صفا و مروه

صفا و مروه؛ دو کوه کم‌ارتفاع در ضلع شرقی مسجد الحرام.

صفا و مروه در قرآن

در قرآن کریم (بقره، ۱۵۸) یک بار به صفا و مروه اشاره شده و این آیه تصریح می کند که: «صفا و مروه از شعائر الهی است چون کسی حج یا عمره بگزارد بر او گناهی نیست که بین آن دو را بپیماید».

موقعیت جغرافیایی صفا و مروه

صفا در اصل لغت یعنی سنگ و تخته سنگ. به نوشته یاقوت حموی صفا و مروه دو کوه یا تپه در مکه اند بین بطحاء و مسجد الحرام. صفا پشته ای است از کوه ابوقبیس که بین آن و مسجد الحرام جاده و بازاری هست. کسی که برسر صفا بایستد روبه روی حجر الاسود قرار میگیرد و مشعر الحرام بین صفا و مروه است (معجم البلدان).

سعی صفا و مروه در حج

سعی یعنی شتافتن آهسته بین صفا و مروه از مناسک واجب حج است و در صحیح بخاری آمده است که سعی بین صفا و مروه در بزرگداشت خاطره هاجر همسر ابراهیم (ع) که سرگشته وار هفت بار بین صفا و مروه شتافت تا برای فرزند تشنه اش [ اسماعیل] چشمه آبی پیدا کند انجام میگیرد. سعی بین صفا و مروه در حج جاهلیت نیز وجود داشته و در این دو محل دو بت سنگی به نامهای اساف و نائله قرار داشته است که آنها را محترم می داشته اند. در باب منشأ این بتها روایت کرده اند که اساف و نائله مرد و زنی بودند که درون کعبه مرتکب فسق شده بودند و به این جهت به سنگ مبدل شدند که در زمان فتح مکه به دستور پیامبر (ص) شکسته شدند. مروه در میان شرق و جنوب شرقی مکه و در فاصله حدوداً ۴۲۰ متری شمال صفا واقع است. امروزه بازار برداشته شده و از دامنه صفا به مروه دیوار کشیده و سقف زده اند و این مسیر را دو طبقه ساخته اند تا رفت و آمد یا سعی و هروله دویدن ملایم و باوقار آسان باشد. طواف یا سعی بین صفا و مروه از نظر فقهای شیعه و نیز شافعی واجب است. حاجیان باید در فاصله صفا و مروه هفت بار (شوط) سعی کنند و به هروله این مسافت را از صفا تا مروه - و بالعکس - بپیمایند.

منابع

این مدخل برگرفته از دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.