسین(ع) را بسیار عظیم توصیف می‌کند. گاندی، بنیانگذار جنبش استقلال هندوستان، تلاش خود در جهت مبارزه با استعمار انگلستان را نتیجۀ تحقیقاتش درمورد قهرمانان واقعۀ عاشورا می‌دانست و عقیده داشت، برای دست‌یافتن به آزادی از قید و بند ظلم و استعمار، باید راه حسین بن علی(ع) را طی کنیم.[۱۵]
منابع
ایکنا
دانشنامه اسلامی
دایره‌المعارف بزرگ اسلامی
ویکی پدیا
ارجاعات
- ↑ . Encyclopedia Britannica. Definition & Facts Retrieved 2019-08-25
- ↑ . معنای دقیق کلمات عاشورا و تاسوعا چیست.
- ↑ . معنای دقیق کلمات عاشورا و تاسوعا چیست.
- ↑ . الصحيح من سيرة النبى، ح ۳، ص ۱۰۶؛ اسم عاشورا از چه زمانی بوده.
- ↑ . Encyclopedia of Religion. Retrieved January 19, 2008 .
- ↑ . وسائل الشیعة، ج ۱۰، ص ۳۹۴؛ سفینة البحار، ج ۲، ص ۱۹۶.
- ↑ . تحول نقش واعظ و مداح در اجرای مناسک عاشورا، ص3.
- ↑ . ذَلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ؛ «اين است [فرايض خدا] و هر كس شعاير خدا را بزرگ دارد در حقيقت، آن [حاكى] از پاكى دلهاست.» (حج/32)
- ↑ . آیت‌الله محمدجعفر طبسی در گفت‌وگو با ایکنا: بدون واقعه عاشورا اسلام اموی بر دنیا مسلط بود؛ نگاهی کارکردی به قرائت‌های مختلف از عاشورا.
- ↑ . عاشورا به چه کار امروز می‌آید؟
- ↑ . آیت‌الله محمدجعفر طبسی در گفت‌وگو با ایکنا: بدون واقعه عاشورا اسلام اموی بر دنیا مسلط بود.
- ↑ . آیت‌الله غروی در گفت‌وگو با ایکنا تبیین کرد دستاوردهای واقعه عاشورا برای انسان امروز و جامعه مدرن چیست.
- ↑ . واقعه عاشورا درس آزادگی و ایستادگی برای مسلمانان است.
- ↑ مکتب عاشورا راهکارهای تربیتی جهان‌شمول ارائه می‌دهد.
- ↑ . اندیشمندان غیرمسلمان درباره حماسه عاشورا چه می‌گویند.