صابئین

صابئین؛ گروهی نامبرده شده در قرآن.

صابئین در قرآن

در قرآن کریم کلمه صابئين يا صابئون سه بار به کار رفته است؛ در سوره بقره، آیه ۶۲ و سوره مائده، آیه ۶۹ در ردیف مؤمنان و یهودیان و مسیحیان و در سوره حج آیه ۱۷ در ردیف مؤمنان، یهودیان آمده است و در همین آیه مسیحیان و مجوس به صورت معطوف به مشرکان (والذین اشرکوا) آمده که مجموعاً نشان می دهد از اهل کتاب هستند، و از مشرکان نیستند. در دایرة المعارف اسلام (به انگلیسی) آمده است که این نام به دو فرقه کاملا متمایز اطلاق میگردد

۱) منداییها یا صُبّه که فرقه ای یهودی - مسیحی بوده اند و تعمید به جای آورده اند.

۲) صابئین حران که فرقه ای مشرک بودند و مدتهای مدیدی در دوره اسلام دوام آوردند.

صابئینی که در قرآن یاد شده منداییها هستند. منداییها امروز همانند نیاکانشان در طول رودها و آبراهه های جنوب عراق و خوزستان ایران زندگی می کنند و همجوارانشان آنان را صبی (تعمید گران مغتسله) می نامند.

معرفی منداییان

در دایرة المعارف دین درباره «منداییها» و «دین مندایی» چنین آمده است: مشتق از ماندا یعنی دانش نظامی خود بسته و متعلق به بدنه اصلی گنوسیگری (غنوصية عهد باستان...) بدینسان آیین مندایی شباهاتی با یهودیت و مسیحیت دارد. این آیین همچنین به دلایل جغرافیایی نمایانگر تأثراتی از محیط دینی ایرانی است... مانداییها که سنتاً نسبت به یهودیت و مسیحیت حالت خصمانه داشتند در قرن هفتم با ظهور اسلام مواجه شدند و پیشوایان مندایی در واکنش نسبت به آن اعلام کردند که گینزه کتاب مقدس آنان و یحیی معمدان پیامبر مندایی است زیرا برای آنکه بر وفق قوانین اسلام اهل کتاب شمرده شوند در ردیف یهودیان و مسیحیان و از گرویدن اجباری به اسلام معاف باشند، باید کتاب مقدس و پیامبر میداشتند. منداییها در عصر اسلامی متحمل شدایدی شدند ولی عمدتاً در صلح و صفا به سر بردند. اینان که سنتاً رسم درون همسری داشتند، نه در هوای قدرت دنیوی بودند و نه گسترش سیاسی.

منابع

این مدخل برگرفته از دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی است و مقاله آن هنوز به طور کامل تدوین نیافته است.